Ihesi: Lea ibaia hiltzen den arteko bidezidorra
Amorotoko Oleta auzoan, Markinatik Lekeitiora bidean dagoen bidegurutzean, egin dugu hitzordua. Izan ere, laguna Durangotik etorri da, Trabakuatik, eta neu, berriz, Gernika-Lekeitiotik. Hantxe, Oletan, -ez dakit inoiz ikusi dudan hainbeste jatetxe horrelako auzo txiki batean- aparkalekua dago eta autoa bertan lagatzea erabaki dugu. Handik atzera egin behar da Amorotoko Abitara auzoko errotak ikustea, nahi izanez gero. Oletako bidegurutzean Gizaburuaga aldera ere egin daiteke eta aukera hori eginez gero, Okamika auzora iritsiko gara. Han eskualdeak inoiz izan duen injineru hidrauliko handienaren beste adibide bat ikusteko aukera dago: Bengolea lez ezagutzen dena: XVIII. mendeko burdinola-Errota eta Erdi Aroko Dorretxea.
Guk baina, Oletatik Mendexara norabidea hartzea erabaki dugu -hortaz, oraintsu inauguratu duten Lea Ibilbideari 700 bat metro kendu dizkiogu-. Arezko bidea eta egurrezko pasabideek erakutsiko digute jarraitu beharreko bidea. Beti ere Lea ibaiaren ertzetik doan bidea da. Horixe baita Lea Ibilbideak erakusten duena; Euskal Herrian ondoen gorde den ibaia: Lea.
Zurezko pasabideak eskumara egiteko aginduko digu Lea ibaia zeharkatuz eta handik baserri oste batetik gorantz egingo dugu, bideak duen porlanezko zati bakarrenetik.
Berehala iritsiko gara lehenago aipatutako presara, hura ere Bengolearen obra. Bideak berehala hartuko du berriz ere arearen kolorea eta zelai artetik Lea Goiko aldera iritsiko gara. Lau hormak zutik ditu oraindik hango dorretxeak eta bertan gordetzen dira, ondoko zelaian, Lekeitioko antzar eguneko potin koloretsuak. Hantxe dago gainera uretaratzeko bidexka ere. Hainbeste potin dago zelaian buruz behera, eguna noiz iritsiko zain. Zein baino zein koloretsuago agurtu gaituzte guztiek eta guk argazkia atereaz keinu egin diegu. Lea ibaian ibiliko dira horiek guztiak eguna iristen denean; antzarra egon ala ez egon ez dira uretara atera barik geratuko.
Arbolartera iritsiko gara; gerizpera. Eukaliptoek inguruan usain berezia sorrarazten dute; zuhaitz luze-luzeak dira, urteak dituztenak. Haien artetik egingo dugu aurrera, beti ere Lea ibaia gure ezkerrera dugula eta halako batean, pasabide berezi batek egingo digu kuku: haitzak ditugu gure eskumara eta une batez bada ere, lehengo western haietako pasabide estu batetik igarotzea tokatuko zaigu.
Han inguruan dira baita ere pinu basatiak; enbor gorrixkadun sei pinu ikusiko ditugu gure ezkerrera, eukaliptoekin nahasturik. Sendoak dira enborrak eta zuhaitz arte horretatik Lea ibaiaren urek ia-ia ukitu egiten dituztela, lo daude antzar eguneko potin gehiago.
Karraspio hondartzara
Ikusgarria hango pasaia ere. San Nikolas ermita hartzen duen Ereitiarria irlatxoak agurtuko gaitu iristean. Mendexa egunero esnatzen da hari begira, guk, baina Karraspioko hondartzatik askoz ere gertuago dugu eta hantxe amaitu dugu Lea Ibaitik zehar bidea.
Hurrengo urterako 24 kilometroko ibilbidea osatuta izango dutela agindu dute hango agintariek, Lea ibarra osatzen duten bost herriak zeharkatzen dituen Lea ibaiak dituen kilometroak dira guztiak.
Lea, ibaiaren paduran aurkitzen da Marierrota eta haren parean Leako ontziola dago. Ontziolaren egitura XIX-XX mende artean berritu egin zuten Erdi Aroko ontziolak egon ziren leku beretsuan.
1555etik XIX. mende erdira arte iraun zuen marea-errotak; martxan egon zen epe horretan eta 1980an bota egin zuten. Gaur egun ur-biltegiaren egitura irregularreko dikeak dirau zutik.
Marea igotzen zen heinean ura biltegian pilatzen zen, itsasgora arte. Orduan uhateak ixten zituzten pilatutako ura goitik behera dutxulu batetik pasa zedin, hala errotarriak mugi zitezen. Gaur egun biltegiaren barrualdea naturalizatuta dago; mareen gora-beherek limoak haztea ahalbidetzen dute. Ihitoki eta lezkadiek hartu dute balio ekologiko handiko gune hau.
Marierrota honen egilea Pedro Bernardo Villarreal de Berriz dugu. Sortzez mondragoetarra izan arren, Lea ibaitik gertu bizi izatera joan zen eta hara ezkondu zen Lekeitioko Mariana Rosa Bengolearekin. Asier Madarietak, Abertzaletasunaren Museoko teknikariak, jasota ditu injineruaren lanak eta haiek ezaugarriak.
Informazio gehiago nahi izanez gero, Lea Ibarraren webgunean jasota datoz, Lea Ibilbidearen atalean, Pedro Bernardoren gaineko kontu guztiak.
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.
"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]
Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
2025 amaitu baino lehen Gernikako Estatutuan jasotzen diren eskumen guztiak izatea espero du Jaurlaritzak. Oraindik 25 eskumen falta dira. Transferentzia Batzordea aurreko astean biltzekoa zen baina "agenda arazoak" zirela eta atzeratu zuten.
Elgarrekin izena du Duplak egin duen aurtengo abestiak eta Senpereko lakuan grabatu zuten bideoklipa. Dantzari, guraso zein umeen artean azaldu ziren Pantxoa eta Peio ere. Bideoklipa laugarrengo saiakeran egin zen.
“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.
Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]
Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]
“Bi pertsona mota daude munduan: euskaldunak, batetik, eta euskaldunak izan nahiko luketenak, bestetik”. Gaztea zela, Mary Kim Laragan-Urangak maiz entzuten omen zuen horrelako zerbait, Idahon (AEBak), hain zuzen. Ameriketan jaio, hazi, hezi eta bizi izandakoak 70... [+]
Martxoaren 8a, Emakumeen Nazioarteko Eguna, munduan zehar milioika emakumeontzat berdintasuna, eskubideak eta justizia eskatzeko borroka eguna da. Hala ere, gerrek, gatazkek eta politika militaristen hazkundeak markatutako testuinguru global batean, inoiz baino premiazkoagoa da... [+]
Geroa Baiko lehendakari eta Nafarroako lehendakariorde izandakoa enpresa bati 2,6 milioi euroko diru-laguntzak ustez modu irregularrean emateagatik zegoen auzipetuta, Davalor auzia deiturikoan. Nafarroako Probintzia Auzitegiak erabaki du auzia behin betiko artxibatzea, legalki... [+]
Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.
Euskal Herriko Bilgune Feministak deituta elkarretaratzea egin dute Hernanin Iratxe Sorzabali elkartasuna adierazi eta "babes osoa" emateko. Inkomunikatuta egon zen uneak berriz ere epailearen aurrean kontatu behar izatea, "bizi izandakoak utzitako ondorioen... [+]