Eduardo Madina: «Espetxe politikaren eredua aldatu beharra dago»


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
ETAren atentatuak markatu zuen betiko eta Madrilgo Kongresuan diputatua izateak bizitza aldatu dio: «Ia erabat aldatu zait jarduera politikoa. Kepa Aulestia lagunak dioenez, diputatua izatea beka moduko bat da. Asko ikasi eta egin daiteke, baita jende interesgarria ezagutu ere» diosku Eduardo Madinak.

Espainiako Gobernuko Zapatero presidentearen jardueraz, berriz, honela mintzatu zaigu: «Aznarrek eten zuen modernizazio eta demokratizazio politika aldatu eta bizkortu du. Eusko Jaurlaritzarekiko harremanak aldarazi ditu, gobernatzen duenarekiko jarrera ezkorraren ordez itxaropen giroa ekarri du Euskadira».

Bake eta normalizazio bidea hizpide hartuta, gatazkaren ondorioz dauden biktimen rolaz hasi gara berbetan.

Zer iritzi duzu gatazkaren ebazpenean biktimek hartu behar duten rolaz?
Rol zentrala jokatu behar dute nire ustez, biktimena ETAren amets totalitarioak bazter utzi nahi izan dituen sektorea baita. Espainiako eredu demokratikoa -eta bereziki euskal eredu demokratikoa- definitzeko, biktimek ordezkatzen dituzten baloreak kategoria politikora igo behar dira, biktimen rola funtsezkoa da. Ni ez nator bat AVTeko Alcaraz presidente jaunak edo PPko beste batzuek "biktimek prezio politikoa ordainduko dutela" esanarekin. Biktimentzat zerbait izatekotan, «kobratzea» izango da.

Zein modutan?
Justizia eta memoriaren bidez. Biktimak ahazten baditugu, etorkizunean berriz ere izan daitezke biktimak. Gizartearen oniritzia jasotzeaz batera, beren baloreek kategoria politikora jasoak izan behar dute.

Kategoriak kategoria, euren artean ez al daude kategoriak?
Bai. PPk ezarritako kategoriak. PPren politikarekin bat datozenak lehen mailako biktimak dira eta bestela pentsatzen dutenak bigarren mailakoak. PPk berak bezala pentsatzen dutenekin egiten ditu kongresuak. Jokabide hori oso mugatua da aldarrikatzen duen justizia lortu ahal izateko. PPren planteamendua ahots bakarra eta diskurtso homogeneoa ezartzearena da, ETAk egin nahi izan duena, hain zuzen ere.

«Biktimen ezagutza eta elkartasuna beharrezkoa da, baina ezin da politika artikulatu sentimenduen bidez». Zer iruditzen zaizu aipua?
Egokia. Politikan buruak behar du gidatu, arrazoiak alegia. Politikan sentimenduen bidez aritu nahi dutenek zailtasun handiak ezartzen dituzte eztabaida politikoan. Nazionalismoa, adibidez, gehienbat sentimenduz osaturiko ideologia da. Askoz ere nahiago dut Ilustrazioko pentsamendua Erromantizismoan oinarritutakoa baino.

Biktimak biktima, Igor Angulo eta Roberto Sainz euskal presoak hil dira berriki. Nola bizi izan duzu gertatua?
Pena eta tristezia handiz. Ez zait hildakoak izatea gustatzen, noski. Eta berdin zait zertan diharduen eta nor den hildakoa. Uneon hildako presoen senitartekoei eta hurbileko jendeari nire elkartasuna adierazten diet.

Zer iritzi duzu espetxe politikaz?
Gogora dezagun espetxe politika EAJren ekimenez eta gogoz ere diseinatu zela. EAJ denbora luzez tematu zen dispertsioaren beharraz, nahiz eta hori Xabier Arzalluzi bere memorietan aipatzea ahaztu zaion. Garai batean gazte sozialistek presoen hurbiltzeko espetxe sistema politika aldatzea aldarrikatu genuen. Oraingo espetxe politikaren eredua aldatu edota berritu beharra dago, zuzenbidezko estatuak ematen dituen eskubide guztiak praktikan ezarri behar ditugu, presoen egoera humanizatu behar da. Ez dezagun ahaztu, Estatuaren helburuak presoak bergizarteratzea izan behar duela, ez zigortzea.

Bake eta normalizazioaren bidean, Batasunaren Orain Herria, Orain Bakea (Anoetako proposamena) eta EAJren Elkarbizitzarako bake-bideak agiriaren ostean, PSEren Euskadi 2006. Askatasun eta elkarbizitzarantz agiria etorri zen. Egiguzu azken honen balorazioa.
Agiri hau aho batez onartua izan da PSEn. Bertan euskal sozialismoaren ildo klasikoak daude eta normalizazioa lortze bidean euskal politika nahiz euskal gatazka aztertzen dira. Bi mahaien osaketa izan da hedabideek gehien azpimarratu dutena, baina puntu hau ez da berria. Euskal sozialismoak aspaldiko urteetatik egindako proposamena da, bere funtsa Ajuria Eneako Itunean jasoa da eta alderdi demokratiko guztiek sinatua. Batzuek Batasunaren Anoetako proposamenean dagoen zerbait dela diote, guk egokitua nolabait. Ez da horrela, alderantziz baizik. Azkenik Batasuna jabetu da ETA ez dela eragile politikoa. Arnaldo Otegik esan ohi duenez, mahai bat gatazka armatuaren -nik terrorismoa deritzot- desmilitarizatze teknikoa burutzeko da, eta bestea alderdi politikoen esku geratzen da esparru juridiko-politikoari buruzko eztabaida gauzatzeko. Gure agiriaren funtsekoa bi mintzakideak zehaztea izan da, mintzakide politikoak baldintzatu behar du bestea bermez bukatzea, gizartea eta alderdi guztiok terrorismoaren ondoko garaian sortuko den euskal esparru juridiko politikoarekin identifikatu gaitezen.

Ekinbide horrek PP du arerio nagusi, baina, bien bitartean, nola dago gainerako alderdiek urratu beharreko bidea?
Euskal alderdi politikoek zenbait borondate bateratuak agertu dituzte dagoeneko eta eskema hau mamitzen ari dela dirudi. Euskadiko alderdi politikoen arteko diferentziek kalte izugarria egin digute denoi, nazionalista eta ez-nazionalista bitasunaren bitartez euskal gizartea zatitu nahi izan dute batzuek. Esparru politiko berriak sortu behar ditugu eta hori alderdien artean baino ezin da egin. PP edo eskuina, orain arte bezala, berandu iristen da.


EAJko Josu Erkoreka PSEk proposatzen duen zeharkako ereduarekin kritikoa da, adibidez, akordioan PPk edo PSOEk ezinbestez egon behar dutela esatearekin.
Ni bat nator Patxi Lopezek dioenarekin: "Euskadirako edozein estatutu politikok gutxienez Gernikako Estatutuak izan zuen sostengua behar du".

Eta PPren sostengu gabe lortzen bada?
Bada, Katalunian bezala izango da. Estatutu on bat gauzatuko da eta hemendik 20 urtera PPk esango du Kataluniako Estatutua historian izan den onena dela. Gernikako Estatutuarekin halaxe egin zuen, PPk ez zuen berau babestu. Orain Estatutua ukiezina dela dio. Estatutu berria lortzen badugu, jarrera bera errepikatuko du PPk.

PSOE ausardiaz ikusten al duzu oraingo esparru juridiko-politikoa gainditzeko?
Guk aspalditik «Estatutu gehiago» aldarrikatzen dugu, oraingo esparru juridiko-politikoa gaindituko duena. Gizarteko sektore inportante askok bestelako identifikazio politikoak dituzte, beraz, esparru zabalago eta goragoko batera egin behar dugu bide. PPk ez badu bide hori egin nahi, berak ikusiko du. Baina, eskuarki, esparru juridiko-politiko berrietatik kanpo geratzen diren alderdiak, gobernatu nahi dituzten lurralde politikoetatik kanpo geratzen badira, nekez edota gaizki gobernatzen dute. PPk ez zuen oraingo Espainiako esparru politikoa onartu 1989ra arte. Hamaika urtez ez zuen onartu eta 1996ra arte ez zuen gobernatu. PPk badu zer ikasia.

Zer falta da alderdien mahaia biltzeko?
ETAk politikaz aritzeko unea heldu dela erabakitzea eta adieraztea, biolentziaren bidez ezin direla helburu politikoak lortu onartzea eta berauek alderdi politikoek akordatu behar dituztela. Hori da ETAk euskal gizarteari egin diezaiokeen mesede handiena.

Gorabeherak eta tirabirak tarteko Batasunak zabaldutako bideari eutsiko diola dio.
Pentsatu nahi dut Batasunak ETAk armak laster entregatuko dituela pentsatzeko informazioa duela. Hori da bake eta normalizazioaren puzzlea osatzeko pieza nagusia, mugitu beharreko pieza.


"Autodeterminazioa» eta "erabakitzeko eskubidea". Kidekoak izan al daitezke?
Ez dakit batzuek zer esan nahi duten "erabakitzeko eskubidea" esaten dutenean, eta ez dakit premisa honekin "euskaldunok orain arte ez dugula ezer erabaki" esaten dutelako. Premisa hori ezin dut ontzat jo. "Erabakitzeko eskubidea" aldarrikatzen dutenek orain arte ezer ez dutela erabaki dirudi, eta euskaldunok gure eredu ekonomikoa eta fiskala hautatu genituen. Udalak, Diputazioak, Legebiltzarrak eta Europako ordezkariak hautatu ditugu. Gernikako Estatutua eta Konstituzioa bozkatu genituen. «Erabakitzeko eskubidea» ez dugula ezer erabaki premisarekin esaten bada, ez du berarekin bat egiten ahal.

Autodeterminazio eskubidearekin alderatzerik ba al dago, hala ere?
Nik ez dut onartzen alderatze hori, ez dut ulertzen zergatik euskal herritarrok esan behar diogun bai edo ez Espainiako sezesioari. Ez dakit zein liburutan dagoen hori, badakit EAJren ideologian dagoela, baina ez dakit euskal gizarteari dagokion eskubidea den eta zergatik.

Zu jaio berria zinela, PSOEk autodeterminazioa aldarrikatzen zuen. Hemeroteka eta argazkiak lekuko.
100 urte baino gehiago duen alderdi honek maximoen programa bat zuen: autodeterminazioa, errepublikaren irrika edota sozial alorreko aldarrikapenak biltzen zituena. Gizartearen elkarbizitza eta akordioa lortze bidean aldarrikapen asko alde batera utzi behar izan ditu ordea. Azken 30 urteotan mundua aldatu da, begi-bistakoa da. Euskal sozialismoa horretaz ohartu da, eta beste batzuk ere bai. Ea denok ohartzen garen -bakoitza bere neurrian eta moduan- eta denon artean moldatzen garen, adibidez, bakoitzak nahi duen euskalduna izaten erabaki dezan, gainerakoei ezer inposatu gabe.

PSOE homogeneoa al da Estatuko lurralde eredua berritzeko?
PSOE lurraldearen eztabaida lantzen ari da, Zapateroren ekimenaren bidez Autonomia Erkidego garrantzitsuen esparru aldaketak aztertzen ari dira, Konstituzioaren sakoneko erreformak eskatzen dituena. Autonomia Estatutuak aldatu nahi dituztenek badute parte-hartzea, betiere Konstituzioaren mugak kontuan hartuta, erreformarako prozedurak errespetatuz, finean aldaketak alderdi politikoen adostasun handienarekin lor daitezen. Premisa horiekin, euskal nahiz espainol sozialismoak dena posible ikusten du. Katalunian arrazoi horien bidez erreformatzen ari da Estatutua, politika fiskal eta sozialen kudeatze eta hobetze beharrez aurrerapausoak ematen ari dira. Euskadin ere Gernikako Estatututik abiatuz, bide hori urratu genezake. Oraingo esparruak balio duela kontuan hartu behar baita.

Euskal auzia eta katalana ezberdinak direla esan ohi da. Gernikako Estatutua erreformatze soilarekin ez dirudi euskal auzia konponduko denik. Oraingo Konstituzioa oinarri hartuta, aipatu dugun alderdien arteko mahaikideak altxa daitezke akordio batekin?
Nik halaxe espero dut. Alderdiak esertzen badira Gernikako Estatutua gaindituko da, eta euskal auziari dagokionean, lanean arituz gero, akordioak ere lortu daitezke. Hitza eta lana dira bitartekoak.

PPren aurkako jarrera tarteko.
PPkoengandik irainak ari dira barra-barra zabaltzen PSOEren aurka: hildakoak traizionatzen ari garela, ETAren postulatuei men egin diegula, Espainia apurtzen ari garela... 25 urte dituen alderdi batek 127 dituen beste bati horiek esatea! Zaplana eta Acevesek gogoratu beharko luketena da PSOEk bere hainbat kide lurperatu zituela PP izan baino lehenago. Dena den, ETAren terrorismoa gure bizitzatik desagertzen bada, Gernikako Estatutua Kataluniakoa bezala erreformatzen bada, PPk erabaki beharko du ea etorkizuneko politikaz kanpo geratu nahi duen. PPk belaunaldi aldaketa behar du, 2004ko martxoaren 11ko gezurrekin bizi direnek oso zaila dute etorkizunean politika egitea. Oraindik minduta daude hauteskundeak galdu zituztelako, boterea beraiena dela uste dute, iraganaren nostalgia bizi dute, ez dakite boterea erabakitzen duen jendearena dela. Ondo litzateke lider berriak hori aldatzen hastea, oraingoei garaia joan zaie-eta.

«ETAk ez du nire subiranotasunean lekurik»
ETAren atentatuak bizitzaren laburraz ohartarazi ninduen, une bakoitza bizi eta etekina atera beharraz. Hainbat gauzarako mugatua naiz fisikoki, bizitzeko moduak aldatu zaizkit, baina ni unerik une bizi naiz, baikortasunez eta normaltasunez. Egia da ETAk nire baldintza fisikoak aldarazi dituela, saiatu zela ni hiltzen. Horrek terrorismoaren biktima izaera eman dit, denbora batez tristuran murgilarazi ninduen, oso une zailak biziz. Baina beti saiatu naiz ETAk ez dezan eragin nire pentsamenduan eta adierazi behar dudanean. ETAri ez diot utzi sartzen nire ideologian. Hasieran ez nituen ETAk nire aurka egindakoari buruzko erantzunak aurkitzen, zorionez ohartu nintzen ez nuela azalpenik bilatu behar, egindakoak ez baitu galderarik. Arrazoia nagusitu zen neure baitan. Azkena litzateke ETAk nire aurka atentatu izanagatik nire pentsamendua aldatzea. Atentatua jasan aurretik pentsatzen nuen bezala pentsatzen dut gaur egun, ETAk ez du nire subiranotasunean pentsatzeko eta izateko lekurik.


Azkenak
Olatz Salvador
Konfort gunea

Olatz Salvador
Noiz: martxoaren 15ean.
Non: Deustuko jaietan.

------------------------------------------------

Martxoak beti du deustuarrontzat kolore berezia; urtero ospatzen ditugu jaiak, San Jose egunaren bueltan. Bi asteburu bete festa, eta urtetik urtera Deustuko... [+]


Ezkabako ihesaldia gogoratzeko, La Fuga mendi-martxa

Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.


Atzera bota dute Zaragoza eta Araba arteko goi tentsioko linearen proiektua

Martxoaren 19an amaitu zen proiektua aurkezteko epea, baina Errioxako PSOEk adierazi du Forestalia enpresak "interesa baztertu" duela. Enpresak bi parke eoliko eraiki nahi zituen Aragoiko lurretan, baina oraindik ez ditu lortu baimenak eta hori dute egitasmoa... [+]


2025-03-28 | ARGIA
200.000 euro lortzeko kanpaina abiatu du Integrazio Batzordeak

Seaska Sarean inklusio egoeran dauden 165 ikasleei laguntza bermatzeko hasi dute kanpaina, antolaketa propioa eratuta. Frantziako Hezkuntza Ministerioaren jarrera salatu dute kanpaina aurkezteko prentsaurrekoan, behar bereziak dituzten haurren inklusiorako baliabide... [+]


2025-03-28 | Irutxuloko Hitza
Metroaren lanetako gainkostua 33,3 milioi eurokoa dela adierazi du Eusko Jaurlaritzak

EH Bilduk galdera sorta bat erregistratu zuen Eusko Legebiltzarrean Donostiako Metroaren igarobideko lanen gainkostua argitzeko. Informazio hori atzo jakinarazi zuen Susana Garcia Chueca Mugikortasun sailburu sozialistak.


AEBn ekoizten ez diren autoei %25eko muga-zergak ezarriko dizkiela iragarri du Trumpek

Muga-zergak apirilaren 2tik aurrera ezarriko dira eta altzairuari eta aluminioari ezarritakoei batuko zaizkie. "Gurekin negozioa egiten duten eta gure aberastasuna eskuratzen duten herrialdeei ezarriko dizkiegu", AEBetako presidenteak adierazi duenez. 


2025-03-27 | Arabako Alea
Greba mugagabea hasi dute Gasteizko lorezainek

%90eko jarraipen "ia erabatekoa" izan du grebak, sindikatuen arabera. Gasteizko parkeak, lorategiak eta eraztun berdea mantentzen dituzte Enviser azpikontratako 90 langileek.


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


Biharamunen lantegia
Zer ikertu herritarrek erabakitzen dute

Ikerketa parte-hartzailea eta gogoetatsua bultzatzen du Biharamunen Lantegia kooperatibak, eta zientzia eta ikerketa herriarengana hurbiltzeko lan egiten du. Duela urte eta erditik egoitza Bidarten dauka, eta Institut Curie-rekin elkarlanean Iker Herria ikerketa zentroa sortzeko... [+]


2025-03-27 | ARGIA
Euskal sagardo ekologikoaren bereizgarria, kupeletan jartzeko gertu

Txotx denboraldian eredu ekologikoan ekoiztutako Euskal Sagardoaren eskaintza izango da hainbat sagardotegitan, eta hura bistaratzeko, Jatorri Deiturak eta ENEEK-Ekolurrak kupeletan paratzeko euskarria aurkeztu dute.


2025-03-27 | Kontxita Beitia
Atzo bezain ozen! NATO pikutara soldaduskarik ez

Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]


Etxarri Gaztetxearen aldeko zenbait gaztek Bilboko udaletxeko osoko bilkura eten dute

Amenabar enpresak Bilboko Udalaren eskutik apirilaren 4rako agindu duten desalojoaren kontra azaldu dira bilkuran. Poliziak indarrez kanporatu ditu. Ostiral honetan18.30ean, Errekaldeko Plazatik hasiko den manifestaziora batzeko deia luzatu dute gazteek, baita desalojoaren... [+]


Bruselaren kitak ezkutatzen duena: simulakroak eskolan, “kooperazioa” militarrekin...

Europako Batzordeak aurkeztu duen plana ustezko gerra edo hondamendi baten aurrean “bizirauteko” kit batetik harago doa: hogeita hamar neurri proposatu ditu eskoletan, enpresetan eta herritarren artean militarismoa eta beldurra sustatuko dutenak.


2025-03-27 | ARGIA
proiektuak 10 urte!
Lurrari begiratzen diogunok badugu aldizkari berezi eta berria: Bizi Baratzea Orria

Gaur, martxoak 27, ARGIA komunikabidearen egoitzan aurkeztu dugu Bizi Baratzea Orria, urtaro bakoitzean zabalduko den aldizkari berria. Horrekin batera ospatu dugu ARGIAren Bizi Baratzea proiektuak 10 urte betetzen dituela aurten. Bizi Baratzeako kolaboratzaileak eta ARGIAko... [+]


Eguneraketa berriak daude