Argitu gabe jarraitzen du 1976ko langile sarraskiak
- Grebaren bidez lan hitzarmeneko eskubideak aldarrikatzen ari zirela bost langile hil eta beste hainbat zauritu zituzten orain dela hogeita hamar urte Gasteizen, eta sarraski haren egile materialak (polizia) eta erantzule politikoak (denen buruan Manuel Fraga Iribarne) ez dituzte oraindik epaitu eta are gutxiago zigortu. Martxoaren 3ko Elkartea ari da lanean poliziaren sarraski haren biktimak izan zirenen defentsan.
Halaxe diote Martxoaren 3ko Elkarteko kideek. Data horretan bost langile hil, beste zenbait zauritu eta hainbat langile gasteiztar atxilotu zituzten orain dela hogeita hamar urte, eta horregatik jarri diote elkarteari izen hori. Elkartea egun hartan benetan gertatu zena argi dadila lortzeko borrokan ari da. Langileek zein delitu egin zuten bada gertatu zena gertatzeko? Hilabete haietako langile borroketan parte hartu eta greba luze bat egin, zegozkien lan eta gizarte eskubideak defendatzeko, horixe. Poliziak metrailatu eta hil zituzten unean, grebalariak langile batzarretik ateratzen ari ziren eliza batetik; langile borrokarako estrategiaren plangintza egiten ari ziren bilera hartan, eta poliziak gasa jaurti zuen bilkura geldiarazteko.
Honako bost langile hauek metrailatu eta hil zituen Espainiako poliziak: Pedro Maria Martínez Ocio, Francisco Aznar Clemente, Romualdo Barroso Chaparro, Santiago José Castillo eta Bienvenido Pereda. Langile asko zaurituta gelditu ziren, eta beste zenbait atxilotu eta espetxeratu egin zituzten.
1976ko martxoaren 3a Gasteizko langileen greba eta mobilizazio eguna izan zen; asanbladan eratutako plataforma lortu nahi zuten, bertan euren diru, gizarte eta lan aldarrikapenak biltzeko. Ia egunero bezala, orain dela hogeita hamar urteko martxoaren 3. hartan langileak asanbladan bildu ziren Zaramaga auzoko San Franzisko elizaren barruan. Egunero, asanbladaren bidez, han aztertzen zuten grebaren bilakaera eta bertan planifikatu eta erabakitzen zituzten hurrengo egunetan gauzatu beharreko ekintzak. Patronalak langile mugimendu sendo eta batuari egin behar zion aurre. Beti bezala, estatua patronalaren alde jarri eta langile eta herritarren mugimendu hura geldiarazten ahalegindu zen.
Zorionez, zinta magnetofonikoan grabatuta gelditu ziren une zehatz haietan polizia agintarien artean bidalitako mezuak, eta horixe da hildakoak eta zaurituak eragin zituen poliziaren esku-hartzearen aurkako frogarik garrantzitsuena. Zinta hori dagokion epaitegian dago froga gisa. Alabaina, gaur egun, hogeita hamar urte beranduago, «justiziak» ez dio oraindik inori egotzi erantzukizun penala eta estatuak ere ez die erantzukizun politikorik egotzi ekintza haiek prestatu zituzten eta oraindik bizirik eta lanean diharduten haiei. Hauxe dugu gerra frankista eta berorren diktaduratik hasi, trantsiziotik pasatu eta gaur eguneko aldi «demokratiko»ra arte Euskal Herriarekin lotura duten beste kasu asko eta askotako bat.
Bestalde, martxoaren 3ko gertakariak kontatuko dituen filma prestatzen ari dira; filmaren hari nagusia Lluis Llach beraren bizitza izango da, Parisetik 1976an itzuli zenetik hasita. Filma egiten ari den taldea katalana da eta Lluis Danés da zuzendaria; 2004. urtearen bukaeran hasi ziren grabatzen. Lehengo urtearen bukaeran, martxoaren 3. hartan Gasteizen bertan egon ziren langileei eta Martxoaren 3ko Biktimen Elkarteko kideei egindako elkarrizketak grabatu zituzten. Filmaren formatua dokumental musikatua izango da, eta egileek Donostiako Zinemaldiko hurrengo edizioan aurkeztu nahiko lukete. Horren ondoren, ohiko zirkuitu komertzialetan banatuko dute filma.
Gauza bat behintzat lortu dute: Arabako Foru Aldundiak, Biltzar Nagusiek eskatuta, Martxoaren 3ko Biktimen Elkarteari Arabako Domina ematea erabaki zuen joan den abuztuan, «erakundearen aitorpen gisa eta 1976ko egun hartan Gasteizen gertatutakoaren biktimei ordain morala emateko». Domina hori gertakari larri haien hogeita hamargarren urteurrenean ematekoa da.
Alabaina, Martxoaren 3ko Biktimen Elkarteak ez du parte hartu nahi gaur egun Arabako Foru Aldundia kudeatzen duen PPren eta bertako buruen «komedia» eta «irudi garbiketetan». «Ohore handia da Arabako instituzio nagusiak ematen duen sari handiena jasotzea» diote, baina hala ere «paradoxa da PP alderdiko Rabanerak ematea sari hori; izan ere Fraga Iribarnek, ankerkeria ikaragarri haren erantzule politiko nagusiak, sortu baitzuen PP eta gaur egun bera baita bertako ohorezko lehendakaria».
Horregatik, elkarteak, Arabako diputatu nagusiari bidalitako gutun ireki baten bidez, baldintza bat jarri du Rabanera diputatu nagusiak saria beraiei emateko: «bai berak eta bai PPk era formal eta agerian eska dezatela orain dela hogeita hamar urteko gertakariak argitu eta ikertu daitezela, eta erantzuleek -Fraga Iribarne, Martín Villa, eta abar, inolako zigorrik jaso gabe dauden horiek- egindakoa ordain dezatela». Hala egin ezean, elkarteak pentsatuko du PPk eta bertako buruzagiek «hiritarren aurrean irudia garbitu besterik ez dutela egin nahi, erabat hipokrita izango den eta benetan sentitzen ez duten ekitaldia prestatuz». Adierazi dute kasu horretan ez dutela ekitaldian parte hartuko, «errealitatea islatzen ez duen komedia» ez dutela antzeztuko.
Otxandioko bonbardaketaren erantzule nagusietako bat da Angel Salas Larrazabal urduñarra. Hortaz, herritarren aurka Euskal Herrian eginiko lehen bonbardaketan parte hartu zuen.
German Rodriguez eta Joseba Barandiaran omendu, eta langile mugimenduaren alde egindako lana txalotu dute Iruñean. Palestinari ere elkartasuna adierazi diote, sanferminetan urteroko zitan Iruñean.
Migratzaile familia batek irekitako denda baten aurrean ikur frankistak jarri dituztela salatu du Zurekin Nafarroa ezker koalizioak. Fiskaltzari eraman dizkiote datuak, gorroto delitu bat egon daitekeelako pankarta horren atzean.
1939 eta 1941 bitartean Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraikitzera behartu zituzten frankismoaren 2.400 esklaboak omendu zituzten larunbatean, Igariko gainean. Errepresaliatu antifaxista haien memoriak gure bidea izan behar duela aldarrikatu zuten omenaldia antolatu zuen... [+]
Egin gintuztenen eta geure borondatearen kontra eraiki nahi izan zigutenen oinarria berriro ere indar berritzen ari ote den nago.
Eskolako Kontseiluaren izenean honako baldintza hauek jartzen zitzaizkien, gerraostean, gure herrietara maistra lanera zetozenei, derrigorrean... [+]
Hari buruzko aipamenik apenas iritsi zaigu historia liburuetan, baina Jesús Carrera Olascoaga (Hondarribia 1911 – Alcala de Henares 1945) Espainiako Alderdi Komunistaren idazkari nagusi izatera iritsi zen. Frankistek atxilotu, torturatu eta fusilatua, bere... [+]
Madrilgo Cuelgamurosen, Erorien Harana deituriko monumentuan arkeologoak egiten ari diren indusketetan etengabe ari dira jasaten eskuin muturreko jendeen presioa, hala adierazi du Pako Etxeberria auzitegi-medikuak. Egunotan, biktima errepublikarren senideek bisitatu ahal izan... [+]
1971n hainbat euskal abadek Zamorako espetxe hartatik ihes egiteko plana bertan behera geratu zen, poliziek tunela deskubritu ondoren. Nicanor Acosta abade-ohi komunistak Apaiz Kartzela dokumentaleko egileei elkarrizketa batean esan zien Santiago Carrillo izan zela salatzailea:... [+]
Hiru urteko lanaren emaitza jaso du Iruñeko Udalak sinatutako dekretuak. Auzotik sortutako ekimenari esker, zazpi kale eta hiru plaza izendatuko dituzte.
Fuerteventura (Kanariar Uharteak), 1954ko otsailaren 11. Tefiako Nekazaritza Kolonia abian jarri zuten uharteko aireportu abandonatuan, basamortuaren erdian. Nekazaritza kolonia eufemismoaren atzean, praktikan, kontzentrazio eremua izan zen Tefia, nagusiki LGBTI komunitateko... [+]
1936ko Gerra amaitzear zela, Franco diktadoreak Pirinioetan milaka bunker eraikitzea agindu zuen. Mendian horiek ikusten aspaldi ohituak gaude, baina ez genekien defentsarako lerro erraldoi bat osatzen zutela, eta azken urteetan berreskuratzeko ekimenak jarri dira abian. Izan... [+]
Francisco de la Cruz Orellanaren gorpuzkiak identifikatu ditu Gogora Institutuak, eta bere senideen eskuetan utzi ditu.
Olentzero poliziaren jomugan ibili zen 1940ko hamarkadaren bukaeran. Haurren bahiketa eta hilketagatik? Ez! Izan zitekeen, Olentzerok umeak zakuan sartu eta itsasora ematen zituela, edo igitaiarekin etortzen zela umeei lepoa moztera esaten baitzen. Baina, ez, polizia atzetik... [+]
Frankismoa ez zela 1975ean amaitu diktadoreak ohean azken hatsa eman zuenean, hori badakigu. Erregimenaren haziek bizirik iraun zuten poliziaren tortura ziegetan, justizia auzitegien sumarioetan eta militarren zein politikarien deklarazio kolpistetan –Aznarrek azkenaldian... [+]