Laura Mintegi: «Ezkerreko politikak balore femeninoak hartu behar lituzke»


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Unibertsitateko irakaslea, bi seme-alaben ama, PEN Klubeko Euskal Herriko lehendakaria, eta gainera idazlea zaitugu...
Eta orain dela gutxi arte EHUko sail bateko zuzendaria ere izan naiz, zazpi urtez.

Eta nondik ateratzen duzu literaturari eskaintzeko denbora?
Nigan literatura presente dago denbora osoan. Beste gauzak eginda ere, neure barnean dagoen musika bat da literatura. Nolanahi ere, literaturak bi fase dauzka: barnean sortzea, eta gero jada gauzatzea. Idaztea da gutxienekoa; denbora handia eta dedikazioa eskatzen du, baina boligrafoa hartu orduko, asko dago mamituta aurretik, eta orduan literaturak konpartitu behar du denbora esandako gauza guztiekin. Eta beste «trikimailu» bat ere badut: zorionez oso indartsua naiz fisikoki. Lan gaitasun handia dut eta lo egiteko ez dut denbora askorik behar. Horrek salbatzen nau, oso lo gutxi egiteak.

Zure literatura lan guztietan oinarri berdinak hartu dituzu: bikote harremanak eta politika. Horiei buruz hausnarketa egiteko beharrean al gaude?
Ez dakit guztiak gauden, baina neu bai behintzat. Ez da bikote harremana bakarrik. Gehiago da giza harremana orokorrean, zeren hor tartean ere sartzen dira adiskidetasuna, amatasuna, umeen hezkuntza... Gizaki sozialak gara. Garenak gara komunitatean bizi garelako. Eta komunitatean bi aspektu daude: bata, pribatua deitzen dena, eta bestea, publikoa. Politika izango litzateke gure harreman sozialaren kanpoko eremua, eta giza harremanak, berriz, komunitatean bizi dugun elkar bizitzaren eremua. Orduan ni pixka bat intsumiso bihurtu naiz bi eremuak bereiztearekin. Ez dut marra zuzenik egin nahi eta, gainera, ez dut uste egin behar denik ere. Nire iritziz elbarri gelditzen gara konpartimentu estankoak eginez gero. Uste dut eremu publikora eraman ahal ditugula pribatuan ikasitako geure bizipenak, eta alderantziz: jendearekin egonez ikasi dugun esperientzia guztia eraman behar dela ere norberaren arlo ezkutuenera. Bestela, artifiziala izateaz gain, injustua da, sozialki eremu biak identifikatuta daudelako generoekin: pribatua emakumetasunarekin edo feminitatearekin, eta publikoa maskulinitatearekin. Non aritzen zaren, batzuek abantaila dute.

Azalduko duzu hori gehixeago?
Bada, gizonezkoek eremu batean eduki dezakete abantaila eta emakumeek bestean. Abiapuntua ezberdina da. Gizonezkoa pixka bat salduta egongo litzateke afektuen arloan, aitatasunean, umeekiko harremanean, ahula babestearen arloan, jende nagusia zaintzeko esaterako. Horietan gizona elbarri dago. Emakumea, berriz, beste arloan dago elbarri. Eta hori injustua da. Iruditzen zait gizakiago jokatu behar dela bietan.

Ecce homon noren apologia egiten duzu: emakumearena, emetasunarena? Feminismoarena ez da, behintzat.
Ez, ez. Nik egiten dudan apologia osotasunarena da, nik ez nuke nahi zeharo femeninoa izan.

Zergatik idatzi duzu bertan, orduan, «Ezkerreko politika egitea emakumea izatea da»?
Esaldi hori da nobelaren tesia. Ezkerreko politikak, printzipioz, eduki behar duen helburua da ahotsik gabekoei ahotsa ematea, ahulena indartsuenarekin berdintasunean ipintzea -gutxienez aukera berdintasunean-, desberdina ez bereiztea, ez arrazagatik, ez generoagatik, ez aukera ekonomikoagatik. Hori da ezkerreko politika. Aldiz, eskuineko politika litzateke, arrain handiak txikia jatea, boterea daukana ondo eta ez daukana hor konpon; etorkinak, ijitoak edo arraza desberdinekoak marjinatzea... Zer egiten du orokorrean emakumeak gaur egun ezagutzen dugun gizarte honetan? Hain zuzen ere ezkerreko balore horiek guztiak indartu egiten ditu! Ez dakit kulturala edo genetikoa den, berezkoa ala erantsia, baina kontua da halako rola egokitu zaigula: babestearena, bat etortzea bilatzearena, lehian deseroso egotearena... Ezkerreko politikak guztiz femeninoak diren balore horiek guztiak hartu beharko lituzke.

Zure nobelan irakur daiteke emakumea beti dela negoziazio zale, eta oro har bestearen lekuan jartzen dena... Benetan uste duzu balore horiek izan direla «Lurraren gatza» deitua izan den emakumeak, bakar-bakarrik, bere burua eta familia aurrera ateratzeko erabili izan dituenak?
Ez. Nik esango nuke emakumearekin identifikatzen direla balore horiek, baina izatez ez direla emakume-emakumearenak. Nik ez dakit noraino diren berezkoak eta noraino erantsiak. Dakidana da hori dela gaur egun femeninotzat hartzen duguna. Eta nik errebindikatzen ditudanak balore ustez femenino horiek dira. Ez emakumearen jarrera. Zeren emakumeak oso maskulino jokatu dezake, oso lehiakor edo oso baztertzaile, edozein gizonek beste. Nik liburuan diodanarekin ez dut esan nahi ezkerreko politika femeninoa izan behar denik, baizik eta femenino jokatu behar duela. Eta hori da, zorionez, daukagun esperantza, femenino edozeinek jokatu baitezake, gizon zein emakume izan. Horregatik matizatu behar da esaldi ponposo hori. Ezkerraren politika egitea balore femeninoekin ere jokatzea da, eta batez ere oso presente edukitzea, emakume edo gizon izanda!

Zertan oinarritzen zara zu Ecce homon aitatzen dituzun baloreak balore femeninoak direla esateko?
Galdera ona da, zeren hori da nik daukadan zalantza. Ez baitakit zein puntutaraino diren berezkoak edo erantsiak. Baina argi dago historian egokitu zaion rolagatik emakumea behartuta egon dela komunitate batean erdigunea izatera eta oso adi egotera komunitate horretako kide guztiak elkar bizi daitezen. Agian garatu dituen balioak ez dira berezkoak, bete duen rolagatik bere egin behar izan dituenak baizik. Oso interesgarria da alde horretatik Simone de Beauvoir-ek zioena, hau da, gauza bat dela izan, eta beste gauza bat dela egon. Egoera batek eragin izan du iza-era, izateko era bat. Horregatik gaur egun diogu honelako egoeran egon direnek daukatela halako izaera. Baina nire galdera da: benetan halakoak dira, izan? Edo halakoak dira egoerak behartuta? Alda dezagun egoera, eta ikus dezagun emakumearen benetako izaera. Beti daukagu aukera, guztiok, geure bizitzaren jabe izateko. Eta bai, sexuak definitzen gaitu, generoak ez.

Beraz, zein da zure liburuan zabaldu nahi izan duzun mezua?
Argi nuen ez nuela espreski feminitateaz eta emakumeari buruz hitz egin nahi. Urtetan egokitu zait emakumea eta literaturaz hitz egitea, eta pixka bat aspertuta nago. Une batean pentsatu nuen: zergatik ez hitz egin kanonaz, arauaz, neutroa omen denaz? Zeren gizon izatea neutroa ei da, baina ez da. Beraz, horren gainean hitz egin nahi nuen, azalduz gizona ere markatuta dagoela. Gero, jakina, gizonari buruz hitz egiterakoan, emakumeari buruz ere hitz egiten dut, baina beraiengan kokatu nahi nuen gaia. Batetik, asko interesatzen zaizkidalako; gizonez inguratuta bizi izan naiz beti, eta eremu publikoan egon naizenean sarri askotan emakumezko bakarra izan naiz. Eta bestetik, beraiei esan nahi nielako: adi, gu ez gara diferenteak, hemen guztiok gaude markatuak. Ecce homok badauka zentzu apur bat peioratiboa ere: hau da, gizajo, zarpaila, amek eta amamek kariñoz erabiltzen zuten «descamisado, zarrapastroso» hura. Nik modu sinboliko batean esan nahi nuen gaur egun gizonezkoek badutela egoera hori. Guk gauzak asko aldatu ditugulako oso denbora laburrean, eta beraiek paperak galtzen ari direlako. Eta pixka bat gizajo dira, ez dakitelako batzuetan nola jokatu. Gu alde horretatik seguruago gaude. Agian ez dakigu beti zer nahi dugun, baina bai zer ez nahi dugun. Beraiek, berriz, ez dute beren lekua topatzen. Ikasten ari dira aita izaten -batzuek oso ondo egiten dute-; eta ikasten ari dira konpañero ere izaten emakumezkoekin lantokian. Baina asko kostatzen ari zaie bikotekide izatea, ez dakite nola izan autonomia ekonomikoa eta intelektuala duen emakume baten ondoan. Hor pixka bat galduta dabiltza, eta Ecce homok horri egiten dio erreferentzia.

Literatur bidea
Ilusioaren ordaina izenburuko narrazio laburren bildumarekin eman zion hasiera Laura Mintegi Lakarrak bere literatur bideari, 1983an. Geroztik plazaratu dituen liburuen artean honako eleberri hauek daude: Bai... baina ez (1986), Legez kanpo (1991), Nerea eta biok (1994), Sisifo maiteminez (2001) eta aurten argitaratutako Ecce homo.


Azkenak
Adin txikikoak dira Osakidetzako genero identitateko unitatetik pasa diren erdiak

1.075 pertsona artatu ditu Barakaldoko ospitaleko genero-identitateko unitateak, 2016ean unitate hori martxan jarri zenetik. Erdiak baino gehiagok adin-nagusitasuna bete aurretik jaso zuen lehen arreta. Eta, kopuru osoaren herenak hamasei urte baino gutxiago zituen.


BBK Livek bisitarien oinarrizko hainbat eskubide urratzen ditu eta salaketa ipini diote

OCU kontsumitzaileen Elkarteak hiru arrazoi zehaztu ditu, horien artean kanpoko janaria eta edaria Kobetamendiko esparruan sartzeko debekua, eta eskudirutan edo banku-txartelaren bitartez ordaintzeko ezintasuna. Facuak aurreko urtean egindako salaketan zehazturiko arazoak... [+]


Arrazakeria salaketen erdiak Polizia jotzen du “agente diskriminatzailetzat” Bizkaian

Diskriminazioaren ahotsak txostenak zenbakitan jasotzen ditu 2023an Bizkaiko SOS Arrazakeriaren Informazio eta Salaketa Bulegoan pertsona ugarik agertarazitako esperientziak, eta haietan "arrazoi arrazista eta xenofoboen aurkako indarkeria, eraso eta diskriminazioak”... [+]


Meaka-Irimo bizirik!

Enpresa batek Irimo mendian zentral eolikoa eraikitzeko asmoa zuela iragarri zigun aspaldi batean haize kolpe batek. Gehienek ezin zuten sinistu, inondik ere. Are gutxiago Irimo mendiaren orografia eta izaera harritsua ezagutzen dituztenek. "Baina ba al dakizu ze nolako... [+]


2024-07-12 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektua hasia da konponketa lanak, landaketak eta formazio saioak egiten

Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]


Emakume alkateentzako jantzi erronkariarra diseinatu dute, Hiru Behien Zergan parte hartzeko

Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.


2024-07-12 | Gedar
Pertsona bat atxilotu dute Gasteizen, faxista bati aurre egiteagatik

Orgullo Cazurro talde faxistako kide bati kontra egin zion atxilotuak, eta bideo batean jaso zuen hori. Guardia Zibilak atxiki du berriki, eta badirudi "gorroto-delitu bat" egotzi diola.


Donostian 300 pertsona baino gehiago “muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute

Donostian, 300 pertsona baino gehiago “pobrezia eta muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute Kaleko Afari Solidarioak (KAS) eta Hiritarron Harrera Sarea taldeek. “Michelin izarrak dituzten zortzi jatetxe dituen hirian eta Basque Culinary Center... [+]


2024-07-12 | Euskal Irratiak
Cyclopotes elkartea: Ikusmenik gabeko jendeen inklusioaren alde, bizikletaz ibiltzeko

Angeluko Cyclopotes elkarteak ikusmen-gabeko jendeer parada ematen die bizikletaz ibiltzeko. Tandem club des déficients visuels du zinezko izena elkarteak eta 2004ean sortu zen. Joan den astean Amikuze eta Oztibarren gaindi pasa dute aste osoa, egun guziez ibilbide... [+]


Kataluniara itzuli dira Tsunami auziko erbesteratuak

Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.


Maximo Aierbe hil da, Euskaldunon Egunkariaren sortzaileetakoa

Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]


2024-07-11 | Uriola.eus
Gentrifikazioaren aurka, pisu turistiko bat okupatu dute Bilbon

Bilboko AZET plataformak pisu turistiko bat okupatu zuen atzo, auzoaren turistifikazioa salatzeko.


Fronte Herritar Berria garaile atera da, eta hirugarren kokatu da eskuin muturra

20:00etan atera dira lehen datuak, harridura orokorra eraginez: zundaketa guziek lehen kokatzen zuten eskuin muturreko RN hirugarren atera da eta ezkerreko FHB Fronte Herritar Berria garaile. Gehiengoan edota gehiengo osoan ikusten zen RN Batasun Nazionalarentzat zaplaztekoa... [+]


Eguneraketa berriak daude