800 urteko korronte errusiarra

Erdi Aroko Errusian hasten da bidaia, edo beste modu batera esanda, ikonoen aroan. XIII. mendetik XVIII.era Bizantziotik xurgatutako ikono erlijiosoak izan baitziren arte errusiarraren oinarria. Hori bai, Andrei Rublev edo Dionisii bezalako ikonogile handiek eredu bizantziarrari euren estiloa eransten asmatu zuten, Aintzira Zuriko San Zirilo Monasterioko ikonostasioari dagozkion panel ederrak lekuko.

Baina arte sekularraren txanda iritsi zen XVIII. mendean, Pedro Handiak, San Petersburgoren bidez, Mendebaldeari ateak ireki eta Eliza Ortodoxoari itxi zizkionean. Bere ezkon-biloba Katalina Handiak, Europako ereduari jarraiki, arte sistema akademikoari eman zion bide. Levitski edo Shubin-en nobleziaren erretratuak edo Alekseiev-en paisaiak azpimarra daitezke garai honetan.

XIX. mende hasieran erretratu erromantikoak eta nekazal eszenak nagusitu ziren Aivazovski edo Kiprenskiren lanetan. Maila eta zabalkunde handia izan zuen urteotan Errusiako arteak, eta sarritan Europako artisten garapenaren aurrekari ere izan ziren. Baina mendeak aurrera egin ahala korronte akademiko ofizialetik alde eginez, Ibiltariak izeneko taldea nagusitu zen. Izenak dioen moduan, artistok erakusketa ibiltariak antolatzen zituzten artea nobleziatik urrundu eta herriari hurbiltzeko. Ilia Repin, Ivan Kramskoi, Isaac Levitan eta gainerako taldekideek gai sozial berriak sartu zituzten artean, baina egia da esperimentazio formalean ez zutela bide luzerik jorratu.


Bildumagileei omen


Haustura formala abangoardiekin etorri zen, eta abangoardiak XX. mendearekin batera. Artistei meriturik ukatu gabe, bildumagileen garrantzia azpimarratzen du erakusketaren bosgarren atalak: Sergei Shchukin eta Ivan Morozov merkatarien bildumetako lan esanguratsoak jasota -Gauguin, Matisse eta Picassoren lanak, esaterako-, bildumagile hauei Mendebaldeko korronte berriak Errusiara ekarri izana aitortzen zaie. Ez da ahaztu behar, aipatutako Katalina Handiak ere lehenago bilduma bikaina osatu zuela bere Ermitagean.

Bildumok eragin handia izan zuten artista errusiarrengan, baina ez euren izaera ezkutatzeraino: korronte berrienen eta errusiar tradizioaren arteko sintesia egitea lortu zuten, errusiar folklore eta literaturatik ateratako gaiak erabiliz, adibidez. Nahasketaren emaitza oso anitza izan zen, Malevichen muturreko abstrakziotik hasi eta hain ezaguna ez den Lentunoven paisaia kubistetaraino. Kubofuturismoa, Suprematismoa, Konstruktibismoa... Muturreko mugimenduen garaia izan zen XX. mendearen hasiera, baina errusiarrek ez zioten inoiz erabat uko egin euren tradizio figuratiboari, are gutxiago 1917ko iraultza sozialistak artea errealitateari begira jarri zuenean.


Propaganda baino gehiago

1934an arte-doktrina ofiziala ezarri zen Sobietar Batasunean eta Errealismo Sozialista bezala ezagutzen den aroa hasi zen horrela. Guggenheimeko erakusketak, puntu honetan, topikoak hautsi nahi ditu. Estilo hau propaganda politiko huts gisa hartu da hainbatetan, baina ikusgai dauden piezek aberastasuna eta talentua erakusten dute. Brodski edo Deineka bezalako artistek, esaterako, komunismoarekiko fideltasuna mantendu zuten euren obran, baina norberaren ikuspegi bereziari uko egin gabe. Korronte ofizialetik kanpo ere, Korzhev edota Kalakov-ek forma eta gai pertsonalak aztertu eta garatu zituzten, Stalin hil ondoren bereziki.


Azkenak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


2025-04-16 | Euskal Irratiak
Mikel Epaltza
“Nire etxea utzi nuen ETAk nazioarteko begiraleen esku armak utz zitzan”

Atxik Berrituz giristino taldeak Kristauak Euskal Herriko bake prozesuan liburua argitaratu du Maiatz argitaletxearekin. Giristinoek euskal bake prozesuan zer nolako engaiamendua ukan duten irakur daiteke, lekukotasunen bidez.


Ertzaintza handitu eta 8.000 polizia nahi ditu Jaurlaritzak 2030erako

Ertzaintzarekin bigarren negoziazio mahaia ireki du Bigen Zupiriak, martxoan ERNE, ESAN eta SIPErekin ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu ostean. Agente kopurua areagotzeko plan horretan Arkautiko (Araba) akademiak "berebiziko... [+]


Iñaki Bakero (Erriberan Euskaraz)
“Batzuek ez gaituzte hemen nahi, baina bagaude”

Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta


Aguraingo Udalak atzera bota du 50.000 plaka fotovoltaiko instalatzeko proiektua

EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]


2025-04-16 | Sustatu
Bi hilabete igaro dira eta berdin gaude: IP blokeoak dozenaka euskal webguneren kontra futbola dagoenean

Duela egun batzuk iragarri zuen Puntueu-ek La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko zuela. Asteburu honetan izan dira partiduak, hain zuzen, eta monitorizazioaren datuak hor daude, penagarriak dira.


Eguneraketa berriak daude