Bi hilabete eta gero amaitu dira filmazio lanak. Pozik al zaude emaitzarekin?
Bai, oso pozik. Filmatzen hasi aurretik filmaren gidoia idatzita neukan, baina ondoren gauzak aldatu egin dira. Filmazioak gidoia aberastu egin duela uste dut. Hori bai, oso hilabete gogorrak izan dira. Bi hilabete hauetan hamabi orduz aritu gara lanean egunero, eta arazo asko izan ditugu. Batetik arazo teknikoak, eta bestetik, lesioak. Pentsa, filmatzen ari ginela zaintiratu bat izan nuen hanka batean, eta gurpildun aulki batetik zuzendu dut filma bi astez! Dena den, arazo horiek guztiak gainditu ditugu, eta pozik gaude azken emaitzarekin.
Nola definituko zenuke filma. Zein generotan kokatuko zenuke?
Ni oso txarra naiz filmak generotan sailkatzen, baina tira... film hau suspensearen barruan kokatzen dela ezin da ukatu. Nolanahi ere, nire helburua ez da izan beldurrezko film bat egitea. Film errealista bat egin nahi izan dut, baina naturaz gaindiko elementu batzuk ere txertatu ditut. Horrekin batera, baserri edo landa giroak ere garrantzia handia du. Azken batean, landa giroan kokaturiko suspense film bat dela esan dezakegu.
Zergatik kokatzen da filma 1967. urtean?
Gaur egungo bizimodutik urruti dagoen giro batean kokatu nahi nuen, eta horretarako bi elementu erabili ditut: denbora eta kokalekua. Denborari dagokionez, 1967. urteko bizimoduak ez du zerikusirik gaur egungoarekin, eta pelikulako gertaerei errealismo handiagoa ematen die. Kokalekuari dagokionez, landa edo baserri giroa islatzen saiatu naiz. Izan ere, gaur egungo herritar gehietsuenentzat oso giro ezezaguna eta urrutikoa da.
Baserri edo landa giroa islatzeko Nafarroako Lekaroz herria aukeratu duzu. Hautaketa ona izan al da?
Zalantzarik gabe, Lekaroz sekulako aurkikuntza izan da niretzat! Lekarozko barnetegian plano asko filmatu ditugu. Eraikina oso zaharra da, erortzear dago, eta hori da guk behar genuen kokalekua. Bertako pasillo edo korridore luzeak, eskailera gastatuak... Uste dut barnetegiko txoko guztietan filmatu dugula sekuentziaren bat! Eta ez bakarrik barnetegiaren barruan, kanpoko aldean ere bai. Barnetegitik oso gertu filma abiatzeko leku ezinhobea aurkitu dugu. Hezegune bat da, eta filmaren hasierak behar duen giro misteriotsua ezinhobeto islatzen du.
Genero guztiak probatzeko gogoz
Suspensea, giro misteriotsua... filmak generotan sailkatzea ez dela zure gustukoa aipatu duzu, baina orain arte egin dituzun lanetan suspense giroa nagusitzen da. Horren lekuko El ángel de mármol eta Jardines deshabitados film laburrak. Genero honetan eroso sentitzen zara, ezta?
Bai, bai, eroso sentitzen naiz. Suspenseak irudi oso bereziak sortzeko aukera ematen du, planoekin eta irudimenarekin jolasteko aukera. Zinema entretenigarria egiteko aukera. Dena den, zinema genero honetatik haratago ere joan nahi nuke. Ez nuke genero batean sailkatu nahi. Genero guztiak probatu nahi ditut, baina komedia da beldur gehien ematen didana. Oso zaila da komedia on bat egitea, oso pertsona gutxik egiten baitugu barre gauza berdinekin.
Itzul gaitezen La sombra de nadie filmera. Zer esango zenuke aktoreek egindako lanari buruz?
Edozein rol egiteko gai diren aktoreak nahi nituen, aktore aldakorrak. Horregatik aukeratu nuen Jose Luis García Pérez. Sinesgarritasun handia duen aktorea da. Cachorro filman ikusi nuen lehen aldiz, eta asko gustatu zitzaidan. Gurekin ere lan bikaina egin du. Berarekin batera, Philippine Leroy-Beaulieu aktore frantsesaren lana goraipatuko nuke. Doinu frantsesarekin hitz egiten du gazteleraz, eta horrek beste ukitu bat eman dio filmari. Bere lan egiteko modua ere berezia da, eta asko gozatu dut berarekin.
Aktore profesionalez gain, haurrekin ere egin duzu lan film honetan. Zer nolako esperientzia izan da?
Beldur handia nion haurrekin lan egiteari. Izan ere, inoiz ez dakizu nola erantzungo duten filmaketa batean. Donostian casting bat egin genuen, eta neska gazte asko aurkeztu ziren. Ez zen erraza izan neska bat aukeratzea, baina azkenean Andrea Villanuevaren aldeko apustua egin genuen. Bete-betean asmatu dugu! Oso neska zintzoa da, isila, eta oso azkarra. Pentsa, filmaketak iraun duen bi hilabeteetan ez du ia akatsik egin. Behin bakarrik nahastu zen gidoia irakurtzeko garaian, muro hitza gaizki esan zuen egun batean. Gainontzean, akatsik ez, ikaragarria izan da! Kamera aurrean sinesgarritasun handia erakutsi du. Nik uste, mundu honetan jarraitzea erabakitzen badu, etorkizun handiko aktorea izan daitekeela.
Bi hilabeteko lan gogorraren ondoren filma muntatzeko garaia iritsi da orain. Gustuko al dituzu muntaketa lanak?
Filmatzea baino askoz lasaiagoa da muntatzea. Filmatzeko garaian korrika eta presaka ibiltzen gara uneoro, eta xehetasun guztiak zaindu behar dira. Muntatzeko garaian, berriz, lasaitasuna askoz handiagoa da. Filma egina dagoela esan daiteke, eta egindako horri zentzua eman behar zaiola. Horixe da muntaketa. Lan oso pertsonala da, eta asko gustatzen zait.
Noiz ikusi ahal izango dugu La sombra de nadie zineman?
Mundu honetan ez da erraza datekin asmatzea, faktore asko hartu behar baitira kontuan. Dena den, nik uste iraila amaieran edo asko jota urria hasieran zinema aretoetan izango dela ikusgai dagoeneko.
Euskal zinema etiketaz
Normalean zinemagintza egitera atzerrira joan behar da. Zuk, ordea, Euskal Herrian egiten duzu lan. Hemen gelditzeak zaildu egiten al du zure lana?
Hemen gelditzeak proiektua garestitu egiten du, horretan ez dago zalantzarik. Izan ere, logistikoki esfortzu handia egin behar da: baliabide guztiak hona ekarri behar dira, aktoreek ere hona etorri behar dute... Baina nik gauza bat argi daukat: nire bizitza profesionalak ez du nire bizitza pertsonala baldintzatuko. Horregatik, ez dut Donostiatik mugitzeko asmorik. Azken bi filmekin uste dut argi utzi dugula Euskal Herrian zinema egin daitekeela.
Beraz, euskal zinemaz hitz egin daiteke?
Hori konplikatuagoa da. Zer da euskal zinema? Euskal Herrian egindako zinema, euskaldunek egindako zinema ala euskaraz egindako zinema? Galdera oso zaila da niretzat, eta inoiz ez dakit zer erantzun. Nik uste zinemagileok nahikoa lan dugula zinema egitearekin eta etiketak jartzea ez dagokigu guri.
Aspaldiko partez, bi film estreinatu dira euskaraz: Aupa Etxebeste eta Zeru horiek. Etorkizunik ikusten al diozu euskaraz egindako zinemari?
Urte asko pasa dira euskarazko filmarik gabe, eta oso albiste pozgarria da euskaraz filmak egiten jarraitzea. Aupa Etxebesteren kasuan, gainera, filmak arrakasta handia izan du Euskal Herrian. Telmo Esnalek eta Asier Altunak apustu handia egin zuten eta ondo atera zaie. Aurrerantzean ere bide horretatik jarraitu behar dela uste dut.