Petrolioa errezetan
-Nahi al duzu naftaren efektua morroi honekin probatzea? Goitik behera bustiko dugu, su emango diogu eta ez bada itzaltzen, denek esango dute zure balioa handia eta egiazkoa dela.
Beti ere Plutarkoren arabera, morroi inuzentea esperimenturako prest agertu zen -ez zen batere erraza izango Alexandrori ezezkoa ematea-. Naftaz busti, su eman eta sua hain azkar hedatu zen, ezen Alexandro bera izutu baitzen. Sutea itzaltzea lortu zuten, baina morroi gizarajoak erredura larriak izan zituen eta luzaroan ez zen gai izan bere kabuz baliatzeko.
Erromatar Inperioak ere bazuen sendagai honen berri; Plinioren ustez, petrolioaren eratorrietako bat, betuna, desinfektatzaile eraginkorra zen. Baina beste propietate asko ere ba omen zituen sustantzia hark: «Bere kearen usainak suge pozointsuak uxatzen ditu; Kaldea eta Babiloniako betuna kataratak, legen beltza eta azkurarentzat gomendatzen da; igurtzita hezueria sendatzen du; sosarekin nahastuta hortzak zaintzen ditu eta ezin hobea da piorrearentzat; ardoarekin nahastuta bronkitisa sendatzen du, baita kronikoa denean ere...».
Marko Terenzio Varron militar eta funtzionario erromatarrak ere bazuen petrolioaren onuren berri eta «animaliatxo ikustezinek» eragindako gaixotasunen aurkako desinfektatzaile egokia zela idatzi zuen. Gogoan izan behar da «mikrobio» hitza, Pasteur-en aurkikuntzen ondorioz, C. E. Sedillotek ez zuela 1878a arte asmatu eta, beraz, Varronek «animaliatxo ikustezinen» formula bitxia erabili behar izan zuela.
Kolonaurreko Mexikon eta antzinako Egipton, itsasontziak iragazgaitz bihurtzeko erabiltzen zuten; azken hauek larrua ere petrolioarekin olioztatzen zuten; Txinan elikagaiak egosteko lagungarri zitzaien; eta Bibliak dionez, Babelgo dorreko adreiluak itsasteko erabili zuten -Genesia, 11. kapitulua, 3. bertsikulua-.
1859an Edwin L. Drake koronelak AEBetako Pensilvaniako lurretan 21 metro sakoneko zuloa egin eta munduko lehen petrolio putzua egin zuen. Erregai gisa komertzializatu zuen likido beltza eta petrolioaren historia aldatu zuen horrek. Baita gizakiena ere.
Hieroglifikoak irakurtzea ezinezkoa zen 1799an Rosetta harria aurkitu zuten arte. Bridget McDermott-ek Decoding Egyotian Hieroglyphs gida praktikoa argitaratu zuenetik, berriz, edozein saia daiteke. Orain gaztelerazko bertsioa merkaturatu dute: Decodificar y descifrar los jeroglíficos egipcios, Blume, 2006. Frantsesezko bertsioak urte batzuk daramatza kalean -Déchiffrer les hièroglyphes, Gründ, 2002-.
Erromako inperioak ondare arkitektoniko izugarria osatu zuen 600 urtetan zehar. Bada, obra horiek eraiki berritan zuten itxura ikus daiteke orain Christopher Cassel-ek zuzendutako dokumentalean. Animazio teknika berritzaileena -CGI- erabili dute horretarako. Canal Historia ikusteko aukera duten Hegoaldeko ikusleek larunbat honetan -ekainak 3- izango dute Roma, la construcción de un imperio dokumental anbiziotsu honen estreinaldia. 130 herrialdetan eskainiko dute lan hau.
Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]
Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.
Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.
Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.
Atzo eguerdian labanaz eraso zion bere amari Irunen eta Donostiako Ospitalean hil da. Erasotzailea epailearen aurrean deklaratzeko esperoan dago.
Otsailaren 6 honetan zenbatu dituzte departamenduko laborantza ganberarako bozak. Biarnoa eta Ipar Euskal Herria biltzen dituen departamenduan lehen indarra izaten segitzen du agroindustriaren sustatzailea den FDSEAk baina indarra galdu du: %54tik %46ra pasa da.
Aurtengo urtarrila 1850. urteaz geroztik beroena izan dugu. Gainera, aurreko hilabeteen joera mantentzen du, azken hemeretzi hilabeteen artean, hemezortzigarrena da bero erregistroak apurtzen.
Nazio Batuen Erakundeak adierazi duenez, Goma hiria hartu ondoren hango espetxe batean zeuden ehunka emakume bizirik erre zituzten M23ko matxinoek, eta denak hil. Herrialdearen ipar ekialdean borrokan diharduten talde armatuek sexu indarkeria "arma gisa" erabili dutela... [+]
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Manifestazioa goizeko 11:30ean izango da, Justizia Jauregian. Mugimenduak euskaldunon eskubideen alde eta auziperatuekiko elkartasunean luzatu du deialdia. Auziperatuek iazko Euskararen Egunean Baionako Justizia Auzitegian "Justizia Euskararentzat" pintaketa egin zuten... [+]
AEBetako presidentearen Gazako palestinarrak kanporatzeko asmoak aurkako erreakzio ugari eragin ditu nazioarteko nahiz herrialdeko politikan, baita Alderdi Errepublikanoan ere. Gehienek "garbiketa etnikoa" sustatzea egotzi diote, baina Trumpek bere asmoa berresten... [+]