Betaurreko «orokerrak» erantzi eta ekonomiaren lupak jantzi aurreko azken postala dut hau. Entzungo zenuten Italian Cosa Nostraren balizko burua nola harrapatu duten. Aitonatxoa espetxeratu eta mafiarenak egingo ez duen arren, pena hartu nuen. Zergatik? Bada Casa Nostran goiko solairuko bizilagunen zaratek etenik ez dutelako. Hau da, zaldi baten buru odoldua goikoen izarapean jartzeko gai den norbait behar dut eta, dirudienez, hautagai on bat espetxeratu didate. Izan ere, zaratari kutsadura akustikoa deitzen dioten garaiotan, goiko lagunek "casa nostra" zabortegi akustiko bihur ez dezaten irtenbide bakarra gelditzen zaigu, "cosa nostra" alegia.

Buruan hori nerabilela, eskutan Berriaren ale bat -maiatza hasierakoa edo-; EHUko irakasle Belen Altunak sinatutako Lotsa artikuluan salaketa: euskaldun eta euskaltzale ez abertzaleak -ugariak, bere esanetan- isilik daudela, esparru publikoan eta euskaraz. Eta ez dakit horrekin esparru publikoa -hau da, euskarazko komunikabideen multzoa- salatu nahi duen, isilik ei dauden euskaldun/zale ez -euskal- abertzaleak salatu nahi dituen edota, finean, esparru publikoan iritziemale d/gabiltzan euskaldun eta euskal abertzaleak dituen bere kritiken helburu.

ETB1eko Kalaka eztabaida saioaren lehen programaren harira plazaratu zuen Altunak bere kritika. Gaia interesgarria iruditzen zait oso. Euskaldun eta euskal abertzale lotzeko joera handia dago, agian ohiturak eraginda. Baina, akaso, Altunak aitortu beharko luke Euskal Herriko aniztasuna islatzeko euskarazko komunikabideek egiten duten ahalegina. Ziur naiz Espainian, gaztelerazko komunikabideetan, ez dutela parerik. Ezker abertzalekoei eginiko elkarrizketak edota jasotako iritzi artikuluak hutsaren hurrengoa dira espainiar komunikabideetan. Jeltzaleenak ere bakanak eta, berdintsu, Galizia edota Kataluniako abertzaleenak ere.

Euskal Herrian ikuspegi eta iritzi ez abertzaleak edo, are gehiago, euskal abertzaletasunaren aurkakoak plazaratzea erraza da oso: Miguel Sanz, Alliot Marie edota Mayor Oreja dira horren lekuko. Baina horien edo antzekoen diskurtsoa euskaraz lortzen... beste kontu bat da. Goizalde Landabaso kazetariaren Korte bat mesedez liburua irakurri besterik ez dago, hortaz ohartzeko. Maitia edo Etxezarreta sozialistak eta antzeko salbuespen eskergarriak salbuespen, eta ahalegin txalogarriak ahalegin, Iturgaitz edota Garridorenak gehiago dira Wazemanken "sabemos en erderas" motako esketxetarako. Edo hala iruditzen zait behintzat niri.

Are gehiago, euskal komunikabide publiko erdaldunetan, euskararen mugarik ezean eta ajeak aje, pribatuetan ez bezalako pluraltasuna agertzen da. Radio Euskadiko El parlamento de las ondas datorkit burura non alderdi bakoitzeko bozeramale bana elkartu ohi dituzten. Zoaz Espainiako irratietara antzeko zerbaiten bila. Alderdi handi nahiz txiki, bozeramale bana. RTVE, bistan da, unean uneko Moncloako bizilagunaren kontu pribatua da, tamalez. Eta PPren garaia gogoan iltzatua zaigula uste dut: Euskaldunon Egunkaria itxi, M-11ren ondoren ETAri buruzko filmak programatu eta greba orokor bat estaltzeaz gain, "ze-ze-o-o"ri egotzi zion telebista publikoak. RTVE defizit itzela eragiten da ona, ez beste ezertan.

Baina auskalo, agian euskal komunikabideak "Cosa Nostra" lez kudeatzen ditugu, ikuspegi eta asmo baztertzailez edo, -neure aldetik bederen- oharkabean, euskal abertzale ez direnak baztertuz. Autokritikarako prest behar dugu egon. Berriaren akziodun izatea 50 euro kostatzen da eta gura duten guztien ahotsa entzuten da beronen akziodun batzarretan. Egon naizelako dakit. Ekainean dugu hitzordua.

Euskarazko telebista bat egiteko lizentzia bila ere hastekoak gara Bilbon gutxi barru. Euskaldun ez abertzaleen dirua eta iritzia arras ongietorria izanen da. Gutxiegi gara eta guztiok beharrezko, Altuna anderea. "Cosa nostra" beraz, geure esku. Hori bai, euskaldunak non bizi garen ez dakigula ahantz: euskaraz deklaratu nahi zuelako espetxe zigorra jaso duen Asier Basaberi elkartasuna adierazteko, ez dago ez euskaldun ez abertzale izan beharrik; nahikoa da itsu eta gorra ez izatea. Tira, banoa ekonomiaren lupak janztera. Ez adiorik.