Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2024ko abenduaren 13an
Jesusen seme-alabak hasi dira elkar ezagutzen
Kristautasuna zuhaitz baten modura irudika dezakegu, beraren historiaren so eginez behinik behin. Eta ez da zalantzarik adar askodun zuhaitza dela gainera. Adar batzuk oso lodiak dira, aspaldikoak. Urrun daude elkarrengandik. Arreta handiagoz begiratuta, batzuek eta besteek orbain galantak dituztela ohartuko gara; mendetan zehar elkarri egindako zaurien aztarna da. Erlijio-kontuek 30 Urteko Gerra eragin zuten Europan, orain mende batzuk; Inkisizio Santuak ere nekez zurituko luke bere burua Hagako epaitegian, gaur arte iraun balu. «Tira, garai hartan fanatiko hutsak ziren», aldarrikatuko du baten batek ulerkor. Egia, baina oraindik ere Espainiako Estatuko kristau ez katoliko askok »adin biblikoa dutenek, batez ere- kristorenak esaten dituzte, eta barka hitz jokoa, herriko abadeaz. Hori adibide bat baino ez da, eta badaude larriagoak.
Nolanahi, azken mendean asko baretu dira kristau arteko gorrotoak. Baita adiskidetasuna sortu ere. Mundu mailan, agerikoa da konfesio desberdinen arteko hurbilketa; hala da goi-karguei dagokienez, eta are nabarmenago herri mailan. Orain, posible da Bizkaiko eliza desberdinen ordezkariak, esaterako, elkarrekin bazkaltzera joatea. Giro on hori geuk ere igarri dugu, kristau familia zabaleko hiru kiderekin batu garenean. Batetik, Samuel Arnoso, Espainiako Eliza Ebanjelikoko ordezkaria, eta artzaina berau. Arima-artzain, jakina. Bestetik, Juan Muela, Euskal Herriko Ebanjeliko Kontseiluko presidentea, eta artzaina halaber, Bilboko eliza independente batean. Hirugarrenik, Jose Maria Angoitia, Bilboko Gotzaitegiko ordezkaria, katolikoa beraz. Tamalez, ortodoxoen ordezkariak ez du etortzerik eduki; ezta beste talde ebanjeliko birenak ere.
Ebanjelikoek -hau da, protestanteek- hainbeste ordezkari bidaltzeak azalpen erraza du: protestantismoa ez da Eliza Katolikoa edo Eliza Ortodoxoa bezain trinkoa. Kristautasunak hainbeste adar txiki edukitzea gaur egun, protestantismoari zor zaio gehienbat, eta haren ezaugarrien ondorio zuzena da: talde txikien autonomiaren defendatzaile sutsuak dira -batzuk beste batzuk baino gehiago- eta ez dituzte hierarkiak atsegin. Aldi berean -paradoxa edo halabeharra-, haiek izan ziren aitzindariak ekumenismoan, alegia, kristau arteko batasun-mugimenduan.
Nolanahi, azken mendean asko baretu dira kristau arteko gorrotoak. Baita adiskidetasuna sortu ere. Mundu mailan, agerikoa da konfesio desberdinen arteko hurbilketa; hala da goi-karguei dagokienez, eta are nabarmenago herri mailan. Orain, posible da Bizkaiko eliza desberdinen ordezkariak, esaterako, elkarrekin bazkaltzera joatea. Giro on hori geuk ere igarri dugu, kristau familia zabaleko hiru kiderekin batu garenean. Batetik, Samuel Arnoso, Espainiako Eliza Ebanjelikoko ordezkaria, eta artzaina berau. Arima-artzain, jakina. Bestetik, Juan Muela, Euskal Herriko Ebanjeliko Kontseiluko presidentea, eta artzaina halaber, Bilboko eliza independente batean. Hirugarrenik, Jose Maria Angoitia, Bilboko Gotzaitegiko ordezkaria, katolikoa beraz. Tamalez, ortodoxoen ordezkariak ez du etortzerik eduki; ezta beste talde ebanjeliko birenak ere.
Ebanjelikoek -hau da, protestanteek- hainbeste ordezkari bidaltzeak azalpen erraza du: protestantismoa ez da Eliza Katolikoa edo Eliza Ortodoxoa bezain trinkoa. Kristautasunak hainbeste adar txiki edukitzea gaur egun, protestantismoari zor zaio gehienbat, eta haren ezaugarrien ondorio zuzena da: talde txikien autonomiaren defendatzaile sutsuak dira -batzuk beste batzuk baino gehiago- eta ez dituzte hierarkiak atsegin. Aldi berean -paradoxa edo halabeharra-, haiek izan ziren aitzindariak ekumenismoan, alegia, kristau arteko batasun-mugimenduan.
Hiru zatiketa nagusi
Batasun-haizeak ulertzeko, ordea, zatiketaren zergatietara joko dugu lehenbizi. Harrokeria galanta dateke kristautasunaren historia pare bat lerrotan laburtu nahi izatea, baina… Sintesi ahalegin horretan lagungarri, Juan Muelak hiru mugarri aipatu dizkigu: V., XI. eta XVI. mendeak. "Lehenengoan Kaltzedoniako Kontzilioa egin zen, eta hantxe hasi ziren eztabaidatzen ea Jesus gizona zen, Jainkoa zen… Azkenik, hainbat talde txiki baina esanguratsu banatu ziren Elizatik: Siriako Eliza, Armeniakoa, Etiopiakoa eta Eliza Koptoa". Adar horiek oraindik existitzen dira, eta gaur egun harreman ona daukate Erromako Eliza Katolikoarekin.
Lehenengo zatiketa handia XI. mendean gauzatu zen, eta arrazoi politikoak eduki zituen batik bat, doktrinaren inguruko aitzakiak erabili baziren ere. "1054an burutu zen bi multzoen arteko banaketa, baina liskarrak lehenagotik zetozen", dio Juan Muelak. Kontua da Erromatar inperioa izan zena Mendebalde eta Ekialde artean zatitu zenean, Eliza ere zatitu zela. Mendebaldean gaur egungo katolikoak geratu ziren; Ekialdean gaur egungo ortodoxoak. Multzo bien arteko muga 1054. urte hartan gertatu zen behin-betiko, Erromako Aita Santuak eta Konstantinoplako Patriarkak elkar eskomikatu zutenean.
Lehenengo zatiketa handia XI. mendean gauzatu zen, eta arrazoi politikoak eduki zituen batik bat, doktrinaren inguruko aitzakiak erabili baziren ere. "1054an burutu zen bi multzoen arteko banaketa, baina liskarrak lehenagotik zetozen", dio Juan Muelak. Kontua da Erromatar inperioa izan zena Mendebalde eta Ekialde artean zatitu zenean, Eliza ere zatitu zela. Mendebaldean gaur egungo katolikoak geratu ziren; Ekialdean gaur egungo ortodoxoak. Multzo bien arteko muga 1054. urte hartan gertatu zen behin-betiko, Erromako Aita Santuak eta Konstantinoplako Patriarkak elkar eskomikatu zutenean.
Protestantismoaren sorrera
Zatiketarik garrantzitsuena, zalantza barik, hirugarrena izan zen, XVI. mendekoa: protestantismoaren sorrera. Haren jaiotza-agirian, Martin Luteroren izena agertu ohi da aitari dagokion laukitxoan, baina erditze-lana beste batzuek hasi zuten. Hala ere, Luterok eman zuen azken bultzada. Orduko hartan ere, ez ziren fede edo sinesmen kontuak izan liskarraren sorburu nagusia, botere banaketa baizik. Protestanteek, Ipar Europan nagusi, uko egin zioten Aita Santuaren agintea onartzeari.
Protestantismoak aldaketa handi bi ekarri zituen: batetik, eliza antolatzeko bestelako modu bat ezarri zuen, autonomia handiagokoa, hierarkiarik gabekoa, edo hierarkia ahulagokoa behintzat. Bestetik, eta aurrekoarekin lotuta, kristautasunaren jatorrira itzultzeko ahalegina egin zuten protestanteek. Alegia, ebanjelioetara; horregatik dute -eta nahiago dute- ebanjeliko izena.
Erreforma protestantea, dena den, ez zen aldi bakarreko gertakaria zen. Protestantismoak ere ezagutu zituen bere baitako protestantismo "txikiagoak". Juan Muelak dioskunez, "Luterok funtsean zera esan zuen: ‘1500 urtean Eliza antzinako kristautasunaren ezaugarrietatik aldenduz joan da, beharrezkoak ez diren hainbat gauza ezarriz. Ken ditzagun sobera dauden gauza horiek’. Baina Lutero, gure ustez, erdi lanetan geratu zen. Hala, haren erreformaren ondorengo ehun urteetan, gutxi gorabehera, beste talde batzuk sortu ziren, are gauza gehiago ezabatuz".
XIX. menderako, ebanjelikoen barruko zatiketa izugarria zen. Izugarria izendapen kopuruari dagokionez, baina ez hainbeste sinesmenetan. Izan ere, gurekin bildutako hiru ordezkariek aitortzen dute sinesmen aldetik ez dagoela hainbesteko alderik katoliko, protestante eta ortodoxoen artean, zer esanik ez euretako bakoitzaren barruan. Hala, ebanjeliko taldeen arteko desberdintasunak, sarritan, oso txikiak dira. Luzeegi joko luke hemen guztien berri zehatza ematea, baina gidatxo bat topatuko duzue 5. orrialdean. Izen gehienak entzunda edukiko dituzue: metodista, bautista, pentekostal, presbiteriano…
Protestantismoak aldaketa handi bi ekarri zituen: batetik, eliza antolatzeko bestelako modu bat ezarri zuen, autonomia handiagokoa, hierarkiarik gabekoa, edo hierarkia ahulagokoa behintzat. Bestetik, eta aurrekoarekin lotuta, kristautasunaren jatorrira itzultzeko ahalegina egin zuten protestanteek. Alegia, ebanjelioetara; horregatik dute -eta nahiago dute- ebanjeliko izena.
Erreforma protestantea, dena den, ez zen aldi bakarreko gertakaria zen. Protestantismoak ere ezagutu zituen bere baitako protestantismo "txikiagoak". Juan Muelak dioskunez, "Luterok funtsean zera esan zuen: ‘1500 urtean Eliza antzinako kristautasunaren ezaugarrietatik aldenduz joan da, beharrezkoak ez diren hainbat gauza ezarriz. Ken ditzagun sobera dauden gauza horiek’. Baina Lutero, gure ustez, erdi lanetan geratu zen. Hala, haren erreformaren ondorengo ehun urteetan, gutxi gorabehera, beste talde batzuk sortu ziren, are gauza gehiago ezabatuz".
XIX. menderako, ebanjelikoen barruko zatiketa izugarria zen. Izugarria izendapen kopuruari dagokionez, baina ez hainbeste sinesmenetan. Izan ere, gurekin bildutako hiru ordezkariek aitortzen dute sinesmen aldetik ez dagoela hainbesteko alderik katoliko, protestante eta ortodoxoen artean, zer esanik ez euretako bakoitzaren barruan. Hala, ebanjeliko taldeen arteko desberdintasunak, sarritan, oso txikiak dira. Luzeegi joko luke hemen guztien berri zehatza ematea, baina gidatxo bat topatuko duzue 5. orrialdean. Izen gehienak entzunda edukiko dituzue: metodista, bautista, pentekostal, presbiteriano…
Ekumenismoa
Ekumenismoa XX. mendeko produktua da, Jose Mari Angoitia Gotzaitegiko ordezkariaren esanetan; "XX. mendean elkarrizketa-kultura agertu da, eta elkarrizketa hori ezinbestekoa bihurtu da edozein harreman politiko, sozial, erlijiosotan". Elkar-ulertze giro horrek bideratu omen du, beraz, kristauek irainak alboratu eta elkarrenganako hitz gozoak erabiltzen hastea, baina Angoitiak gogorarazten duenez, ekumenismoaren oinarriak kristautasunaren beraren hastapenetan daude, Jesusek berak emandako agindua baita kristauak batuta egon daitezen, Bibliaren pasarte baten arabera. Ordurako liskarrak hasita zeuden seinale?
Ekumenismoak, esan dugu dagoeneko, mundu ebanjelikoan izan zuen jatorria. Hala behar zuen, hantxe baitzegoen, eta dago, talde gehien, gehiegi beharbada. Hala ere, haientzat, salbuespenak salbuespen, ez zen zailegia izan batzea. "Hala, 1948an Munduko Eliza Kontseilua (MEK) sortu zen Amsterdamen", azaldu du Samuel Arnosok. Ia 40 urteko lan luzearen ondorioa izan zen hura, eta ia erabat protestantismotik egin zen lan hori, katolikoen esparrutik ahaleginen bat edo beste egin arren. Behe-mailako katolikoengandik beti. Vatikanoak, izan ere, izen bereko bigarren kontziliora arte itxaron zuen (1965) MEKengana hurbiltzeko; ordurako, ehunka eliza protestantek eta hainbat ortodoxok osatzen zuten MEK; eta halaxe segitzen dute, batzar bakoitzean kide kopurua handituz gainera. Eliza Katolikoak, berriz, harremanak sendotu ditu erakunde horiekin azken 40 urteotan, baina ez du oraindik egin kide izateko urratsa, eta ez du ematen bihar bertan egingo duenik ere.
Ekumenismoak, esan dugu dagoeneko, mundu ebanjelikoan izan zuen jatorria. Hala behar zuen, hantxe baitzegoen, eta dago, talde gehien, gehiegi beharbada. Hala ere, haientzat, salbuespenak salbuespen, ez zen zailegia izan batzea. "Hala, 1948an Munduko Eliza Kontseilua (MEK) sortu zen Amsterdamen", azaldu du Samuel Arnosok. Ia 40 urteko lan luzearen ondorioa izan zen hura, eta ia erabat protestantismotik egin zen lan hori, katolikoen esparrutik ahaleginen bat edo beste egin arren. Behe-mailako katolikoengandik beti. Vatikanoak, izan ere, izen bereko bigarren kontziliora arte itxaron zuen (1965) MEKengana hurbiltzeko; ordurako, ehunka eliza protestantek eta hainbat ortodoxok osatzen zuten MEK; eta halaxe segitzen dute, batzar bakoitzean kide kopurua handituz gainera. Eliza Katolikoak, berriz, harremanak sendotu ditu erakunde horiekin azken 40 urteotan, baina ez du oraindik egin kide izateko urratsa, eta ez du ematen bihar bertan egingo duenik ere.
"Hasteko, elkar ezagutu dugu"
Giroa, edozelan, ona da orain oro har, eta ekumenismoa, apurka-apurka, fruitu ematen ari da. "Hasteko, elkar ezagutu dugu, elkar aitortu, eta hori ez da gutxi", dio Juan Muelak. Hala ere, ebanjelikoengan min handia sortu zuen Vatikanok 2000. urtean argitaratutako Dominus Iesus agiriak, esaldi batengatik batez ere. Bertan esan zenez, benetako elizaren arima gaur egungo elizetako batean dago gordeta -Katolikoan, alegia-, eta gainerako elizak ez dira benetekoak, kristau izaera aitortzen zaien arren. Agiri hark ekumenismoaren ibilera moteldu zezakeen, eta are gehiago gaur egungo Aita Santuaren eskutik etorri zela kontuan izanda, baina kalteak, azkenean, ez dira larriak izan. Hura esan eta gero, Ratzinger ez da berriro abiatu bide horretatik, eta are gutxiago Benedikto XVI. denetik.
Ekumenismoak badu muga bat. Hots, ezinezkotzat jo daiteke kristautasunaren erabateko batasuna. Ekumenismoa hurbiltzea da, "ondo konpontzea", ahalik eta gauza gehien elkarrekin egitea… Baina alde batzuk gaindiezinak dira, eliza-antolaketari dagozkienak batez ere. Ebanjelikoak ez ei dira katolikoak eta ortodoxoak bezain hierarkiazaleak, eta batzarrean hartu ohi dituzte erabakiak. Apaiz izatea ere ez da gauza bera leku batean edo bestean. Protestanteek, izan ere, ez daukate klerorik, edonor izan daiteke artzain.
Ekumenismoak badu muga bat. Hots, ezinezkotzat jo daiteke kristautasunaren erabateko batasuna. Ekumenismoa hurbiltzea da, "ondo konpontzea", ahalik eta gauza gehien elkarrekin egitea… Baina alde batzuk gaindiezinak dira, eliza-antolaketari dagozkienak batez ere. Ebanjelikoak ez ei dira katolikoak eta ortodoxoak bezain hierarkiazaleak, eta batzarrean hartu ohi dituzte erabakiak. Apaiz izatea ere ez da gauza bera leku batean edo bestean. Protestanteek, izan ere, ez daukate klerorik, edonor izan daiteke artzain.
Sakramentuen sakratutasuna
Desberdintasun gehiago topa daitezke beste kontu askotan. Sakramentuen izaeran, berbarako. "Guk ez daukagu sakramenturik", dio Muelak; "guk bai, baina ez katolikoek bezain beste", gehitu du Arnosok. Garrantzitsuena, seguruenik, ez da sakramentu kopurua, haien esanahia baizik. Katolikoen iritziz, Jaungoikoaren eskua igar daiteke sakramentuetan, protestanteentzat berriz askoz sinbolikoagoak dira. Jaunartzean ogia eta ardoa hartzen dituztenean, konparazio baterako, horixe ari direla hartzen uste dute, eta ez inoren gorputzik. Bestalde, erlijio katolikoa "erosoagoa" da haren jarraitzaileentzat, ez du fedea hain sendotasun handiz bizitzera behartzen. Protestanteek gehiago ‘borrokatu’ behar omen dute salbazioaren alde, eguneroko bizitzan.
Sinesmenak ez dira guztiz berdinak, baina desberdintasun horiek ez omen dira erabateko batasunerako oztoporik behinena. Indar handiagoa baitauka -sinesmen arloan beti ere- batzen dituenak, eta hori hitz bakar batean bil daiteke: Jesus. "Jesusek nahi duena bizitzeko gogoa, horrek batzen gaitu", dio Angoitiak. "Jesus da kristautasunaren mezu nagusia", dio Muelak, "ez eliza, ez Biblia… ez ezer, Jesusez gainerako guztia bigarren mailakoa da, eta ados egon daiteke ala ez". Gure hiru berbakideek, aho batez, doktrinaren inguruko aldeak gaindiezinak ote diren galdetuta, ezetz esan dute. "Nola izango dira gaindiezinak, Jesusek berak nahi badu batu gaitezen?". Ia hamar mendez, baina, jaramon gutxi egin diote nagusiari.
Sinesmenak ez dira guztiz berdinak, baina desberdintasun horiek ez omen dira erabateko batasunerako oztoporik behinena. Indar handiagoa baitauka -sinesmen arloan beti ere- batzen dituenak, eta hori hitz bakar batean bil daiteke: Jesus. "Jesusek nahi duena bizitzeko gogoa, horrek batzen gaitu", dio Angoitiak. "Jesus da kristautasunaren mezu nagusia", dio Muelak, "ez eliza, ez Biblia… ez ezer, Jesusez gainerako guztia bigarren mailakoa da, eta ados egon daiteke ala ez". Gure hiru berbakideek, aho batez, doktrinaren inguruko aldeak gaindiezinak ote diren galdetuta, ezetz esan dute. "Nola izango dira gaindiezinak, Jesusek berak nahi badu batu gaitezen?". Ia hamar mendez, baina, jaramon gutxi egin diote nagusiari.
Hego Amerikako etorkinak, beste iraultza txiki bat protestantismoaren baitan
"Hurrengo hamar urteotan, edo lehenago, aldaketa handiak egon daitezke Euskal Herriko protestantismoan", uste du Juan Muela artzain ebanjelikoak. Horren zergatia Hego Amerikan dago, itxuraz. "Han izugarri zabaltzen ari da protestantismo mota bat, zoritxarrez fundamentalistena, karismatikoa; predikalarien protestantismoa da, mirarizalea". Ekumenismoaz, ezta hitz egin ere halako giroetan.
Azken urteotako etorkin oldeak sinesmen horiek ekarri ditu gure artera, eta ondorioak dagoeneko igartzen hasiak dira euskal eliza protestanteetan. "Hego Amerikatik datozen etorkin gehienak katolikoak dira", dio Muelak, "baina laurden bat-edo ebanjelikoa da, eta horien artean mota honetakoak dira nagusi. Gure elizetan sartzen dira »pentekostaletan batez ere», eta oso txikiak garenez gero, garrantzi handia daukate kopuru aldetik. Ez datoz berena inposatzera, baina gu batzarraren erabakietan oinarritzen garenez, kopuru hutsa nahikoa da haien pentsamoldeak gailentzen hasteko". Muelak dioenez, Bilboko eliza batzutan kide erdiak baino gehiago hegoamerikarrak dira honezkero. "Niretzat kezkagarria da hori".
Samuel Arnoso bat dator kezkan. "Batzuk hona heldu, lonja bat ireki eta eliza bat antolatzen dute. Gauzak beren erara egiten dituzte, eta ez dute harremanik nahi hemengo betiko ebanjelikoekin. Errazagoa da katolikoekin harremana edukitzea horiekin baino".
"Badago arazo bat", esan digu Muelak, "nik ‘eliza katolikoa’ dioen errotulua ipintzen badut nire lonjan, hurrengo egunean salaketa jasoko dut eta kendu egingo didate. Baina edozein lotsagabek ipin dezake ‘eliza ebanjelikoa’ dioen errotulua, eta ez da ezer gertatzen". Muelak aldarrikatzen duen askatasunak badauka bere prezioa, nonbait.
Azken urteotako etorkin oldeak sinesmen horiek ekarri ditu gure artera, eta ondorioak dagoeneko igartzen hasiak dira euskal eliza protestanteetan. "Hego Amerikatik datozen etorkin gehienak katolikoak dira", dio Muelak, "baina laurden bat-edo ebanjelikoa da, eta horien artean mota honetakoak dira nagusi. Gure elizetan sartzen dira »pentekostaletan batez ere», eta oso txikiak garenez gero, garrantzi handia daukate kopuru aldetik. Ez datoz berena inposatzera, baina gu batzarraren erabakietan oinarritzen garenez, kopuru hutsa nahikoa da haien pentsamoldeak gailentzen hasteko". Muelak dioenez, Bilboko eliza batzutan kide erdiak baino gehiago hegoamerikarrak dira honezkero. "Niretzat kezkagarria da hori".
Samuel Arnoso bat dator kezkan. "Batzuk hona heldu, lonja bat ireki eta eliza bat antolatzen dute. Gauzak beren erara egiten dituzte, eta ez dute harremanik nahi hemengo betiko ebanjelikoekin. Errazagoa da katolikoekin harremana edukitzea horiekin baino".
"Badago arazo bat", esan digu Muelak, "nik ‘eliza katolikoa’ dioen errotulua ipintzen badut nire lonjan, hurrengo egunean salaketa jasoko dut eta kendu egingo didate. Baina edozein lotsagabek ipin dezake ‘eliza ebanjelikoa’ dioen errotulua, eta ez da ezer gertatzen". Muelak aldarrikatzen duen askatasunak badauka bere prezioa, nonbait.
Gida txiki bat kristau familia ulertzeko
Eliza Katolikoa
Kristautasunaren hastapenetako elizaren oinordekoa dela diote, eta hala onartzen dute protestanteek ere. Jarraitzaile gehien daukana da, eta trinkoena.
Eliza Ortodoxoak
garai bateko Bizantzioko Inperioko Eliza Ortodoxoaren ondorengoak. Gaur egun erlijio nagusia da Ekialdeko Europan. Herrialde bakoitzean patriarka bat egon ohi da. Kristautasunaren hirugarren adar nagusia da kide kopuruari dagokionez. Aldarrikatzen dutenez, eurak dira Jesukristo eta apostoluak hasitako elizaren benetako jarraipena. Bestela, ez dute alde handirik, sinesmenei dagokienez, katoliko eta protestanteekin. Euskal Herrian indarra hartzen ari dira, azken urteotan Errumaniatik heldutako etorkin oldeari esker batik bat.
Eliza Anglikanoa
Katolikoak ez direnetatik, anglikanoak dira katolikoei gehien hurbiltzen zaizkienak sinesmen eta usadio aldetik. Alderik handiena, eta eliza honen sorreraren arrazoia azken batean, Aita Santuaren agintea ez onartzea da. Apaizak ezkondu daitezke, ez dute aitortzarik, ez dute Amabirjina goresten, eta jaunartzean sinbolotzat dituzte ogia eta ardoa, ez Jaungoikoaren benetako odol eta haragitzat. Euskal Herrian badira talde txiki batzuk.
Ebanjelikoak (protestanteak)
Kide kopuruaz den bezainbatean, bigarren multzo garrantzitsuena dira. Arimaren salbazioa norberaren fedearen araberakoa dela uste dute, eta ez meritu edo unean uneko ekintzen araberakoa. Salbuespenak salbuespen, ez dute apaizik, edo hobe esanda denak dira apaiz, ez dute bereizketarik egiten herri eta klero artean. Euren taldeak zuzentzen dituztenei artzain esaten zaie (talde gehienetan, emakumeak ere izan daitezke), eta ezkontzeko eskubidea dute. Aniztasun handia dago euren baitan. Hauek dira talderik esanguratsuenak (guztiek daukate elizaren bat Euskal Herrian):
Bautistak: helduak baino ez dituzte bataiatzen, gorputz osoa urperatuz. Ez daukate sakramenturik.
Erreformatuak: Kalbinoren tesien jarraitzaileak dira, hots, predestinazioan sinesten dute: Jaungoikoak aldez aurretik erabakita dauka nor salbatuko den eta nor ez, eta ez dago hori inola aldatzerik.
Luteranoak: Luterok hasitako bidea zintzoen jarraitu dutenak. Alemanian dute jatorria, eta Hego Euskal Herrian behinik behin, aleman jatorrikoak dira eta alemanez dihardute.
Metodistak: Eliza anglikanoaren adar batetik sortu ziren, AEBek independentzia lortu eta harengandik bereizi zirenean. Bibliak santutasuna lortzeko ezarritako metodoaren arabera bizitzen ahalegintzen dira, eta hortik datorkie izena.
Presbiterianoak: hauen gobernu-sistema batzarrak aukeratutako agure-atso kontseilua da. Grekerazko presbitero (pertsona zahar) hitzetik datorkie izena. Jatorrian kalbinista talde batek Eskozian sortutako adarra ziren, gerora mundu osora zabaldua. Beraz, erreformatuen antzeko sinesmen eta ohiturak dauzkate.
Pentekostalak: bautistengandik sortuak dira eta haiek bezala egiten dute bataioa. Haientzat, kristautasun ikurrik adierazgarrienetakoa glosolalia da, alegia, hizkuntzen dohaina (hizkuntza ezezagunetan mintzazeko gaitasuna). Mirarizaleak dira, eta oso zeremonia zalapartatsuak egiten dituzte. Ekumenismoari muzin egiten diote.
Bautistak: helduak baino ez dituzte bataiatzen, gorputz osoa urperatuz. Ez daukate sakramenturik.
Erreformatuak: Kalbinoren tesien jarraitzaileak dira, hots, predestinazioan sinesten dute: Jaungoikoak aldez aurretik erabakita dauka nor salbatuko den eta nor ez, eta ez dago hori inola aldatzerik.
Luteranoak: Luterok hasitako bidea zintzoen jarraitu dutenak. Alemanian dute jatorria, eta Hego Euskal Herrian behinik behin, aleman jatorrikoak dira eta alemanez dihardute.
Metodistak: Eliza anglikanoaren adar batetik sortu ziren, AEBek independentzia lortu eta harengandik bereizi zirenean. Bibliak santutasuna lortzeko ezarritako metodoaren arabera bizitzen ahalegintzen dira, eta hortik datorkie izena.
Presbiterianoak: hauen gobernu-sistema batzarrak aukeratutako agure-atso kontseilua da. Grekerazko presbitero (pertsona zahar) hitzetik datorkie izena. Jatorrian kalbinista talde batek Eskozian sortutako adarra ziren, gerora mundu osora zabaldua. Beraz, erreformatuen antzeko sinesmen eta ohiturak dauzkate.
Pentekostalak: bautistengandik sortuak dira eta haiek bezala egiten dute bataioa. Haientzat, kristautasun ikurrik adierazgarrienetakoa glosolalia da, alegia, hizkuntzen dohaina (hizkuntza ezezagunetan mintzazeko gaitasuna). Mirarizaleak dira, eta oso zeremonia zalapartatsuak egiten dituzte. Ekumenismoari muzin egiten diote.
Nabarmenki sustraituta al dago zure eliza?
Espainiako Konstituzioaren 16.1 artikuluak honela dio: "Botere publikoek aintzakotzat izango dituzte espainiar gizartearen erlijio-sinesmenak, eta horren ondoriozko lankidetza-herramana edukiko dute Eliza Katolikoarekin eta gainerako konfesioekin". Agerikoa da Eliza Katolikoari dagokionez hala dela. "Gainerako konfesioek", berriz, azken urteotan baino ez dute lortu estatuarekiko lankidetza. Eta ez denek.
Estatuarekin edozein akordio erdietsi baino lehenago, konfesio bakoitzak frogatu egin behar du baduela Eliza Katolikoan aspaldikoak diren erroak. Hala, "sustraitze nabarmena" deritzon figura agertu da legedian. Izendapen hori lortzeko zenbait baldintza bete behar da: hainbeste jarraitzaile eduki, hainbeste urteko historia Espainiako Estatuan…
"’Sustraitze nabarmen’ izendapena edukitzea ezinbesteko baldintza da Estatuarekin hitzarmenak egiteko", diosku Francisco Ruiz de Mendozak, Espainiako Erlijio Askatasunerako Aholkularitza Batzordeko kideak, "baina ez du hitzarmenok egingo direnik segurtatzen". Ruiz de Mendozak ondo daki zertaz ari den. Bera mormoia da -Bilboko barrutiko presidentea da hain zuzen, bera Errioxan bizi arren-, eta beraren taldeari ez dio gauza handirik ekarri, oraingoz, 2003an izendapena eskuratzeak. Ezta epe laburrean ekarriko ere, Madrilgo gobernuko zenbait ordezkarik otsailean egindako adierazpenen arabera. Beste batzuk, Jehovaren lekukoak berbarako, orain dabiltza sustraitze nabarmena "etiketa" lortzeko ahaleginetan.
"Nik orain ezin dezaket esan zer eskatuko geniokeen gobernuari berarekin negoziatzeko aukera edukiz gero", azaldu digu Ruiz de Mendozak, "baina badira zentzuzkoak diruditen zenbait gauza. Esate baterako, gure zeremoniek, katolikoenek bezala, eragin zibila edukitzea hala izan daitekeen kasuetan: ezkontzak, adibidez. Ona litzateke, baita ere, armadan eta beste zenbait lekutan apaizak eduki ahal izatea, edo zerga batzuk ez ordaintzea, katoliko, ebanjeliko, musulman eta judutarrek bezala".
Estatuarekin edozein akordio erdietsi baino lehenago, konfesio bakoitzak frogatu egin behar du baduela Eliza Katolikoan aspaldikoak diren erroak. Hala, "sustraitze nabarmena" deritzon figura agertu da legedian. Izendapen hori lortzeko zenbait baldintza bete behar da: hainbeste jarraitzaile eduki, hainbeste urteko historia Espainiako Estatuan…
"’Sustraitze nabarmen’ izendapena edukitzea ezinbesteko baldintza da Estatuarekin hitzarmenak egiteko", diosku Francisco Ruiz de Mendozak, Espainiako Erlijio Askatasunerako Aholkularitza Batzordeko kideak, "baina ez du hitzarmenok egingo direnik segurtatzen". Ruiz de Mendozak ondo daki zertaz ari den. Bera mormoia da -Bilboko barrutiko presidentea da hain zuzen, bera Errioxan bizi arren-, eta beraren taldeari ez dio gauza handirik ekarri, oraingoz, 2003an izendapena eskuratzeak. Ezta epe laburrean ekarriko ere, Madrilgo gobernuko zenbait ordezkarik otsailean egindako adierazpenen arabera. Beste batzuk, Jehovaren lekukoak berbarako, orain dabiltza sustraitze nabarmena "etiketa" lortzeko ahaleginetan.
"Nik orain ezin dezaket esan zer eskatuko geniokeen gobernuari berarekin negoziatzeko aukera edukiz gero", azaldu digu Ruiz de Mendozak, "baina badira zentzuzkoak diruditen zenbait gauza. Esate baterako, gure zeremoniek, katolikoenek bezala, eragin zibila edukitzea hala izan daitekeen kasuetan: ezkontzak, adibidez. Ona litzateke, baita ere, armadan eta beste zenbait lekutan apaizak eduki ahal izatea, edo zerga batzuk ez ordaintzea, katoliko, ebanjeliko, musulman eta judutarrek bezala".
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#3
Imanol Satrustegi Andrés
#4
Urko Apaolaza Avila
#5
Azkenak
2024-12-13
Julene Flamarique
Espainiako enpresarik handienetan, zuzendari exekutiboen soldata batez bestekoa baino 118 aldiz handiagoa da
Ia 24 milioi euroko ordainsaria jaso zuen Jesús María Herrerak, CIE Automotiveko zuzendari exekutiboak, 2023an. 2022an 20 milioi euroko aparteko prima jaso, eta sei bider handitu zuen urteko soldata. Iberdrolak ere lekua hartu du podiumean, eta 2023an, energia... [+]
Emakume zientzialariek esperientzia okerragoa dute komunikabideetan eta sare sozialetan
“Ikertzaileen esperientziak komunikabideekin eta sare sozialekin duten harremanean” izeneko txostena argitaratu du FECYTeko Science Media Centre Españak (SMC), EHUko Gureiker ikerketa-taldearekin lankidetzan egindako inkesta batean oinarrituta. Emaitzen... [+]
Autonomia, urrats berria
EHBaik Autonomia estatutu baterako proposamena prestatu du, gure nazioaren burujabetza osorako bidean etapa gisa.
2024-12-13
Euskal Irratiak
Ardien mihi urdinaren eritasunaren ondorioei elkartasunez ihardetsi nahi die ELBk
ELB sindikatuak ardien mihi urdinaren eritasuna pairatu dutenendako elkartasunera deitzen du. Abendu hastapenean,departamenduko 650 ardi etxalde hunkiak izan dira. Kasu zenbaitetan, hamarka ardi galdu dituzte hazleek, bereziki marroak. Etxalde batzuek erraterako marroen %80... [+]
2024-12-13
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Analisia
Katxondeoa gizonena da
Oso gertu daude, praktikan, “gaur egun ezin da ezer esan” dioen koinatua eta “aske naiz nahi dudana egiteko” esaten duen ustezko progrea. Ustezko askatasuna. Ustezko ustezkoa. Demokraziak parekatu behar zituen gizakiak, eta sare sozialek, komunikazioak... [+]
Foru Parlamentuko atean izandako istiluetan parte hartu zuten hemeretzi nekazari zigortu dituzte
Osoko bilkura egiten ari zelarik ganbera barrura indarrez sartzen saiatu ziren nekazariak. Akordioa lortu dute fiskaltzarekin instituzioen kontrako eraso delitua saihesteko.
2024-12-12
Nicolas Goñi
Plastiko kutsadurari buruzko gailurraren porrotak kudeaezin bihurtu dezake
Plastiko kutsadurari konponbide bat adosteko goi-bilera zikloa bukatu berri dute, Hego Koreako Busan hirian iragandako bosgarren gailurrean ere porrot eginda: hitzarmenik adostea ez dute lortu, nagusiki plastiko esportatzaile handiek negoziaketak oztopatu dituztelako. Bitartean,... [+]
.jpg)
2024-12-12
Leire Ibar
Osakidetzako oposizioen filtrazioen ikerketa errudunik gabe itxi du epaileak
Blanca Ester Díaz Pulido epaileak Osakidetzako 2018ko oposizioen filtrazioen inguruko ikerketari amaiera eman dio, sei urte eta erdi igaro ondoren. Akusatu guztiak absolbitu dituzte, 22 guztira, nahiz eta bi kasu behin-behingoz artxibatu dituzten.
2024-12-12
Xabier Letona Biteri
Kalitatezko hezkuntzaren aldeko eserialdia egin dute Iruñeko Hezkuntza Departamentuaren sarreran
Arratsaldeko lehen orduetan, 14:30ak aldera, Nafarroako ikastetxe publikoetako 30en bat langile sartu dira Iruñeko Nafarroako Hezkuntza Departamentuaren egoitzan eta sarreran eserialdia egin dute. Lehen ekintza gisa planteatu dute eta, adierazi dutenez, honen bidez... [+]
2024-12-12
Julene Flamarique
“Kanal bat, hizkuntza bat” logika gainditzeko eskatu diote ETBri
Ikusle euskaldun gehien biltzen dituen katea da ETB2, datuen arabera. Aldatu Gidoia mugimenduak agerraldia egin du Bizkarsororen kontraprogramatzearen harira. Salatu dute askotan ETB1 lehian sartzen dela ETB2rekin, eta "herritar guztiak eta publiko bakarra helburu izango... [+]
2024-12-12
Nagore Irazustabarrena Uranga
Jaja Wachukuk ez zuen lo hartu
New York, 1960. Nazio Batuen Erakundeko bilkura batean Nigeriako kanpo ministro eta NBEko enbaxadore Jaja Wachukuk lo hartu zuen. Nigeriak independentzia lortu berri zuen urriaren lehenean. Beraz, Wachuku NBEko Nigeriako lehen ordezkaria zen eta kargua hartu berri... [+]
2024-12-12
Euskalgintzaren Kontseilua
Larrialditik indarraldira, Nafarroa osoan hizkuntza-eskubideak bermatzeko unea da
2024-12-12
Urko Apaolaza Avila
Europako datu zentro handienetakoa Araban: zein dago proiektuaren atzean?
Ribabellosan 300 megawatioko gaitasuna duen eskala handiko datu zentroa eraikitzen ari da Merlin Propertiers enpresa madrildarra. Milaka milioi euro ari da gastatzen Iberiar Penintsula osoan, ustez puntako teknologia “jasangarria” duten baina elektro-intentsiboak... [+]
2024-12-12
Julene Flamarique
Iruñeko auzo guztietan euskarazko murgiltze eredua duten haur eskolak ipintzeko eskatu diote udalari
Hamabi haur eskola publiko daude Iruñean, eta horretatik bakarrean dago euskarazko eredua. Protesta egin dute dozena bat eragilek, eta euskal hiztunen “egoera berezia” aintzat har dezan galdegin diote udalari.
2024-12-12
Jenofa Berhokoirigoin
Etorkizun bizigarriei buruzko literatura lehiaketaren sari banaketa eginen du ostiralean Sukar Horiak
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Eguneraketa berriak daude