Datozen egunotan, Ley Orgánica de Educación delakoak azkeneko urratsak eginen ditu Espainiako Gorteetan. Gauzak horrela, Espainiako nola baita Erkidegoen jarduna, hein handi batean, baldintzatuko duen hezurdura legala indarrean jartzeko moduan egongo da. Hilabete luzeak iraun duen eztabaida honetan, batzuk, besteak beste, hezkuntza gaietan ia erabateko eskuduntzak dituzten Erkidegoetan Estatuak ahalik eskuartze txikiena izan dezan tartea estutzen ahalegindu dira. Bada, horretarako heldulekuak zehaztu dituzte, menturaz, halaber, Espainiako hezkuntza sistema gaurkotzeko eta Europarekin uztartzeko ahaleginak ere egin dituzte.

Baina, hizkuntza kontuei buruz, berriz, zer esan dezakegu? Europako Estatuak herritarren mugikortasuna-eta indartu ahal izateko, atzerriko hizkuntzak eskura daitezen hainbat erabaki hartzen ari dira, hartara datoz, askotariko hezkuntza sistemetan atzerriko bigarren eta hirugarren hizkuntzak ezartzen joan daitezen Estatuak egiten ari diren bidea, hartzen ari diren konpromisoak, aurreikusten dituzten inbertsioak, bateko zein besteko titulazioak parekidetzen joan daitezen hartu dituzten erabakiak eta abar. Inguruabar horretan, onartze bidean dagoen Legean, Espainian noranzko horretan urratsak egiteko gogoa nabarmen azaltzen da, besteak beste, ingelesaren eskuratze goiztiarra ahalbidetzeko helburuak etapaz etapa definituz, orientabide metodologikoak gaurkotzeko iradokizunak eginez, gure artean ikastolek igaro berri den mendeko 90eko hamarkadan eginiko arrastoa segituz, finean.

Atzerriko hizkuntzen eskuratzean jartzen den indarra eta ardura bera ez da sumatzen, aldiz, gutxiagotutako hizkuntzei buruz dihardugunean. Izan ere, Espainiarentzat gaztelania da normalizatutako hizkuntza, atzerriko hizkuntzak eskuratzeko bidearen abiapuntua eta ardatza. Ikastolek bere sasoian abian jarritako ibilbidearen oinarri, ostera, euskara izan zen eta da. Horra hor, duela gutxi, Eusko Legebiltzarrean, administrazioaren jabetzapeko eskoletan atzerriko hizkuntzak sustatzeko sozialistek egindako proposamenaren »hainbat eskolatan burutzen ari direna» eta gure hizkuntzaren eta kulturaren indarberritzean burua ez ezik haren jardunbidearen habe den ikastola-ereduaren eskaintzaren arteko funtsezko desberdintasuna. Hargatik, gure artean, hezkuntzan atzerriko hizkuntzen eskuratzeari buruz ari garenean, batzuok «eleaniztasunari bai, baina ez edonola!» esapidea baliatzen dugu.

Legera bueltatuz, ofizialkide diren hizkuntzetan lortu beharreko helburuen betetzea Erkidegoen esku uzten du. Gauzak horrela, haien Erkidegoetan ofizialkide direnez gero, Estatuko hizkuntza ere direnei entzungor egiten die Estatuak, bestelako Erkidegoak aniztasun horretaz baliatzeko inolako aukerarik eskaintzen ez duelarik. Hari berari tiraka, besteren artean, Espainiak berretsitako Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutunaren 7. artikuluaren b) pasartea gogoan, zeinak dioen "Eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntza bakoitzak hartzen duen geografia-eremua errespetatzea; hala, beraz, administrazio-banaketak, lehendik hor zeudenak nahiz berriak, ez dira oztopo izango eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntza hori sustatzeko", garatzeko erremintarik ez du eskaintzen.

Azken hau, helduleku interesgarria zatekeen, euskara bezala, Estatu bereko Erkidego desberdinetan egonik, han-hemen gertatzen diren gehiegikeriei, Nafarroan esate baterako, langa jartzen ahalegintzeko. Beraz, eskuduntzetan-eta erreparatu dugu, alabaina, gure hizkuntza Estatuan sustatzeko nola baita, lurraldetasun ikuspegia kontuan, gutxienekoak ziurtatzeko eztabaidan ez dugu asmatu. Gai honi dagokionez, partida jokatzeko ez dugu ahalegin berezirik egin, funtsean, Estatua eroso ari zedin lagunduz, gaztelaniarekiko zein atzerriko hizkuntzekiko gutxienekoak ziurta zitzan ahalbidetuz, baina, gutxiagotutako hizkuntzen erantzukizun osoa eta etorkizuna, berriz, berriro ere bizkarretik kendu diogu, Erkidego bakoitzaren borondatearen eta ahaleginaren esku ez besterik laga dugu.

Kanpoan, beraz, ez dugu arretarik jarri. Bada, goazen, orain, epe laburreko eta interes politiko jakinen menpeko diren kanpainatxo txepeletan indarrak jarri ordez, etxeko partida ondo bideratzera, gutxienez. Testuinguru horretan, zein dira bizi osorako heziketa planteamenduaren jiran euskararekiko, gaztelaniarekiko, ingelesarekiko eta frantsesarekiko derrigorrezko irakaskuntza amaitzen duen gazte batek eskuratuta eduki behar dituen gaitasunak? Gure hezkuntza sistemak, etorkizunean, zein hizkuntza hartuko du ardatz? Eztabaida hori ate joka dabilkigu, saihestu ezin ditugun erabaki garrantzitsuak hartzeko txanda iritsi zaigu, eta ezbai horren soluziobidea ez da, batzuek uste dutenaren kontra, bihar-etzi eredu bakar bat ezartzea bezain sinplea.