Makina bat kontu


Itsas maila sumendiei esker mantendu da

Erresuma Batuko ikerlari-talde batek, Peter Gleckler atmosfera-adituak zuzendurik, sumendiek itsasoarengan duten eragina aztertu du. Emaitzak harrigarriak dira: ezaguna da berotegi-efektuaren eraginez glaziarrak eta poloetako izotzaren zati bat urtu egin daitekeela eta ondorioz itsas maila igo. Sumendiek ere berotegi efektua areagotu egiten dute igortzen dituzten gasen ondorioz, baina hementxe dago hain zuzen ere ezustekoa, hots, sumendiek igorritako gasei esker itsasoa ez da espero bezainbeste berotu eta beraz, izotz gutxiago urtu da eta horren ondorioz itsas maila uste baino gutxiago igo da.
Ikertzaileek orain gutxi garatutako hainbat eredu klimatiko erabili dituzte beren ikerketetan eta hauetan ikusi denez, 1883. urtean Indonesiako Krakatoa sumendiak izandako erupzioaren eraginez, XX mendean uste baino gutxiago igo da itsas maila. Nola liteke hori?
Krakatoak igorritako gas-multzoak eguzki-izpiei oztopo oso handia jarri zien eta ondorioz itsasoaren azaleko tenperatura hoztu zen. Poliki-poliki, hozteak itsas mailan behera egin zuen eta hamarkadetan iraun zuen, ez baita ahaztu behar itsasoan gertatzen diren prozesuak inertzia handikoak direla denboran zehar.
1991. urtean Filipinetako Pinatubo sumendiak erupzio handia izan zuen, ia Krakatoaren adinakoa, baina itsasoan gertatutako hozte efektua berehala orekatu zen negutegi-efektuarekin. Hala ere, ezin uka Pinatubok ere balaztatu egin duela itsas mailaren igoera.
Une honetan itsasoan gertatzen ari dena ezin da erabat ziurtatu, baina itsas azala berokuntza-prozesuan dagoela uste da eta datozen hamarkadetan berokuntza hori itsas azpirantz hedatuko da. Beraz, nahiz eta hemendik aurrera berotegi efektua ez gertatu, datozen hamarkadetan orain arte gertatutako berotegi efektuaren eragina nozituko dugu.
Beraz, irakurle, oraindik natura indartsu agertzen zaigu gizakiak egindako apurketak konponduz. Noiz arte?


Amazonako oihanak garai lehorra maite du

Tropikoen artean dauden lurretan ez da eguraldi-aldaketa nabarmenik gertatzen eta gehienez garai euritsua eta garai lehorra izaten dira. Gure latitudeetan landareak garai euritsuetan hazten dira eta garai lehorretan zimeldu. Arizonako unibertsitateko Alfredo Huetek zuzendutako ikerlari-talde batek ikusi du, gizakiaren ustiapenik ez dagoen Amazona basatian landareek garai lehorra erabiltzen dutela euren berdetasuna areagotzeko. Aldiz, garai horretan bertan gizakiak ustiatutako lurretan landareak lehortu egiten dira.


Azkenak
Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki

Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.


Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?

Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]


2024-08-09 | Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten

Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]


Sustantziarik gabea

Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]


Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte

Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.


Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik

Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]


Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Eguneraketa berriak daude