Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
igandea 2024ko uztailaren 07an
Nuria Lopez de Gereñu: «AHTrekin Europako garraio eredura hurbilduko gara»
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Eibar hizpide abiatu dugu solasaldia: «Eibarren jaioa naiz, enpresen sorleku eraginkorrean, eta txikitatik ezagutu dut gizartearekiko konpromisoa. Politika ere gaztetatik ezagutu dut, ezagutzen nautenak ez dira harritzen politikan ari naizela ikustean, politikaren grina txikitatik daramat nirekin». Eusko Jaurlaritzako sailburua izaki, boterearen erakargarritasuna edo erotika aipatu diogu segidan: «Erotika pertsonek sortzen dute, ez botereak edo politikak». Zazpi gizonek eta bost emakumek osatuta dago Jaurlaritza. Politikako goi-karguetan emakumeen leku gero eta nabariagoa azpimarratu diogu: «Ordezkaritzari dagokionean aldatzen ari da, emakume gehiago ikusten da erantzukizuneko karguetan, baina oraindik asko falta da normaltasunera iristeko. Lan ordutegia begiratu besterik ez dago, gizonen neurrira egina dago». Edonola ere, Euskal Ya proiektuaren protokolo eta sinadura ekitaldiak -Espainiako Gobernuaren eta Eusko Jaurlaritzaren artekoa- utzi zuen argazki esanguratsua gogoratu digu: «Bost pertsona ginen eta haietako lau emakumeak. Eta sinadura ez da, esaterako, kultur ekimen bati buruzkoa izan. Ogasun, Garraio eta Sustapen Ministerioetako ordezkariak ginen sinatzaileak. Berdintasunaren legea ez da bete kasu honetan, emakumeok gehiago izan gara», diosku irribarretsu.
Gobernu karguetan emakume gehiago izatean aldatuko al da politika?
Hasteko gizonak eta emakumeak diferenteak gara, lan egiteko modu ezberdina dugu, beraz, esperantza horrekin ere ari gara. Hala ere, emakumearen erronkak gizonak ez imitatzea izan behar luke, hau da, ez gaitezen gizonez mozorrotutako emakumeak izan, eta hori gizonez inguratua egonda, ez da erraza.
Landa ingurunearen garapen diputatua izan zinen Gipuzkoako Foru Aldundian, eta orain Garraio sailburua Eusko Jaurlaritzan. Printzipioz, interes ezberdinak kudeatu behar dituzula ematen du.
Ez dira inondik inora kudeaketa kontrajarriak. Landa ingurunean egin behar nuen lana gure ongizatea, zerbitzuak eta hornikuntzak areagotzea izan zen. Nire helburua bertako baldintzak hobetzea izan zen eta Garraio Sailean ere esparru horiek hobetzeko lan egiten dut. Funtsean, herriaren eta gizartearen aldeko ekimenak dira, osagarriak.
"Diputazioak eskuindarragoak dira Jaurlaritza baino", esan digu EBko Gipuzkoako Patxi Coira biltzarkideak orriotan.
Hori Ezker Batuaren aldeko propaganda egitea da, EAEko Gobernuan daudelako eta ez Diputaziokoan. Baina dena esan behar da, ezta? Diputazioko aurrekontuak Ezker Batuarekin hitz egin ondoren onartu ziren, eta EBren aldeko botoa jaso ez arren, euren abstentzioarekin onartu ziren. Horrek zerbait esan nahiko du, ezta?
EAEko azpiegiturak -errepideak, trenbideak, itsas portuak...- hizpide. Eraikuntza hauek eredu politiko neoliberalari erantzuten diotela esaten da...
Nork esaten du?
... egungo ekonomiaren ereduak baldintzatuta daudela esan nahi dut, eta eredu nagusia neoliberala dela.
Herri guztien helburua bere ongizatea ziurtatzea eta bermatzea da. Garatzen diren azpiegiturak ongizate hori mantentzearen aldekoak dira. Ingurumenaren iraunkortasuna hiru arlotatik begiratu beharra dago horregatik: ingurumenaren ikuspegitik, giza politikaren ikuspegitik eta ekonomia politikoaren ikuspegitik. Iraunkortasunak hiru alderdi horiek ikusi eta zaindu behar ditu, bestela, adibidez, Euskadin -EAEn garbi adierazteko- ez genuke daukagun ongizate maila izango. Esan nahi dut, Euskal Herrian garatzen diren politikak Europako politikaren norabidean garatzen dira eta, oro har, politika horiek aipatutako hiru ikuspegietatik egiten dira.
Eredu ekonomiko neoliberalak ongizatearen gizarte eredua bermatzen duelakoan zaude, nolabait.
Hori politika sozialaren eztabaida da. Lana eta aberastasuna nola banatu eztabaidatu behar da, jakina, guztiz ados nago. Baina aberastasuna banatu ahal izateko, sortu egin behar da. Hemen bizi garenok, badakigu ondo bizi garela, baita ongizate horretan bizitzen jarraitzeko erantzukizunez jokatu behar dugula ere. Eredu edo kontzepzio egokiena zein den? Neo-liberala den edo ez... Nire ustez, ditugun zerbitzuak izaten jarraitu nahi badugu aktibitate ekonomiko sendoa behar dugu, zerga bilketa eta oreka mantendu behar ditugu, eta hori gauzatzeko aipatutako hiru arloak landu beharra dago.
Azpiegituretan AHTren proiektua da aipatuena, erraldoia dela diote sektore batzuek...
Proiektu handia. Ez ditut onartzen erraldoiak dituen konnotazioak.
Ondo da. Nola uztartu daiteke Europako garraio sistema Arku Atlantiarretik eta Eurohiritik pasatzerakoan?
Hasteko, herriaren garapena ziurtatu nahi badugu, bere azpiegituren egituratzeari erantzun behar diogu, herria bertebratu behar dugu, alegia. Euskal Y edo AHT herri hau antolatzera eta garatzera dator, eta proiektua ez dator Europatik, proiektua Europarekin batera garatu behar dugu. Europako garraio sistema jasangarriarekin bat egiteko proiektua da euskal Y, lehenago aipatutako irizpide horien barruan garatua izango dena. Azpiegitura honen alde eginez garraio jasangarriaren alde ari gara. Ezin duguna da, batzuetan Europari begira egon, eta bestetan ez. Azpiegitura honek Europaren babes osoa dauka, eta Europako garraio eredua Euskal Herrikoa baino jasangarriagoa da.
Adibidez?
EAEn merkantzien garraioa %80a errepidetatik doa eta Europan %44a. Europan merkantzien garraioa trenaren edota itsas garraioaren bidez ziurtatuta daukate. Alemanian, ibaietako garraioa erabiltzen da, guk ez dugu aukera gehiegirik ibaitik garraiatzeko, eta beste aukerak garatu behar ditugu. AHTren bidez Europan erabiltzen ari den eredura gehiago hurbilduko gara.
Trenbidearen 194 kilometrotik 99 tuneletik doaz, 17 km bide-zubi dira. Proiektuaren aurkako taldeek txikizioa aipatzen dute, inpaktua izugarria izango dela...
Nik ez dut inoiz esan azpiegitura honek ingurumenean inpaktua izango ez duenik. Gizakiak edozein azpiegitura eraikitzean eragiten du, denak dauka eragina. Zer egin behar da, ordea, orain arte egon garen bezala egotea eta soluziorik gabe jarraitzea. Garraio sarean dauzkagun arazoekin segituko genuke: gure erkidegoa paseko lurraldea da, Arku Atlantiarrean oso garrantzitsua, errepideak gainezka ditugu eta trafikoa handituz doa. Horrek gero eta denbora gehiago galtzea, siniestralitatea eta kutsadura dakartza. Egoera honi erantzuteko euskal Y behar-beharrezkoa da.
3.300 milioi euroko aurrekontua duena, eta 6.000 milioi eurora irits daitekeena.
Ezin dena da azpiegitura eraginkorra garatu nahi izatea, ingurumenean inpaktu ahalik eta txikiena izatea eta merkea izatea. Noski, azpiegitura garestia da. Eragingarria izan dadin diseinatuta dago, herri honen bertebrazioa gauzatzeko eta Europako trenbide zabalari lotzeko eta adaptatzeko. Ingurumena zaintzea garestia da, Gipuzkoan trenbidearen %66 lurpetik joango da. Zer nahi dugu ingurumena zaindu edo txikitu? Beraz, ez dugu batzuek dioten txikizioa egingo.
300 kilometro orduko joan daiteke. Hemen, orografia dela eta, abiadura hori ezinezkoa da. Merkantzia garraiatzeko edo bidaiariak eramateko izango da AHT?
Proiektua gizarte osoarentzat da. Guretzat egokiena litzateke bi sare egitea: merkantzia garraiatzeko eta bidaiariak eramateko. Baina, noski hori ere ez da nahi. Proiektua optimizatu nahi dugu, Y grekoa da gure beharretara hobekien egokitzen dena, daukagun orografia daukagu eta horregatik gure konpromisoa AHT 220an joatea da. Abiadura ezberdinak hartuko ditu, merkantziak edo bidaiariak doazen arabera, horregatik mistoa da. Europako abiadura handiko sarera egokituko da, baita gure orografiara ere.
Pasaiako Superportu delakoa hizpide jarraian.
Pasaiako portua esan nahi duzu.
Kanpo aldeko portua, nahi baduzu.
Hori zehaztu nahi nizun. Portua beharrezkoa da...
... nolakoa? Pasaia ingurua ikusita, zergatik ez da lehenago antolatu?
Pasaiako itsas portua itota dago: inguruan etxeak direlako, jende asko bizi delako... Nola nahi duzu egoerari eustea eta ezer egitea, hazteko aukerarik ez badauka? Inguru zaila dauka batetik, eta bestetik, bokalearen arazoa du: sakonera eta zabalerarengatik ez dago itsasontzien maniobra egiterik. Ez da zuzena batzuek esatea ez dela ezer egin, portu honi aukera eman ziezaiokeen hazkuntzaren aurka ibili eta gero.
Zer abantailak ekar ditzake portuak?
Itsas portuak ez dira Eusko Jaurlaritzaren eskumena, baina portu horren alde ere egingo dugu. Estatua ez bada prest, Euskal Yren kasuan bezala, saiatuko gara moduak bilatzen. Berez, portua enpresa handia da, beste enpresa askoren lanak ondoan dituela. Pasaiako kanpo aldeko portua ez da XX. mendekoa izango, etorkizuneko portua izango da.
Beste portu handi bat Baionako eta Bilbokoaren artean.
Oso portu ezberdinak izango dira. Trafiko ezberdinen garraioak kudeatzeko portuak dira hirurak. Garapen jasangarria helburua izanda, guk hiru garraio sistema nahi dugu bultzatu: trenbide sarea eta itsas garraioa -ahalik eta merkantzia gehien garraiatzeko- eta errepide sarea. Garraioa errepidetik atera nahi dugu CO2aren arazoa saihesteko eta errepideetako ibilgailuen zirkulazioa arintzeko.
Portura iristeko bi tunel egingo omen dira. Inpaktua ez da txikia izango.
Beste lekuetan bezala. Europako iparraldean egiten diren portuak nola egiten diren begiratzea besterik ez dago. Herbeheretan adibidez, itsasoari irabazitako lekuetan eginak daude portuak, ingurumena errespetatuz eta oreka mantenduz.
AHT itsas portuekin eta hiriburuekin lotzea da beste zereginetako bat. Iruñearekiko lotura barne?
Gure asmoa, hasteko, EAEko hiru hiriburuak Espainiarekin eta Europarekin lotzea da, halaber, azpiegituren sare sendoa eraiki nahi dugu portuetaraino. Trena da bultzatu beharreko garraio sistema eta Nafarroako Gobernua horretaz jabetu da. Iruñetik ere trenbide bat lotu nahi da Euskal Y grekoari, Altsasun lotuko litzateke Yarekin. Horren alde ere lanean ari gara. Finean, AHTk ez du esparru babesturik ukituko, Aralar edota Urbasako parke naturalak errespetatuko dira. Parametro horiekin sare egokia izango genuke.
Aireportuak azkenik. Hondarribikoa luzatuko al da?
Interes orokorreko aireportuak Sustapen Ministerioari adskribatua den AENAk (Espainiako Aireportuak eta Airetiko Nabigazioaren Erakunde Publikoa) gestionatuak dira. Hondarribikoa horrelakoa da. Gu egungo eredu zentralistaren aurka gaude eta berau aldatzea eskatu dugu behin eta berriz. Estatuko erkide autonomikoetako erakundeek ez dute berauen kudeaketan aritzeko aukerarik, eta ekimen pribatuari ez zaio aukerarik eman. Beraz, gure herriko azpiegitura hauetan parte-hartze handiagoa eskatzen dugu.
Galderari dagokionez: Hondarribiko aireportuaren luzera eragozpen edo muga inportantea bada ere, badagobeste bat eta ez da ia aipatzen: Estatu biek 1994an sinatu zuten hitzarmen batek bertako hegalaldi kopurua mugatzen du, eta ez besteak baino txikiagoa delako. Hitzarmen hori aldatu beharko litzateke.
Galderari dagokionez: Hondarribiko aireportuaren luzera eragozpen edo muga inportantea bada ere, badagobeste bat eta ez da ia aipatzen: Estatu biek 1994an sinatu zuten hitzarmen batek bertako hegalaldi kopurua mugatzen du, eta ez besteak baino txikiagoa delako. Hitzarmen hori aldatu beharko litzateke.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
#3
Mikel Basabe Kortabarria
#4
Mikel Garcia Idiakez
#5
Beranduegi
Azkenak
Traktoreen protestak hasi zirela bost hilabete
Zerekin egiten dugu amets? Elikagaien merkatu globalizatuan bira egiteaz harago
Bost hilabete bete dira otsailaren 6an traktoreen mobilizazioak hasi zirenetik. Mirene Begiristainek eta Isabel Alvarezek ekofeminismoaren betaurrekoak jantzita aztertu dituzte mobilizazio hauek eta fokutik kanpo geratu diren laborariak eta aldarrikapenak ekarri dituzte lehen... [+]
2024-07-05
Nagore Irazustabarrena Uranga
Auxerreko haur txikien hilerria
Aurtengo neguan INRAPeko (Ikerketa Arkeologiko Prebentiboen Institutu Nazionala) arkeologoek nekropoli berezia aurkitu dute Auxerreko (Frantziako Estatua) erdigune historikoan: haur jaioberrientzako edo hilda jaiotako haurrentzako erromatar garaiko hilerria. K.o. I. eta... [+]
2024-07-05
Nagore Irazustabarrena Uranga
Bederatzigarrena eta azkena
Viena, 1824ko maiatzaren 7a. Ludwig Van Beethovenen (1770-1827) 9. Sinfonia estreinatu zen. Konpositore alemaniarrak bukatu zuen azken sinfonia izan zen, baina, asmoari erreparatuta, lehena izan zela ere esan liteke. Beethovenek 1799 eta 1800 urteetan idatzi zuen 1. sinfonia;... [+]
2024-07-05
Urko Apaolaza Avila
ChatGPT-k hau ere badaki: datu zentroek milioika litro ur lapurtuko digute
Adimen artifiziala denen eskueran jartzearekin, multinazional teknologikoek cloud datu zentro erraldoiak eraikitzeko planak ugaritu dituzte. Ekipamendu informatikoz betetako mega-fabrikon aztarna ekologikoa ikaragarria da: elektrizitateaz gain, milioika litro ur behar dute euren... [+]
2024-07-05
Jon Hidalgo Gereñu
Hezbollahk 200 suziritik gora jaurti ditu Israelera, sionistek komandante bat hil ondoren
Hezbollahren goi mailako bi agintari militar hil ditu Israelek hilabete batean. Tentsioak gora jarraitzen du, erabateko gerra pizteko kezka artean.
2024-07-05
Julen Ugartemendia Carcedo
Loiuko aireportuan atxikitako gaztea deportatuko dute, Espainiako Auzitegi Nazionalaren aginduz
Ostiral arratsaldeko 15:00etan deportatuko dute Bilbotik Tangerrera doan hegaldi batean, EITBk informatu duenez. Espainiako Auzitegi Nazionalaren arabera, “gaur egun ez dago demandatzailearen bizitzarako edo osotasun fisikorako berehalako arrisku edo arrisku... [+]
2024-07-05
Patxi Gaztelumendi
Merezi dugun euskal opera
Durangoko Hitz liburu-dendan otu zitzaidan Saturraran operak merezi zuela kritika. Jose Julian Bakedanoren arrapostua batetik, liburu-dendako Gaizka Olabarriren berben ilusioa, horrenbeste urtean Hitz liburu-dendako ardura eraman izan duen Nekane Bereziartuak opera hori ikusteko... [+]
2024-07-05
Xabier Letona Biteri
Nafarroako Gobernuak biktima gisa onartu du poliziak ke pote batez zauritutako Mikel Iribarren
1991n zauritu zuen larri ke pote batekin Espainiako Poliziak Iruñean eta 31 urte ondoren lortu du instituzio publiko baten aitortza biktima gisa. Espainiako Gobernuak ere kalte-ordaina ordaindu behar izan zion, baina ez da kasuagatik poliziarik zigortu.
2024-07-05
Manex Usarralde Garmendia
Basauriko espetxeko preso bat hil dela jakinarazi du Salhaketa elkarteak
Presoa ziegan aurkitu dute hilik ostegun iluntzean. Eusko Jaurlaritzak esan du suizidio kasu baten aztarnak dituela. Gainera, Jaurlaritzak 2021ean espetxeen eskumena jaso zuenetik hiltzen den zazpigarren presoa da.
2024-07-05
Manex Usarralde Garmendia
Mundakan atea itxi diete etxebizitza turistikoei urtebetez
Etxebizitza turistiko berriak erregistratzeko baimenik ez ematea erabaki du Mundakako gobernu taldeak, ostegun honetan egin duen ezohiko bileran. Hirigintza Antolamendurako Plan Orokorrean (HAPO) behar diren aldaketak egingo ditu lizentzien etetea burutzeko.
2024-07-05
Xabier Letona Biteri
Laboristek sekulako garaipena lortu dute Erresuma Batuko hauteskundeetan
Alderdi Laboristak bete ditu aurreikuspenak eta sekulako garaipena lortu du Erresuma Batuko hauteskundeetan. Keir Starmer alderdiko buruzagia izango da lehen ministro berria. Eskozian SNPk porrot handia jaso du, Sinn Feinek boto emaitzak hobetu ditu eta Galesko independentismoak... [+]
2024-07-05
Julen Ugartemendia Carcedo
Ipar Euskal Herriko artistek Fronte Herritar Berria bozkatzeko deia egin dute
Eskuin muturra garaile izateak kultura eta gizarte mailan ekar dezakeenaren ikuspuntua partekatu dute, adierazpen bateratu baten bitartez. Guztira 94 artista eta kultur eragilek sinatu dute idazkia momentuz.
Eguneraketa berriak daude