Orain dela 14 urte Karlos Santamaria elkarrizketatzeko aukera izan nuen eta Elhuyar aldizkarian argitara emandako elkarrizketa errepasatu ondoren entresaka batzuk gogoraraztea erabaki dut.

Bake-prozesua, ekonomiaren globalizazioa, demokrazia eta azpiegitura erraldoiak dira bizi-bizi kalean ditugun gaiak. Ez zait iruditzen aipatu gaien inguruko eztabaidak jendea gehiegi ilusionatzen duenik edo beste era batera esanda, jende asko eszeptiko agertzen da eta askok paso egitea erabakitzen du, nahiz eta barruan alde bateko edo besteko gogoa izan.

Politikan politikoak ditugu, zientzia eta teknologian zientzialariak edota teknokratak ditugu, jendea gero eta espezialistagoa da gauza konkretuetan. Bakoitza bere alorrean gauzak ahalik eta ondoen egiten saiatzen dela ezin uka, baina alor bakoitzean mentalitate globala edo transbertsala duten pertsonak gero eta gutxiago dira. Mundua sistema konplexu bat da eta sistemaren puntu batean aldaketaren bat gertatzen bada, sistema osoan, nahiz eta maila desberdinetan izan, eragina jasaten da. Eragin horiek zailak dira aurreikustea neurri handi batean behintzat, baina hezkuntzak eta kulturak egun pertsonalizazio eta espezializaziora garamatza; beraz gero eta "todoterreno" gutxiago daude eta horixe da faltan botatzen dudana une honetan.

Hau dela eta "todoterreno" izan zen batekin gogoratu naiz eta bere hitzak gogorarazi nahi ditut.

1909.eko abenduaren 25ean Donostian jaiotako gizon honek bere ateak zabaldu ondoren, lan-gelara sartzeko gonbitea luzatu zigun. Gela ez zen handia eta bertan ez zen kolore distiratsurik ikusten. Argia bera ere, ez zen intentsitate handikoa eta apalategian zituen libururik gehienak ez ziren azkenaldikoak. Besaulkian eseri ginenean:

"Urte askotan arrisku nuklearraren eraginpean egon gara. Orain, zorionez, gerra nuklearraren arriskua igaro da eta asko pozten naiz horretaz. Gerra nuklearra izugarria izan daiteke guztiontzat eta horregatik parte hartu izan dut kanpaina antinuklearretan.

Hala ere, ni ez naiz antinuklearra, hau da, energia nuklearrari ez diot uko egiten, baina alor honetan baldintza asko jarriko nituzke..."

"Demokrazia, garai batean sakon sentitzen zen hitza zen. Eta gaur egun zer gertatzen da? Demokrazia badugu, baina ez gara ezertaz enteratzen; boterea ia lehen bezain urrun dago. Alderdiek erabakitzen dute eta informaziorik ez dago.

Bestalde, gizarteko balioak asko aldatu dira. Gaur egun garrantzitsuena pragmatismoa eta utilitarismoa dira. Dirua irabaztea da askoren helburu bakarrenetakoa. Gatazka handirik ez dago eta aldi berean, ilusio eza gero eta nabariagoa da. Ideologiak gero eta leku gutxiago du... "

"Niretzat ekologia oinarrizko jakinduria da. Historian zehar mentalitate teknikoa dutenak eta mentalitate ekologikoa dutenak aurkitu izan ditugu eta oraindik ere aurkitzen ditugu. Lehenengoek natura erabili egiten duten bitartean, bigarrenek natura errespetatu egiten dute.

Nik soluzio harmonikoen beharra ikusten dut. Natura erabili behar da, baina errespetatuz; izugarria baita industriak irizpide ekologikorik gabe egitea.

Beraz, ekologia bizitza ikusteko modu bat da, eta gainera, bizitzako ekintza guztietara zabaldu behar den kontzeptua. Gizatasuna beste era batera ulertzen da, eta lehen esan dudan bezala, jakinduri mota bat da..."

Ordu eta erdiz izan ginen Karlos Santamaria jaunarekin eta jaso dituen eta jasotzen ari den sari eta aipamenez ez zigun tutik ere esan. Aldiz, Elhuyar aldizkariko "Zientzialarien ildotik" gustukoa zuela, Euskaldunon Egunkariarako artikulu bat idazten ari zela eta liburu pare bat irakurtzen ari zela esan zigun, hau da, pentsatzeari ekiten ziola esan zigun.

Karlosek aipatu soluzio harmonikoa zaila zen bere garaian eta zaila izaten segitzen du, baina horren bilaketak ekar dezake haize freskoa gure gizartera.