Etxeko ukuilua pabilioi bihurtu zaigu
Dezenteko inbertsioa egina zuten Aitorren gurasoek eta eskatua zioten horretan jarraitzeko, bakarrik ezingo zutela aurrera egin. Gainera gustuko zuen etxean txikitatik egiten zuen lana. Batxilerra bukatzean hartu zuen erabakia: esne behi produkziora jarriko zen erabat. Fraisoron abeltzaintzari buruzko ikastaroa egin zuen, eta geroztik beste ikastaro txiki batzuk ere bai; intseminazio artifiziala, hatzazal txukunketa, informatika... 1982 hartan baserriko ukuiluaren ordez, etxe kontran pabiloi bat altxa zuten, ordura arteko 12-15 buruak 20-25 izan zitezen. Gaur egun pabiloi handiago bat dute egina, eta 85-90 behi jezten dituzte egunero, eta beste hainbeste zekor eta biga hazten. Etxean produkzioa biderkatzen ikusi duen Usandizagak derrigorra ikusten du gero eta jakintza zehatzagoa izatea: «Orain behia askoz gehiago estutzen da. Lehen belar eta pentsu pixka batekin behiek ondo irauten zuten. Gaur dena xuxen-xuxen eraman behar da, ondo elikatu... Maneiu hori ikasi egin behar da ikastarotan, albaitariekin... Marjina ona ateratzeko gauzak oso ondo eraman behar dira, bestela oso erraza da zuloa egitea».
- 7:00. Jaiki eta aitak behiak jezten ditu. Makinekin 2 ordu eta laurden pasatzen du. Aitorrek behiei jeztera eragin, behien oheak txukundu eta jana ematen die. Ama zekor txikiez arduratzen da: esnea eta pentsuak eman...
- 10:30. Kanpoko lanak egiten dituzte: udan belarretara joan, neguan behien hatzazalak txukundu, noiznahi itxiturak konpondu, bazterrak garbitu, makinak konpondu...
- 13:30. Bazkaldu eta lo kuluxka.
- 15:00. Ukuilura joan dena ondo dagoen ikustera. Kanpoko lanekin jarraitzen dute, eta batik bat ama arduratzen da baratzeaz, eta etxeko lanez.
- 18:00. Ukuiluko lanak egiten dituzte berriz: janlekuak txukundu...
- 19:00 Behiak jetzi.
- 21:15-21:30. Bukatzen da lan eguna.
Beti ordu beretan egin behar dira lan hauek, «behiak aspertuta egoteko dira eta»: edozein aldaketak esne kalitatea jaisten du. Esaterako, orain aste batzuetako ordu aldaketa bi txandatan egin zuten, goizez ordu erdi eta arratsaldean beste ordu erdi aurreratuz, behiek gehiegi nabaritu ez zezaten. Igande arratsaldetan egiten du jai Usandizagak: «Betidanik izan dut, parrandara joanda ere, goizean 7:00-7:30etarako etxera etorri beharra». Baina gurasoen belaunaldiarekiko pentsamolde aldaketa nabari du: «Ohartzen gara dena ez dela lana eta lana, eta gutxiago irabazi baina erritmoa jaisten saiatzen gara». Urtean behin astebeteko oporraldia egiten du, anaiak txanda hartutakoan.
Cruz del Fierron (Araba Errioxa) herri inguru denak dira gari, patata, erremolatxa eta azenarioa. Lur horietako batzuk Juanjo Ociok lantzen ditu bere aitak erretiroa hartu berri duenetik. Hala ere aita beti du ondoan, bizitza osoa nekazaritzan arituta ez baita sekula guztiz erretiratuko. Arkauteko nekazal eskolan egin zuen Nekazaritzako ustiategi estentsiboak modulua, etxetik zekarren praktika teoriarekin osatzeko. Oraindik ere noizean behin ikastaroren bat egiten du, aldizkariak eta liburuak irakurri, apunteak begiratu...
Juanjo Cruz del Fierron jaio zen, eta egun 20 minutura dagoen Gasteizen bizi bada ere, egunero joaten da bertara lanera: «Nahiago dut kanpoan bizi, lana burutik kentzen laguntzen duelako ‘joango naiz bihar’ pentsatzen duzu eta kito». Baina hirian bizi izanagatik, sarri bizimoduak bateratzea konplexua dela azaldu digu: «nekazaritzan astelehenetik igandera lan egiten dugu garai jakinetan eta ingurukoek asteburua libre izaten dute. Bikotekideak abuztuan oporrak egiten baditu, zuk ez duzu berarekin kanpora ateratzerik». Hala ere, berak ere lanean hiru hilabeteko etenak izaten dituela aitortu du, euria egin duelako eta abar. Kanpaina irailean hasten da: Lurra lantzen dute, urrian ongarritu eta garia ereiteko. Abenduan garagarra ereiten dute. Ondoren patata ereiteko prestatzen dute lurra eta martxoan ereiten dituzte patata eta erremolatxa ere. Garai honetan zerealei tratamendu kimikoa ematea tokatzen da, eta Aste Santu oste-maiatz hasieran azenarioa ereiten da. Ekain-uztailean hasten da uzta, eta garai gogorra da nekazarientzat. Eta maiatzetik irailera etengabe ureztatzen dute: «Erregadioko giltza ireki eta ixtea besterik ez da kontua, baina hor egon behar da». Lanegunak zeharo desberdinak dira aro bakoitzean: «Lurra prestatzeko astebete pasa dezakezu 5:00etan jaikiz eta gaueko 23:00-00:00etan oheratuz. iritsiko dira urtaro lasaiagoak».
Etorkizuna zail dagoela, eta handienek eta elkartzen direnek iraungo dutela uste du Ociok: «Gure herrian 5 nekazari gaude eta bakoitzak 2 traktore ditu. Egokiena litzateke kooperatiban elkartu eta denontzat 3 traktore izatea».
Arratsaldeko lehen orduetan, 14:30ak aldera, Nafarroako ikastetxe publikoetako 30en bat langile sartu dira Iruñeko Nafarroako Hezkuntza Departamentuaren egoitzan eta sarreran eserialdia egin dute. Lehen ekintza gisa planteatu dute eta, adierazi dutenez, honen bidez... [+]
Ikusle euskaldun gehien biltzen dituen katea da ETB2, datuen arabera. Aldatu Gidoia mugimenduak agerraldia egin du Bizkarsororen kontraprogramatzearen harira. Salatu dute askotan ETB1 lehian sartzen dela ETB2rekin, eta "herritar guztiak eta publiko bakarra helburu izango... [+]
New York, 1960. Nazio Batuen Erakundeko bilkura batean Nigeriako kanpo ministro eta NBEko enbaxadore Jaja Wachukuk lo hartu zuen. Nigeriak independentzia lortu berri zuen urriaren lehenean. Beraz, Wachuku NBEko Nigeriako lehen ordezkaria zen eta kargua hartu berri... [+]
Ribabellosan 300 megawatioko gaitasuna duen eskala handiko datu zentroa eraikitzen ari da Merlin Propertiers enpresa madrildarra. Milaka milioi euro ari da gastatzen Iberiar Penintsula osoan, ustez puntako teknologia “jasangarria” duten baina elektro-intentsiboak... [+]
Hamabi haur eskola publiko daude Iruñean, eta horretatik bakarrean dago euskarazko eredua. Protesta egin dute dozena bat eragilek, eta euskal hiztunen “egoera berezia” aintzat har dezan galdegin diote udalari.
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Irutxuloko Hitzak asteartean parte hartu zuen Hordago - El Saltok antolatutako mahai inguruan, Hibai Arbide, Lucia Mbomio, Xalba Ramirez eta Miriam Najibi kazetariekin.
Ia 24 milioi euroko ordainsaria jaso zuen Jesús María Herrerak, CIE Automotiveko zuzendari exekutiboak, 2023an. 2022an 20 milioi euroko aparteko prima jaso, eta sei bider handitu zuen urteko soldata. Iberdrolak ere lekua hartu du podiumean, eta 2023an, energia... [+]
Abenduaren 13an mobilizazioa antolatu dute Santutxun (Bilbo), enpresa amerikarra palestinarren aurkako genozidioaren parte dela salatzeko. Auzoko kideek azpimarratu dute ez dutela nahi auzoan sarraskiari sostengua ematen dion enpresa multinazionalik.
Grebak 27 egun iraungo ditu, urtarrilaren 6 arte. Gutxieneko soldata kobratzeko “365 egunez eta 24 orduz” lan-baldintza “jasanezinetan” lan egiten dutela salatu dute, eta lanaldiaren benetako zenbaketa egin dezan exijitu.
Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.
HTSk boterea hartu duenetik, babes-eskaerak gelditu dituzte Mendebaldeko hainbat gobernuk. Alemaniak 47.270 eskaera utzi ditu bertan behera bat-batean, "Siriako etorkizun politikoa zalantzazkoa" dela argudiatuta.
Erasoen aurrean “kikilduko ez direla” eta "nazkaturik" daudela adierazi dute Lezo eta Errenteriako feministek eta autodefentsa feminista eta ekintza zuzena aldarrikatu dituzte.
Uharteko artzain egunean azaldu zuten Euskal Herriak nazioarteko ardi mozketa txapelketatan aritzeko onarpena lortu duela. Ofizialtasuna Eskoziako 2023ko munduko txapelketan etorri zen, euskal moztaileek aurkeztutako dosierra eta bertan egindako defentsa bikainaren ondorioz... [+]