Makina bat kontu

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Dieta begetarianoa planetarentzat hobea

Lurra jasaten ari den berokuntza efektuaren eraginean, jaten dugunak erabiltzen dugun automobilaren garrantziaren antzekoa du, hori dio Chicagoko unibertsitateko Gidon Eshel eta Pamela Martin irakasleek zuzendutako azterketak.

Janaria sortzeko erretzen diren erregai fosilak eta aziendaren jardueragatik sortzen diren hondakin ez-karbonikoak dira arazoaren muina.

AEBetan batez-besteko dietaren (3.774 kaloria eguneko) eraginez tona eta erdi berotegi-gas gehiago askatzen dira egunero dieta begetarianoa erabilita askatuko litzakeena baino.

Eshel-ek dioenez, "Ez ditugu dauden baloreak epaitu nahi, ezta baieztapen absolutu bat egin nahi ere; egin nahi duguna konstatazio bat baino ez da, hots, dieta begetarianotik zenbat eta hurbilago egon gero eta mesede handiagoa egiten diogu gure planetari. Ez dugu esaten jendeak mutur batetik bestera igaro behar duenik, baina astero bi hanburgesa jan beharrean bakarra janez gero, ekarpen eraginkorra egingo zaio ingurumenari".

Zenbat eta haragi gehiago jan gero eta azienda zabalagoak behar dira eta ondorioz, aziendak sortutako hondakinak hazi egingo dira. Hondakinetan sortzen diren gasen artean nagusietakoak metanoa eta oxido nitrosoa dira eta ez da ahaztu behar horiek CO2ak baino 50 aldiz indar handiagoz eragiten dutela negutegi-efektuan.



Baleek eta izurdeek hankak galdu zituzten

Baleen eta izurdeen arbasoek orain 35 milioi urte galdu zituzten hankak eta ia erabat itsaskari bihurtu ziren. 15 milioi urte lehenago lehortarrak ziren ugaztunak igeri egiten hasi ziren eta pixkanaka gorputza horretara egokitu zitzaien.

Ohio-ko unibertsitateko Hans Thewissen ikerlariak zuzendutako ekipoak hainbat itsas ugaztunen fosilak aztertu ditu eta batez ere, izurdeen enbrioien garapena ikertu du hanken desagerpen-prozesua hobeto ulertzeko.

Horren arabera, prozesu luze baten ondoren aldaketa genetiko azkar bat gertatu zen. Hasieran, poliki-poliki hankak txikitzen joan zitzaizkien, baina esan bezala, une batean eten egin zen hankak sortzeko garapena. Hain zuzen ere, hanken hazkundean zerikusia duen Sonic hedgehog (Shh) deituriko proteina desaktibatua geratu zen.

Umaldiaren hasieran hankak sortzen hasten baziren ere, geroxeago desagertu egiten ziren; horren arrazoia Shh aktibatzen duen Hand2 deituriko genearen desagerpenean datza.

Beraz, eboluzio baten nondik norakoa hobeto ezagutzen dugu jada, baina oraindik galdera batzuk badaude erantzuteke, hala nola, Hand2 genea desagertzeak zer eragin zuen?


Azkenak
Adin txikikoak dira Osakidetzako genero identitateko unitatetik pasa diren erdiak

1.075 pertsona artatu ditu Barakaldoko ospitaleko genero-identitateko unitateak, 2016ean unitate hori martxan jarri zenetik. Erdiak baino gehiagok adin-nagusitasuna bete aurretik jaso zuen lehen arreta. Eta, kopuru osoaren herenak hamasei urte baino gutxiago zituen.


BBK Livek bisitarien oinarrizko hainbat eskubide urratzen ditu eta salaketa ipini diote

OCU kontsumitzaileen Elkarteak hiru arrazoi zehaztu ditu, horien artean kanpoko janaria eta edaria Kobetamendiko esparruan sartzeko debekua, eta eskudirutan edo banku-txartelaren bitartez ordaintzeko ezintasuna. Facuak aurreko urtean egindako salaketan zehazturiko arazoak... [+]


Arrazakeria salaketen erdiak Polizia jotzen du “agente diskriminatzailetzat” Bizkaian

Diskriminazioaren ahotsak txostenak zenbakitan jasotzen ditu 2023an Bizkaiko SOS Arrazakeriaren Informazio eta Salaketa Bulegoan pertsona ugarik agertarazitako esperientziak, eta haietan "arrazoi arrazista eta xenofoboen aurkako indarkeria, eraso eta diskriminazioak”... [+]


Meaka-Irimo bizirik!

Enpresa batek Irimo mendian zentral eolikoa eraikitzeko asmoa zuela iragarri zigun aspaldi batean haize kolpe batek. Gehienek ezin zuten sinistu, inondik ere. Are gutxiago Irimo mendiaren orografia eta izaera harritsua ezagutzen dituztenek. "Baina ba al dakizu ze nolako... [+]


2024-07-12 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektua hasia da konponketa lanak, landaketak eta formazio saioak egiten

Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]


Emakume alkateentzako jantzi erronkariarra diseinatu dute, Hiru Behien Zergan parte hartzeko

Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.


2024-07-12 | Gedar
Pertsona bat atxilotu dute Gasteizen, faxista bati aurre egiteagatik

Orgullo Cazurro talde faxistako kide bati kontra egin zion atxilotuak, eta bideo batean jaso zuen hori. Guardia Zibilak atxiki du berriki, eta badirudi "gorroto-delitu bat" egotzi diola.


Donostian 300 pertsona baino gehiago “muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute

Donostian, 300 pertsona baino gehiago “pobrezia eta muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute Kaleko Afari Solidarioak (KAS) eta Hiritarron Harrera Sarea taldeek. “Michelin izarrak dituzten zortzi jatetxe dituen hirian eta Basque Culinary Center... [+]


2024-07-12 | Euskal Irratiak
Cyclopotes elkartea: Ikusmenik gabeko jendeen inklusioaren alde, bizikletaz ibiltzeko

Angeluko Cyclopotes elkarteak ikusmen-gabeko jendeer parada ematen die bizikletaz ibiltzeko. Tandem club des déficients visuels du zinezko izena elkarteak eta 2004ean sortu zen. Joan den astean Amikuze eta Oztibarren gaindi pasa dute aste osoa, egun guziez ibilbide... [+]


Kataluniara itzuli dira Tsunami auziko erbesteratuak

Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.


Maximo Aierbe hil da, Euskaldunon Egunkariaren sortzaileetakoa

Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]


2024-07-11 | Uriola.eus
Gentrifikazioaren aurka, pisu turistiko bat okupatu dute Bilbon

Bilboko AZET plataformak pisu turistiko bat okupatu zuen atzo, auzoaren turistifikazioa salatzeko.


Fronte Herritar Berria garaile atera da, eta hirugarren kokatu da eskuin muturra

20:00etan atera dira lehen datuak, harridura orokorra eraginez: zundaketa guziek lehen kokatzen zuten eskuin muturreko RN hirugarren atera da eta ezkerreko FHB Fronte Herritar Berria garaile. Gehiengoan edota gehiengo osoan ikusten zen RN Batasun Nazionalarentzat zaplaztekoa... [+]


Eguneraketa berriak daude