Joxerra Garzia: «Pentsa liteke Euskal Herri independente eta euskararik gabekoan ere»


2021eko uztailaren 12an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Euskara euskaldunon hizkuntza omen da. Euskal hiztun askok eta askok euskara baztertzeko duen joera aintzat hartuz, omentasunak ken daitezke?
Omen hori ezin daiteke kendu. Arazo baten aurrean behar bezain ezkor izan behar dugu diagnostikoan. Gaitza zein den jakin eta gero has gaitezke baikorrak izaten, sendabidea ote duen pentsatuz. Euskararen ezagutza asko igo da, baina erabilera ez hainbeste, batik bat gazteen artean. Omen hori serio hartu beharreko sintoma bat da.

Euskaldunon ahotan hitzetik hortzera erdara. Zergatik?
Ez dut uste euskaldunon ahotan erdara alferrikakoa ere badenik. Izan daiteke tristea, baina batez ere izan behar luke euskal munduak duen gaitz baten sintomaz jabetzea. Gauza da, zergatik egiten duen eztula, ez zer eztul itsusia duen.

Behin baino gehiagotan salatu duzu hezkuntza noraezean dabilen arima galdua dela. Zein litzateke bere ipar-orratza?
Horretarako joera dut, baina ez dugu hezkuntzan bakarrik huts egin. Saiatzen gara hezkuntza eredu estandarrak imitatzen eta ez gara konturatzen euskara oraindik larrialdi egoeran dagoela. Gauzak honela, agian guri hezkuntza anormal bat dagokigu. Hizkuntza irakasten da normalduta balego bezala eta honek ez dio emaitza onik eman euskarari.

Irakurria dizut, euskara desagertuko balitz erdaraz negar egitera atera beharko dugula kalera. Txirritaren esanarekin, "erdara ez zen bakarrik kapaz, euskarak lagundu dio", bat zatoz? Euskaldunak ari gara euskararen hilobia eraikitzen?
Euskararen garapena kanpotik eragotzi izan da urtetan, baina, demokrazia hitza hitzetik hortzera darabilten hedabide horiek ere euren errua dute. Biztanleriaren laurdena euskalduna bada, gurean behintzat proportzio hori gorde beharko lukete eta ez dute alerik sartzen. Era berean, euskaraz diren hedabideetan hartu dugu zuzentasun eta zorroztasun jarrera bat eta horrekin lortu duguna da batutik urrun dauden hiztun ezin egokiagoak konplexuz betetzea. Hiztun horiek traumatu egin ditugu, eta horren errua gurea da. Hobe da kulpa geuregain hartu eta konponbidea jarri.

Euskara jakite hutsa nahikoa da euskaltasun etiketa aitortzeko?
Euskaraz jakin eta erabiltzen ez duena... (zigarroari zupada luzea eman dio, keak bere ideiak antolatuko balitu bezala) bai, baina, aldez. Euskaldun izatea kontzeptu graduala da: batetik euskara ikasi nahi ez dutenak daude, ideologikoki barrerak jartzen dizkiotenak. Bestetik euskaraz jakin, baina ia-ia harro dagoena dakien hori erabiltzen ez duelako. Badaude ere lagunarterako bakarrik erabiltzen dutenak. Euskaldun peto-petorik ez dago. Erdararen eragina aitortzen duguna baino handiagoa da.

Euskarak euskalduna behar du ala euskaldunak euskara?
Peter Ansorenak zioen bezala, euskara ez da maitatu behar, euskara erabili egin behar da. Hizkuntza mundua ikusteko era bat da, sentipena ere alda dezakeena. Hizkuntza da errealitatearen eta gure subjektibitatearen arteko filtroa. Gure identitatearen ardatza euskara da. Euskarak egiten gaitu moderno eta globalizatu. Ezin dugu hain lore arraroa galtzen utzi, hizkuntzarekiko ikuspegi ideologikoa behar da.

Atzerritar askok, Espainia edo Frantzia beharrean Euskal Herrian egonak direla diote, baina ez dute euskaraz ikasten. Naziotasuna aitortzen digute, baina hizkuntzarik gabeko nazioa ez al da hiru hankako mahaia bezain ezegonkorra?
Hizkuntzarik gabeko nazio bat egon liteke. Luxenburgon ez dago luxenburgera, alemanez eta frantsesez egiten da. Asko daude aitaren etxeaz galdezka, hau da, zer egitura politiko eman behar zaion Euskal Herriari. Badaude beste batzuk esaten dutenak etxea egin, egingo dugula, txaleta izan ala zazpi pisukoa izan, baina etxea egiten dugunerako amaren sua piztuta egon dadin.

Euskararen etorkizuna bermatzeko Euskal Herriak independentzia beharko luke?
Independentziak ziur asko on egingo lioke, baina pentsa liteke Euskal Herri independente eta euskararik gabekoan ere. Oreka kontua da. Etxeari zer forma emango diogun erabaki behar dugu. Nire ustez, bakoitzak bere etxe irudipenarekin jardun behar du eta ez indar guztiak etxe beregain bat eraikitzen xahutu. Ez dut etxe independente batean bizi nahi, baldin eta etxe horretan bizi garen gu horrek gu hortatik oso gutxi badauka.

Euskara erabili ordez, euskara politikoki erabiltzen al dute politikariek?
Politikari, profesional, kirolari, hedabideetako izarrek eta kristo guztiak.

Ez abertzale eta aldi berean euskalduna ezin izan zaitezkeen jendearen ustea ustel ezazu.
Euskaltzale izateko abertzale izan behar duzunaren ustea eta gainera abertzale klase batekoa tragedia handia da. Hala ez bazara, nahiz eta euskararen alde egon, ez du balio. Dinamika horretaz baliatu dira etsaiak esateko euskararen mundua, mundu itxi eta baztertzailea dela. Euskararen alde egin nahi duen oro ongi etorria izango da.

Euskararen aldeko borrokan nortzuk lirateke soldadurik fidelenak?
Euskarak klase guztietako soldaduak behar ditu. Estrategia diseinatzen duten jeneraletan egin dugu hutsik handiena. Euskararen alde dauden guztiek bat egingo dutelako esperantza daukat, ideologiak ideologia.

Etorkizuna zein hizkuntzatan imajinatzen duzu?
Euskaraz! Imajinatzea doan da!


Azkenak
Olatz Salvador
Konfort gunea

Olatz Salvador
Noiz: martxoaren 15ean.
Non: Deustuko jaietan.

------------------------------------------------

Martxoak beti du deustuarrontzat kolore berezia; urtero ospatzen ditugu jaiak, San Jose egunaren bueltan. Bi asteburu bete festa, eta urtetik urtera Deustuko... [+]


Ezkabako ihesaldia gogoratzeko, La Fuga mendi-martxa

Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.


Atzera bota dute Zaragoza eta Araba arteko goi tentsioko linearen proiektua

Martxoaren 19an amaitu zen proiektua aurkezteko epea, baina Errioxako PSOEk adierazi du Forestalia enpresak "interesa baztertu" duela. Enpresak bi parke eoliko eraiki nahi zituen Aragoiko lurretan, baina oraindik ez ditu lortu baimenak eta hori dute egitasmoa... [+]


2025-03-28 | ARGIA
200.000 euro lortzeko kanpaina abiatu du Integrazio Batzordeak

Seaska Sarean inklusio egoeran dauden 165 ikasleei laguntza bermatzeko hasi dute kanpaina, antolaketa propioa eratuta. Frantziako Hezkuntza Ministerioaren jarrera salatu dute kanpaina aurkezteko prentsaurrekoan, behar bereziak dituzten haurren inklusiorako baliabide... [+]


2025-03-28 | Irutxuloko Hitza
Metroaren lanetako gainkostua 33,3 milioi eurokoa dela adierazi du Eusko Jaurlaritzak

EH Bilduk galdera sorta bat erregistratu zuen Eusko Legebiltzarrean Donostiako Metroaren igarobideko lanen gainkostua argitzeko. Informazio hori atzo jakinarazi zuen Susana Garcia Chueca Mugikortasun sailburu sozialistak.


AEBn ekoizten ez diren autoei %25eko muga-zergak ezarriko dizkiela iragarri du Trumpek

Muga-zergak apirilaren 2tik aurrera ezarriko dira eta altzairuari eta aluminioari ezarritakoei batuko zaizkie. "Gurekin negozioa egiten duten eta gure aberastasuna eskuratzen duten herrialdeei ezarriko dizkiegu", AEBetako presidenteak adierazi duenez. 


2025-03-27 | Arabako Alea
Greba mugagabea hasi dute Gasteizko lorezainek

%90eko jarraipen "ia erabatekoa" izan du grebak, sindikatuen arabera. Gasteizko parkeak, lorategiak eta eraztun berdea mantentzen dituzte Enviser azpikontratako 90 langileek.


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


Biharamunen lantegia
Zer ikertu herritarrek erabakitzen dute

Ikerketa parte-hartzailea eta gogoetatsua bultzatzen du Biharamunen Lantegia kooperatibak, eta zientzia eta ikerketa herriarengana hurbiltzeko lan egiten du. Duela urte eta erditik egoitza Bidarten dauka, eta Institut Curie-rekin elkarlanean Iker Herria ikerketa zentroa sortzeko... [+]


2025-03-27 | ARGIA
Euskal sagardo ekologikoaren bereizgarria, kupeletan jartzeko gertu

Txotx denboraldian eredu ekologikoan ekoiztutako Euskal Sagardoaren eskaintza izango da hainbat sagardotegitan, eta hura bistaratzeko, Jatorri Deiturak eta ENEEK-Ekolurrak kupeletan paratzeko euskarria aurkeztu dute.


2025-03-27 | Kontxita Beitia
Atzo bezain ozen! NATO pikutara soldaduskarik ez

Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]


Etxarri Gaztetxearen aldeko zenbait gaztek Bilboko udaletxeko osoko bilkura eten dute

Amenabar enpresak Bilboko Udalaren eskutik apirilaren 4rako agindu duten desalojoaren kontra azaldu dira bilkuran. Poliziak indarrez kanporatu ditu. Ostiral honetan18.30ean, Errekaldeko Plazatik hasiko den manifestaziora batzeko deia luzatu dute gazteek, baita desalojoaren... [+]


Bruselaren kitak ezkutatzen duena: simulakroak eskolan, “kooperazioa” militarrekin...

Europako Batzordeak aurkeztu duen plana ustezko gerra edo hondamendi baten aurrean “bizirauteko” kit batetik harago doa: hogeita hamar neurri proposatu ditu eskoletan, enpresetan eta herritarren artean militarismoa eta beldurra sustatuko dutenak.


2025-03-27 | ARGIA
proiektuak 10 urte!
Lurrari begiratzen diogunok badugu aldizkari berezi eta berria: Bizi Baratzea Orria

Gaur, martxoak 27, ARGIA komunikabidearen egoitzan aurkeztu dugu Bizi Baratzea Orria, urtaro bakoitzean zabalduko den aldizkari berria. Horrekin batera ospatu dugu ARGIAren Bizi Baratzea proiektuak 10 urte betetzen dituela aurten. Bizi Baratzeako kolaboratzaileak eta ARGIAko... [+]


Eguneraketa berriak daude