Bekozkoa ilunarazten dit kontserbadore politiko eta erlijiosoek familiaren alde egiten duten aldarri sentimental eta moralistak. Aitortzen dut ez naizela oso familia zalea: ez behintzat bizitza osoan guraso eta anai-arrebekiko harreman estu-estu, itxi eta etengabeak izatea esan nahi badu horrek. Etxetik goiz joan edo bota nindutelako izango da agian. Adiskide zaleagoa naiz. Familia emana etortzen zaigu, eta adiskideak nolerebait aukeratu egiten ditugu -guk haiek eta haiek gu-. Baina onartzen dut bi zaletasun horiek ez direla nahitaez bateraezinak. Eta onartzen dut familia, formaz askotarikoa eta aldakorra, ezinbesteko erakundea dela gizartean, eta bertan hazten eta hezten garela bizitzaren hasieran. Eta aitortzen dut, onean, familian bezalako babes eta laguntzarik nekez aurkitzen dela beste inon. Baina baita ere uste dut gizakiaren grinarik ilun eta bortitzenak familiaren barruan egosten direla -eguneroko istorioa da Kain eta Abelena-.

Familiaren inguruko arazoetako bat bere garaian seme-alabak erabat ez beregaintzea da, gurasoengandik egoki ez independizatzea. Tertulia askotako hizpide da gaur egun zenbat kostatzen zaien gurasoei adin bateko seme-alabak etxetik bidaltzea. Eta horren zergatikoaren bila hasita, etxebizitzen prezioa aipatzen da lehenik. Izan ere, 35-40 milioi pezetako -oraindik ezer gutxi esaten digute euroek gai honetan- zuloetan sartzeak oso normala den zorabioa sortzen die gehienei, bertan itota geratzeko beldurrez.

Baina bada hemen datu interesgarri bat: batez ere semeak direla uzkurrenak aita-amen ondotik urruntzeko, eta alabak berriz kementsuago habia berriaren bila hegan abiatzeko.

Gaur egun badirudi neskek garbiago dutela zer nahi duten; mutil asko galduago dabil, noraezean bezala, gidoia galdu eta testua oroitu ezinik legez...

Eta horren inguruan badut susmo bat; alegia, gure artean behintzat, ama asko ere gustura samar ote dagoen seme kankailuak etxe inguruan bueltaka dituztela. Ez dute erraz aitortuko hori. Izan ere, esku batekin semeari etxetik kanpora bultza egiten diote, baina bestearekin bertan eutsi; alegia, onartzen dute bizitzako legea dela seme-alabek beren bidea egitea, bai... "Baina ez dakizue semeak zenbat laguntzen didan nire bakardade izugarri hau eramaten!" Batez ere, alargun geratzean -eta alargun gera daiteke senarra hil zaiolako, edo lantokian bizi zaiolako, edota ametsezko bidaia antzuetan "lolita" bila joan zaiolako-, ama askorentzat semea da geratzen zaien helduleku bakarra beren bizitzari zentzua emateko.

Eta ez dut uste hori batere ona denik ez semearen heldutasunerako, ez bere bikote-bizitzarako, ez amarentzako... Niri harrigarria gertatzen zait emaztea falta zaion bakoitzean, haurrak hartu eta senarra sistematikoki bere amaren etxera joatea jatorduak egitera eta babes bila, berak sorturiko familiari burubiderik eman ezin balio bezala...

Jakina, arazoak urrutitik datoz. Batez ere, emakumea emazte eta ama on izatera mugatzen zen garaitik, bere bizitza pertsonal autonomorik planteatu ere ezin zuen garaitik, senarraren eta seme-alaben zerbitzuan dena ematea eta sakrifikatzea helmuga goren eta bakarra zuen garaitik. Baina era batera edo bestera senarra galdutakoan, eta seme-alabak independizatzeko garaira iritsitakoan, zer? Baliteke adineko emakume askoren krisi, depresio eta egonezinak hortxe izatea sustraiak. Eta "baliteke" ez, ziur nago emakumearen askapen edo burujabetasuna osasuntsu eta onuragarri dela, lehenik beretzat, baina baita gizonontzat ere, seme nahiz senar izan.