Su-etenaren alde artistikoa: ‘etatregua’

Etatregua lelodun pankartapean lelo berdineko kamisetak salgai ipini, jendeari esku-orriak banatu eta publikoaren erreakzioak bideoan grabatu. Horixe da, ideia bi urtetan hausnartu eta prestatu ondoren, Salvatore Tuttik Euskal Herriko kaleetan otsaila eta martxoan zehar burutu duen performancea. Proiektuaren izenak garbi dioen bezala, ETAri su-etena eskatzea zuen helburu proiektuak, Tuttiren ustez horixe baitzen bake prozesuaren abiapuntuan lehentasunezkoa. Baina ETAri eginiko eskaeraz haratago, artistak herritarrei egiten die deia; honela dio ekintzetan banatutako esku-orriak: «Gatazka soluzionatzeko, norberak arazoaren aurrean eman beharreko pausoak ematen hasi beharko luke».

Ekintzekin Salvatore Tuttik ondorengo erreakzio katea bultzatu nahi du: lehenik kalean dabilenak ekintza ikusten du; esku-orria jaso eta etxera eramaten du eta bertan helbide elektroniko bat du bere iritzia bidal dezan; kamiseta eskura dezake eta janzten duen bakoitzean artista bihurtuko da, performancearen protagonista, «handik aurrera berak hartzen du beregain, nahi duen neurrian eta tokian, posizionamendu politikoa bat eta mezu bat zabaltzea».

Mezu hori zabaltzeko artistak ahalegin berezia egin du hedabideek etatreguaren berri eman dezaten. Eta guztia grabatu du emaitza dokumental batean jasotzeko asmoz.


Komunikatua eta gero, zer?

Martxoaren 22ko goiza Bartzelonan. Bertan bizi da Salvatore Tutti. Luze hitz egin dugu bere jardun artistikoaz, etatreguaz eta egun batzuk lehenxeago, martxoaren 18an, Bilbon egindako azken ekintzaz. Oro har jendearen jarrera ona dela dio, erreakzio negatiboak salbuespena direla, baina kamisetak saldu eta jendeak janztea gehixeago kostatzen dela. Solasaldia amaitu eta minutu gutxira iritsi da ETAren komunikatuaren berria. Eta orain zer? «Proiektuaren helburua ETAri su-etena eskatzea soilik izan balitz, dagoeneko ez luke zentzurik izango» dio Tuttik, «ETAk konpromisoa hartu du eta hori ona da, baina nik herritarren konpromisoa bilatzen dut, haiek ere iniziatiba har dezatela. Lau urtetik behin botua emateaz gain, norberak pentsatzen duena esan dezake eta eskaerak egin ditzake». Gainera, egoera leundu ahala, Tuttik nahi duen umorea erabiltzeko gero eta aukera gehiago duela dio. Orain kamisetentzako lelo berriak asmatu behar ditu: «Lagun batek bota zidan lehengoan ZPnegocia dioena atera beharko nukeela, orain hori egokitzen delako. Cedemos todos dioena ere izan liteke. Baina azken bi urtetan buruan dudana, Euskal Herria askatu leloa oinarri hartuta, Euskal Herria aldatu ipintzen duena da». Kamisetak ateratzeko aukerarik ez zaio faltako Tuttiri, prozesua luzea izango baita, eta berak ez du inolako presarik.


Presarik eta giro artistikorik gabe

Ikus-entzunezko ekoiztetxe batean egiten du lan Salvatore Tuttik eta bere denbora librean garatzen ditu bere ekimen artistikoak. Eta nahiago du horrela: «Artearekin dirua irabazi behar ez dudanez nire artea libreagoa da edo gutxienez nik nahi dudana egiten dut. Eta ondorioz ez dut arte merkatuan sartzeko inolako beharrik». Valentzian artistaz inguratuta bizi zen, baina giro artistiko horri ere muzin egin dio benetako artistak giro horretatik kanpo daudela pentsatzen duen Tuttik. «Uste dut gauzak pretensiorik gabe egiten direnean, gertuago daudela benetako artetik».

Salvatore Tutti, artista eta obra bera
Ironiaz betetako izen artistikoa hautatu du etatregua proiektuaren egileak: Salvatore Tutti, munduaren salbatzailea. «Kontua da artistei kritikatu dakiekeen guztia nire buruari ezartzea. Ni naiz neure burua kritikatzen duena». Hori egin zuen iaz Gipuzkoako Artista Berrien Lehiaketara aurkeztu zenean. Salvatore Tutti, de artista callejero a artista nobel guipuzcoano izena jarri zion lanari, hots, bere burua artista nobeltzat jo zuen saria bera lortu baino lehen. Lan honen barruan Topemantaart izeneko ekimena zegoen: lurrean manta bat ipini eta bertan, bere lanez gain, jendeak ere bere obrak uzteko lekua zegoen. Topemantaarten ideologiak honela dio: «Utz ezazu zure obra topmantaartean eta artistatzat joko duzu zure burua eta jada amarengana joan ahalko zara mama ya soy artista esaka».
Ironiaz, publikoa nahastea bilatzen du eta, finean, Salvatore Tutti pertsonaia ezaguna izatea, bere iritzia izatea, bizitzeko eta mundua ikusteko modu propioa garatzea. «Nire obra Salvatore Tuttik egiten duena da, bere bizitza da nire obra».


Azkenak
Alternatibei zirrikitua irekitzeagatik

Zerbait egin beharra izan liteke aurtengo Argia Sarietan garaikurra jaso berri dutenen oinarria. Zapalkuntzaren, bazterkeriaren, ahanzturaren aurrean antolatzearen erabakia hartu izana. Edo ilunetik argia ateratzea, zirrikituak bilatzea eta komunitateari eskaintzea. Balio... [+]


Hondarribiarren gehiengoak alarde parekide bakarraren alde egiten du, udalaren inkesta baten arabera

Inkestatuen %45,6k alarde parekide bakarra nahiago du herriarentzat eta %65ak baino gehiagok alardearen gatazka konpontzeko herritarrek gai horren inguruko hitzaldi eta tailerretan parte hartu behar dutela adierazi dute.


2025-02-05 | Iñaki Murua
Bide luzea pauso ttikitan!

Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]


Gutxiengoa

Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]


Ez ei dakite zergatik

Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]


Julen Goldarazena, 'Flako Fonki'. Xakea eta jotak
“Ez dakit euskara hobetu dudan edo lotsa galdu, baina horrek oso pozik jartzen nau”

Aurretik bistaz ezagutzen banuen ere, musikaren munduak hurbildu gaitu Julen Goldarazena eta biok. Segituan ezagutu nuen Flako Chill Mafiak erakusten zuen irudi horretatik harago eta horrek baldintzatu dizkit, hein handi batean, proiektuarekiko harremana eta iritzia. Lauzpabost... [+]


Derrigorrezko hezkuntzaren etapa guztietan mugikorra debekatu nahi du Generalitateak

Haur Hezkuntzatik hasi eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza amaieraraino, ikastetxeetan mugikorra debekatzea du helburu Kataluniako Generalitateko Hezkuntza kontseilariak. 6 urtera arteko haurren ikasgeletan material teknologikorik ez egotea eta eskolen digitalizazioa aztertzea... [+]


2025-02-05 | Tere Maldonado
Irakasle-klaustroak edo mundua nola hobetu

Erretiratu berri den lankide-ohi baten omenez, Historiako irakaslea. Bejondeizula!

Hezkuntza-legeek azpimarratzen dute zein garrantzitsua den ikasleengan pentsamendu kritikoa sustatzea. Baina irakasle-klaustroak, garai batean ideien eztabaidarako eta proposamenak... [+]


Demokraziaren muga geopolitikoak

Mendebaldeko herrialdeetako demokrazia liberalak demokrazia minimalista baten itxura gero eta handiagoa du. Definizioaren muina litzateke hauteskunde bidezko gobernu aldaketak errespetatzen direla. Horren aldaera autoritarioari Levitsky eta Way politologoek autoritarismo... [+]


Langabeziak gora egin du Hego Euskal Herrian, batez ere emakumeen eta gazteen artean

Langabeen artean, 2.302 pertsona gehiago erregistratu dituzte urtarrilean Hego Euskal Herrian, eta horietatik 2.173 emakumeak dira, Espainiako Lan Ministerioak emandako datuen arabera.


Napalmaren erredura sakonak

Vietnam, 1965eko otsailaren 7a. AEBetako aire-armadak lehenengoz napalma erabili zuen biztanleria zibilaren kontra. Ez zen gasolina gelatinatsua erabiltzen zen lehen aldia. Bigarren Mundu Gerran hasi ziren bonbekin batera jaurtitzen eta,  Vietnamen bertan, Indotxinako... [+]


Teknologia
Kanpokoa mehatxu

Zutabe hau idazten nengoela, gaia aldatu behar izan dut, nire arreta osoa harrapatu dutelako Trumpen muga-zergek. Azalpen gutxi beharko duzue, leku guztietan da berria, Txinako produktuei %10eko zerga eta Kanadako eta Mexikoko produktuei %25eko muga-zergak jarri dizkie. Trumpek... [+]


2025-02-05 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Etxeko komuna

Euskadi irratian baineraren ordez dutxa jartzeko iragarkiak etxeko komunean obrak ya hastera animatzen duen kuña hori. Obra erraza, inbestitze txikia eta aldaketa handia iragartzen da. Komunetako sanitarioen joerak aldatu dira eta ahoz aho zabaldu da zeinen eroso eta... [+]


Eguneraketa berriak daude