Antón Borja: «Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak jarrera pasiboa hartu dute deslokalizazioaren aurrean»


2021eko uztailaren 14an
Zergatik gertatzen da deslokalizazioa?
Produkzioaren eta komertzializazioaren mundializazioak -informatikaren eta telekomunikazioen ondorioz- eta garraio-kostuen murrizketak -baita denborarenak ere- aukera ematen diete enpresa handiei produktuen ekoizpena eta merkaturatzea planeta osoari begira antolatzeko. Auto baten motorra herrialde batekoa izan daiteke, beste zenbait osagai beste herrialde batekoak eta azken muntaia hirugarren herrialde batean egin ondoren, mundu osoan merkaturatu daiteke.

VW eta MB enpresen kasuez gain, zein izan daitezke hurrengo deslokalizazioak? Zein sektoretan gerta daitezke?
Nafarroa da multinazionalen pisu handiena daukan lurraldea. Nafarroako hogei enpresa handietatik hamabi multinazionalak dira. VWen kasuaz gain, Schneider enpresak aldaketa handiak iragarri ditu 2008rako, eta duela zenbait urte Danoneren kasua gertatu zen. Euskal Herriko sektore siderurgikoaren parte handiena Arcelorren esku dago, nahiz eta Mittal sektorean sartzeko presioa egiten ari den. Sektore kaltetuena automobilgintzarena izan daiteke, ibilgailuentzako osagaien azpisektoreko enpresa askotara iristen baita. Galdaketaren sektorean lan egiten duten enpresa helduak ere, batik bat baliabide teknologiko gutxi eta formazio maila baxuko eskulan asko erabiltzen dutenak, deslokalizazioaren mehatxupean bizi dira.

Zein da deslokalizazioaren eragina Euskal Herriko ekonomian eta merkatuetan?
Gero eta gehiago desegituratzen du Euskal Herriko produkzio-sarea. VWen produkzioaren zati bat galtzean, osagaien azpisektoreko lan-bolumenaren zati bat galtzen da. Euskal ekonomia irekia da eta ordainketa-balantza positiboa dauka betidanik -esportazioak inportazioak baino handiagoak dira-, baina 2005ean balantza negatiboa izan da eta inportazioak esportazioak baino gehiago izan dira. Horrek esan nahi du barneko merkatuan kuotak galtzen ari garela, beste hainbat gauzarekin batera, egoera ekonomikoa oparoa izan arren. Bilakaera ekonomiko horrek zerikusi handia du ziklo ekonomikoaren oszilazioekin, baita gure industrien eta produktuen maila teknologikoarekin ere, edota gure enpresen tamainarekin, beste faktore askoren artean.

Zein da Euskal Heriko instituzio eta administrazioen funtzioa deslokalizazioaren testuinguruan?
Bai Eusko Jaurlaritzak, bai Nafarroako Gobernuak nahiko jarrera pasiboa hartu dute deslokalizazioari dagokionez. Nafarroako Gobernuak VWen enplegua eta inbertsioa sustatzeko baliabideak eskaini zituen aspaldi eta 2004an urrezko domina eman zion multinazionalari Nafarroako garapen ekonomikoari laguntzeagatik. Oraingoz, ordea, ez du ematen Sanzen gobernuak emandako laguntzak edo domina itzultzeko eskaerarik egingo duenik. Indarrean dagoen marko liberalean badirudi deslokalizazioa enpresek permititu dezaketen pribilegioetako bat dela, bai behintzat kapital eta merkantzien mugimenduen askatasunari erreparatuz gero. Halako fenomenoen aurrean ez omen da politika publikorik behar.

Posible ote da fenomenoa geldiaraztea?
Deslokalizazioari aurre egiteko neurriak har daitezke. Kontuan hartuta indarrean dagoen politika ekonomiko liberala, azpimarratu beharra dago oso neurri xumeak hartu direla orain arte. Frantzian, berriz, urteak daramatzate neurriak hartzen ikuspegi liberalaren ildotik eta emaitza onak izan dituzte. Neurri horiek barne hartzen dituzte atzerriko enpresen erakargarritasuna, malgutasun laborala -zuzenbide laboralaren zenbait artikulu urratzeko punturaino-, berrikuntzen eta etorkizuneko sektoreen sustapena eta deslokalizazioak mehatxatutako sektoreen aldeko neurri zehatzak.


Euskal Herrian, zer neurri har daiteke?
Lehenik eta behin, industria dibertsifikatzea eta eraberritzea bultzatu beharko litzateke, baita itundutako estrategia industrial koherenteak abian jartzea ere. Ikerketa, garapena eta enplegua sustatzeko neurriak indartu beharko lirateke. Eta Europan orain existitzen ez den harmonizazio sozial eta fiskala lortzeko estrategiak bilatu behar dira. Halako neurriak bultzatzeko esku-hartze publikoa beharrezkoa da, industria euskalduna berrituko duen prozesua bideratu dadin. Horretarako neurriak asko dira: enpresei laguntzea, unibertsitateen maila zientifikoa eta teknologikoa hobetzea, horrelako arazoei aurre egiteko zerbitzu instituzionalak hobetzea...
Ondoren, gaur egungo marko euskaldunak barne hartzen ez dituen zenbait arau eta alderdi instituzional behar dira erabakiak hartzeko gaitasuna kontrolatzeko. Halako neurriek etekinak handitu nahi dituzten enpresei debekatu beharko liekete deslokalizazio prozesuak martxan jartzea edota enpresa errentagarriek langileak kaleratzea. Aparteko zerga fiskalak ezarri beharko litzaizkieke deslokalizatutako enpresek berrinportatutako produktuei. Edota deslokalizatuz gero, multinazionalek tokiko administrazioak emandako diru-laguntzak itzuli beharko lituzkete. Mugaz kanpoko esportazioei zergak arindu beharko litzaizkieke. Garraioei zerga bereziak erantsiko dizkieten arau europarrak beharko lirateke ere, ingurumenari egindako kaltea ordaintzeko.
Azkenik, lan-prozesuen zatikatzea eta jarduera jakin batzuen azpikontratazioa edo deslokalizazioa eteteko, azpikontratatu nahi diren jardueren eta arlo horretako langileen integrazioa aldarrikatu beharko litzateke. Azpikontratazioa askotan deslokalizazioaren lehen pausoa baino ez baita.

Zer egin beharko lukete enpresa-batzordeek halakoen aurrean?
Enpresa-batzordeek gai izan behar dute berregituraketa planak bertan behera uzteko enpresaren egoera ekonomiko eta finantzarioari buruzko informazioa eskuratzen duten bitartean. Era berean, enpresa-batzordeak enplegua deuseztatzen duten edo deslokalizazioa bultzatzen duten neurriak betatzeko eskubidea aldarrikatu behar du, horrek oso marko legal ezberdina ezarriko bailuke. Era berean, azpimarratu beharra dago eragile sozialek eta kasu honetan sindikatuek enpresaren eta sektorearen martxaren ikuspegi estrategikoa izan behar dutela, eta autonomiarik galdu gabe, enpresaren dinamika aldatzeko ezaugarri estrategiko berriak proposa ditzakete. Gai zailak dira baina ezinbestekoak erronka estrategikoen dinamikari eusteko, edota enpresa batzuetako zuzendaritza taldeek begi onez ikusten duten deslokalizazioa geldiarazteko. Horren seinale, VWek Brasileko lantegiko 2.000 pertsona kaleratuko dituela iragarri ondoren, munduko VWeko lantegi guztietako enpresa-batzordeak Mexikon elkartu dira arazoari estrategia bateratuen bidez aurre egiteko.


Azkenak
Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Jesus Carrera “diktadurak sortutako egoera bidegabeen biktimatzat” aitortu du Hondarribiko udalak

Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.


Tokiko espezieekin osatutako basoa landatzeari ekingo diote igandean Arrankudiaga-Zollon

Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.


2025-01-17 | Antxeta Irratia
Dagoeneko 1.000 autoinkulpaziotik gora bildu ditu J’accuse kanpainak

Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]


2025-01-17 | Gedar
Soraluzen ‘desokupei’ aurre egiteagatik deklaratu beharko du lagun batek

 Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.


Ezezkoa eman dio Eskoriatza eta Aramaio arteko parke eolikoari Espainiako Gobernuak

Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.


Bizkaiko Foru Aldundiko langileen eta euskararen alde elkarretaratzea egin dute Bilbon

Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.


2025-01-16 | Euskal Irratiak
Laborantzari buruzko ikuspegi desberdinak agerian, Departamenduko Laborantza Ganbararako bozetan

Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.


Eguneraketa berriak daude