Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko abuztuaren 22an
Curriculuma eta LOE aurrez aurre udaberrian
Euskal curriculumaren hazia 1996ko urrian erein zen, Ikastolen III. Batzar Nazionalean. Berehala, lan-taldea eratu zen curriculuma osatzeko xedez, Xabier Garagorri Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioko aholkulariaren zuzendaritzapean. Euskal Herrian gaur egun indarrean dauden curriculumak aztertzea izan zuten lehenengo lana. Azterketa hark sen hutsez edonork dakiena utzi zuen agerian: euskal kultura hutsaren hurrengoa zen. Bestetik, Europa osoko curriculumak oso antzekoak direla konturatu ziren. "Hasieratik ohartu ginen gure lana ez zela bakarrik euskal curriculum espezifikoa egitea; bestela, euskal curriculuma txapela eta kaikua zela ulertuko zen", azaldu du Garagorrik.
"Euskal" hitzaren esanahia bide horretatik bilatu zuten curriculum egileek. Ordurako, Sortzen-Ikasbatuaz eta Udalbiltza egitasmo barruan zeuden. Beraiek ere ekarpen batzuk egin zizkioten ikastolek burutu zuten marko teorikoari, eskola publikoei egokitzeko besteak beste. Hurrengo urratsa curriculumaren nolakotasuna definitzea izan zen. "Galdera bat hartu genuen ardatz: zer da Euskal Herrian bizi den pertsona kulturadun batek Euskal Herriaz eta munduaz ezagutu behar duena eta egiten jakin behar duena, eta zer nolako baloreak eduki behar ditu?".
Horri erantzuteko, giza-ezagutza 50 arlotan banatu eta beste hainbeste aditu edo aditu-talderi eskatu zitzaion laguntza. Emaitza 2004ko ekainean aurkeztutako lan mardula izan zen: Euskal curriculuma: kultur ibilbidea. Adituen ekarpena. Liburuaren aurkezpenean, lehenbiziko aldiz, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Saila curriculum egitasmoaren zuzendaritza-taldearekin batera agertu zen.
"Euskal" hitzaren esanahia bide horretatik bilatu zuten curriculum egileek. Ordurako, Sortzen-Ikasbatuaz eta Udalbiltza egitasmo barruan zeuden. Beraiek ere ekarpen batzuk egin zizkioten ikastolek burutu zuten marko teorikoari, eskola publikoei egokitzeko besteak beste. Hurrengo urratsa curriculumaren nolakotasuna definitzea izan zen. "Galdera bat hartu genuen ardatz: zer da Euskal Herrian bizi den pertsona kulturadun batek Euskal Herriaz eta munduaz ezagutu behar duena eta egiten jakin behar duena, eta zer nolako baloreak eduki behar ditu?".
Horri erantzuteko, giza-ezagutza 50 arlotan banatu eta beste hainbeste aditu edo aditu-talderi eskatu zitzaion laguntza. Emaitza 2004ko ekainean aurkeztutako lan mardula izan zen: Euskal curriculuma: kultur ibilbidea. Adituen ekarpena. Liburuaren aurkezpenean, lehenbiziko aldiz, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Saila curriculum egitasmoaren zuzendaritza-taldearekin batera agertu zen.
Atxikimendu ugari
Hurrengo urratsa egiteko ia urte osoa behar izan zen, eta iazko maiatzean aurkeztutako Derrigorrezko Eskolaldirako Euskal Curriculuma. Oinarrizko txostena izan zuen fruitu. ‘Liburu laranja’, lagun artekoan. Hezkuntza Sailak, Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioak, Sortzen-Ikasbatuazek eta Kristau Eskolak sinatutako lana izaki, hezkuntza munduko eragile askok eta askok harenganako atxikimendua agertu zuten. "Ez dut ezagutzen Euskal Herrian hainbeste indar-gune biltzen duen egitasmorik", Garagorriren aldarria.
‘Liburu laranjak’ derrigorrezko eskolaldirako euskal curriculumaren planteamendu osoa agertu zuen; ez, ordea, arloz arlokoa. Izan ere, oraintsu hasi dira hori zehazten, Iñaki Etxezarreta Ikastolen Konfederazioko zuzendariak dioskunez: "Orain eskolek dute hitza. Txosten bat egin dugu, bi zati dituena. Batean etorkizuneko curriculumaz hitz egiten da; zer gaitasun landu beharko dituzten ikasleek XXI. mendean. Eskolek eman behar diote txostenaren lehen zati horri erantzuna".
Bigarren zatia irakasleentzako eginda dago batik bat, eta ikas-arlo bakoitzean landu beharreko edukiez, jarrerez, baloreez... mintzo da. "Irakasleek esango digute, ikastetxe guztietara bidaliko den inkestaren bidez, derrigorrezko hezkuntza bukatzen duen ikasle batek zer nolako gaitasun, trebetasun, jakintza... eduki beharko lituzkeen gutxienez". Erantzunak apirilean jaso nahi dituzte, eta horien arabera proposamen berria idatzi. Behin-betiko txostena, curriculum egileen asmoak betez gero, udazkenean aurkeztuko da.
"Orduan jakingo da -jarraitu du Etxezarretak- zein den ikastolek daukaten euskal curriculuma, eta aldi berean zer den curriculum horren barruan kristau eskolekin eta eskola publikoekin partekatzen dutena; beste horrenbeste esan dezakegu gainerako zentroez". Hau da, ikastetxe guztien curriculumetan gutxieneko eduki batzuk jasoko dira, denentzat berdinak, eta horrez gain ikastetxe-talde bakoitzak berea osatuko du.
‘Liburu laranjak’ derrigorrezko eskolaldirako euskal curriculumaren planteamendu osoa agertu zuen; ez, ordea, arloz arlokoa. Izan ere, oraintsu hasi dira hori zehazten, Iñaki Etxezarreta Ikastolen Konfederazioko zuzendariak dioskunez: "Orain eskolek dute hitza. Txosten bat egin dugu, bi zati dituena. Batean etorkizuneko curriculumaz hitz egiten da; zer gaitasun landu beharko dituzten ikasleek XXI. mendean. Eskolek eman behar diote txostenaren lehen zati horri erantzuna".
Bigarren zatia irakasleentzako eginda dago batik bat, eta ikas-arlo bakoitzean landu beharreko edukiez, jarrerez, baloreez... mintzo da. "Irakasleek esango digute, ikastetxe guztietara bidaliko den inkestaren bidez, derrigorrezko hezkuntza bukatzen duen ikasle batek zer nolako gaitasun, trebetasun, jakintza... eduki beharko lituzkeen gutxienez". Erantzunak apirilean jaso nahi dituzte, eta horien arabera proposamen berria idatzi. Behin-betiko txostena, curriculum egileen asmoak betez gero, udazkenean aurkeztuko da.
"Orduan jakingo da -jarraitu du Etxezarretak- zein den ikastolek daukaten euskal curriculuma, eta aldi berean zer den curriculum horren barruan kristau eskolekin eta eskola publikoekin partekatzen dutena; beste horrenbeste esan dezakegu gainerako zentroez". Hau da, ikastetxe guztien curriculumetan gutxieneko eduki batzuk jasoko dira, denentzat berdinak, eta horrez gain ikastetxe-talde bakoitzak berea osatuko du.
Gasteizko Legebiltzarrean mintzagai
Ikastolek urtarrilaren 21ean egin zuten prozesuaren urrats honi ekiteko batzarra. Handik oso egun gutxira, gaia Gasteizko Legebiltzarrera ailegatu zen, eta ez modurik goxoenean. PSEk Tontxu Campos Hezkuntza sailburuaren agerpena eskatu zuen, "Legebiltzarrean aztertu behar den gai bat zergatik ari den bertatik kanpo garatzen azaldu dezan", talde sozialistako kide batek adierazi digunez.
UGT eta CCOO sindikatuek antzeko erreakzioa izan zuten, euskal curriculum egitasmoa bertan behera gera zedin eskatuz. Ildo beretik jo zuen PPk, prozesu guztia sekretupean egin izana salatuz gainera. Salaketa harrigarria inondik ere, euskal curriculumaren bidea agerpen publikoz josita egon baita. Tamalez, ez dugu ‘popularren’ iritzia jasotzerik izan, ez baitiete gure deiei erantzun.
"Ez dugu curriculumaren edukia ezagutzen", dio PSEk, "aurreko sailburuak azaldu zituen ildo orokor batzuez landa. Orduan esan zuenez, euskal curriculumak arreta handia emango zion euskal kulturari. Nortasunarenganako obsesioa sumatzen diogu honi guztiari. Euskal nazionalismoaren ikurrekin zerikusia daukan nortasuna, bestalde".
Galdera ezinbestekoa da: Egitasmoa aspalditik ezaguna bada, zergatik orain erreakzioa? PSEkoek esan digutenez, "guk aurreko legegintzaldi amaieran izan genuen honen berri lehenengoz. Gure erreakzioa, berriz, Ikastolen Konfederazioa eta beste talde batzuk gai hauei buruzko eztabaida egiten ari zirela jakitean etorri da. Curriculuma nahi dugu, baina Euskadiko irakaskuntza-sistema osoa ordezkatzen duena, eta ez gure ustez gutxiengoa den batzuen onerakoa".
UGT eta CCOO sindikatuek antzeko erreakzioa izan zuten, euskal curriculum egitasmoa bertan behera gera zedin eskatuz. Ildo beretik jo zuen PPk, prozesu guztia sekretupean egin izana salatuz gainera. Salaketa harrigarria inondik ere, euskal curriculumaren bidea agerpen publikoz josita egon baita. Tamalez, ez dugu ‘popularren’ iritzia jasotzerik izan, ez baitiete gure deiei erantzun.
"Ez dugu curriculumaren edukia ezagutzen", dio PSEk, "aurreko sailburuak azaldu zituen ildo orokor batzuez landa. Orduan esan zuenez, euskal curriculumak arreta handia emango zion euskal kulturari. Nortasunarenganako obsesioa sumatzen diogu honi guztiari. Euskal nazionalismoaren ikurrekin zerikusia daukan nortasuna, bestalde".
Galdera ezinbestekoa da: Egitasmoa aspalditik ezaguna bada, zergatik orain erreakzioa? PSEkoek esan digutenez, "guk aurreko legegintzaldi amaieran izan genuen honen berri lehenengoz. Gure erreakzioa, berriz, Ikastolen Konfederazioa eta beste talde batzuk gai hauei buruzko eztabaida egiten ari zirela jakitean etorri da. Curriculuma nahi dugu, baina Euskadiko irakaskuntza-sistema osoa ordezkatzen duena, eta ez gure ustez gutxiengoa den batzuen onerakoa".
Prozesua, indartuta
Ikastolen Konfederazioaren ustez, bestelako arrazoiek eragin dute oposizioko alderdien oldarraldia hain berandu etortzea. Alegia, curriculuma osatzeko prozesuak azken hilabeteetan izandako sendotzeak. Besteak beste, eta Iñaki Etxezarretaren esanetan, Hezkuntza sailburuak lortu egin du -azkenik, gaineratu beharko- eskola publikoetako guraso elkarteek eztabaidan parte hartzeko konpromisoa berenganatzea. Haien falta zen, hain zuzen, prozesuak zeukan hutsik handiena. Bestalde, martxoan hasiko da LOE legea ezartzen, curriculumaren auzia puri-purian jarriz. CCOO sindikatuak, ika-mikaren gorenean, irakaskuntzak lege onartu berriari men egin beharko diola azpimarratu gura izan zuen. Harritzekoa da, zinez, euskal curriculumak hain zalaparta eskasa sortu izana orain arte.
Ba al da euskal dimentsiorik atomoaren egituran?
Euskal curriculuma garatu ahala, iritzi asko plazaratu da hartaz. Eta sarritan arreta handiagoa eskaini zaio adjektiboari izenari baino. Alegia, "euskal" hitzari. Zer ote hori? Itxuraz behintzat, euskal dimentsioa oso agerikoa da zenbait gaitan (historia, literatura, gizarte-zientziak...), baina hutsaren hurrengoa beste batzuetan, zientzia-arloetan batik bat. Horietan, edukiak unibertsalak omen dira, mundu osoarentzat berdinak, eta ez dago lekurik tokian tokiko berezitasunetarako. Ezaugarri hori, jakina, nabarmenagoa da zehaztasun maila handia daukaten zientzietan.
Baina gauzak ez dira beti diruditen bezalakoak. Euskal curriculuma osatzeko prozesuan parte hartu duten zenbait aditurekin solastu gara -Euskal curriculuma: kultur ibilbidea. Adituen ekarpena lanean parte hartutakoekin gehienbat-, eta zientziaren unibertsaltasun ustez trinkoan pitzadura franko badela adierazi digute. Ezin da ukatu Newtonen legeak berdinak direla hemen eta Txinan, baina legeok irakasteko modua asko alda daiteke leku batetik bestera. Joxe Ramon Etxebarria fisikariaren ustez, "ikasleei ematen zaizkien azalpenek testuinguru bat edukitzen dute, eta lurralde jakin batean kokatzen dira. Testuak, beraz, kutsatuta daude alde horretatik".
Etxebarriak fisikari buruzko hainbat testu-liburu idatzi ditu euskaraz. Baita gaztelaniazkoak euskaratu ere, espainiar argitaletxeen eskariz. "Lan horietan, erreferentziak Euskal Herrikoak izan zitezen ahalegindu naiz, eta gaztelaniatik itzuli ditudanetan aldaketak egin ditut, Teruel edo Huescako batez besteko tenperaturen ordez Iruñea edo Baionakoak aipatuz esaterako".
Azkenik, herrialde bakoitzean zientziak historia desberdina daukala gogorarazi digu Joxe Ramon Etxebarriak. Hortaz, garrantzitsua dateke Euskal Herriko ikasleek Elhuyar anaien berri izatea, Galileorena ez ezik. Hori ere euskal kultura baita, izan.
Baina gauzak ez dira beti diruditen bezalakoak. Euskal curriculuma osatzeko prozesuan parte hartu duten zenbait aditurekin solastu gara -Euskal curriculuma: kultur ibilbidea. Adituen ekarpena lanean parte hartutakoekin gehienbat-, eta zientziaren unibertsaltasun ustez trinkoan pitzadura franko badela adierazi digute. Ezin da ukatu Newtonen legeak berdinak direla hemen eta Txinan, baina legeok irakasteko modua asko alda daiteke leku batetik bestera. Joxe Ramon Etxebarria fisikariaren ustez, "ikasleei ematen zaizkien azalpenek testuinguru bat edukitzen dute, eta lurralde jakin batean kokatzen dira. Testuak, beraz, kutsatuta daude alde horretatik".
Etxebarriak fisikari buruzko hainbat testu-liburu idatzi ditu euskaraz. Baita gaztelaniazkoak euskaratu ere, espainiar argitaletxeen eskariz. "Lan horietan, erreferentziak Euskal Herrikoak izan zitezen ahalegindu naiz, eta gaztelaniatik itzuli ditudanetan aldaketak egin ditut, Teruel edo Huescako batez besteko tenperaturen ordez Iruñea edo Baionakoak aipatuz esaterako".
Azkenik, herrialde bakoitzean zientziak historia desberdina daukala gogorarazi digu Joxe Ramon Etxebarriak. Hortaz, garrantzitsua dateke Euskal Herriko ikasleek Elhuyar anaien berri izatea, Galileorena ez ezik. Hori ere euskal kultura baita, izan.
Eta hamasei urtetik aurrera?
Euskal curriculuma garatzen ari diren taldeek derrigorrezko eskolaldirako proposamena osatzen dabiltza batez ere. Hau da, hamasei urte artekoa. Hortik aurrerakoa, berriz, oraindik gehiegi landu gabeko eremua da. "Hamazortzi urtera arte luzatzeko eskatu zitzaigun -diosku Xabier Garagorrik-, baina konturatu ginen hori oso zaila dela, hezkuntzaren eginbeharra oso desberdina delako hamasei urte arte eta hamasei urtetik aurrera. Derrigorrezko hezkuntza bizitzarako oinarrizko prestakuntza da, eta horren ostean bide profesionala hasten da".
Zerbait egin da, edonola ere. Konpetentzia orokorrak adin-taldeka sailkatu dira, derrigorrezko irakaskuntzatik harago: "Baditugu zehaztuta hamabi, hamasei eta hamazortzi urte arte. Izan ere, orain beste egiteko bat daukagu hor: hamasei urte arteko curriculuma proposatu dugu, baina orain urtez urteko proposamena gauzatu behar da alde batetik, eta hamazortzi urte arte luzatzen saiatu bestetik".
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#2
El Salto-Hordago
#3
#4
Aitor Irigoien Odriozola
#6
Euskalerria irratia
Azkenak
2024-08-21
Manex Usarralde Garmendia
Euskal preso politikoei espetxe politika arrunta aplikatzeko eskatu dio Sarek Eusko Jaurlaritzako Justizia eta Giza Eskubideen Sailari
"Jarrera proaktiboagoa" eskatu dio Eusko Jaurlaritzaren Justizia Sail berriari Sarek, abuztuaren 20an egindako prentsaurrekoan. Espetxeetako normalizazioa "oraindik urruti" dagoela salatu dute, ikusita 148 presoetatik "ehun preso baino gehiago" egon... [+]
2024-08-21
Julen Ugartemendia Carcedo
Energia-enpresa nagusiek biodibertsitateari eragindako kalteen %47 ezkutatzen dute, EHUren ikerketa baten arabera
"Irudia zuritzeko" estrategiak erabiltzen dituzte energia arloko enpresa nagusiek. Ekintza positiboak azpimarratu eta inpaktu negatiboa "estaltzen" dutela ondorioztatu du ikerketan parte hartu duen EHUko doktoregai Goizeder Blancok.
2024-08-21
ARGIA
Udaltzaingoak kaleko saltzaileekin duen “jarrera oldarkor eta bortitza” salatu dute Bilboko konpartsakideek
Udaltzaingoaren azken egunotako "gehiegikerien" aurrean, Bilboko Konpartsen Federazioak elkartasuna adierazi die manteroen kolektiboko lagunei, Areatzan egindako elkarretaratzean.
2024-08-21
Euskalerria irratia
Eneko Etxeberria: “Hitz bakarrean, inpunitatea bilatzen du Gobernuak”
Maiatzaren 30ean Nafarroako Gobernuak zenbait biktimaren aitortza egin zuen eta senitartekoek Sekretu Ofizialen Legea bertan behera uzteko eskatu zuten. Horien artean, Mikel Zabalza eta Mikel Arregiren familiak. ‘Naparraren’ anaiak ere egina du eskaera hori. Eneko... [+]
2024-08-20
Julen Ugartemendia Carcedo
AEBek diote Israelek onartu duela “trantsizio proposamena”, baina Hamasek kritikatu du baldintzak aldatu dituztela
Hamasek salatu du talde islamistak aurretik onartutako akordio proposamenetan Israelgo lehen ministro Netanyahuk baldintza berriak jarri dituela. Iran su-etenaren alde agertu da, baina Israel “zigortzeko eskubidea” aipatu dute, uztailaren 31n Hamaseko buruzagi Ismail... [+]
2024-08-20
Manex Usarralde Garmendia
Emazteari eraso zion ertzainak tratu txarrak ea lehenagotik ematen zizkion ikertzen ari da Fiskaltza
Ertzaina emakume bezala erregistratu zen Trans Legearen bitartez, baina inori ez zion aldaketaren berri eman. Fiskaltzak uste du indarkeria matxista leporatzetik libratzeko asmoarekin aldatu zuela sexuz.
2024-08-20
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Kongok espero du tximino baztangari aurre egiteko adina txerto emango dizkiola Mendebaldeak
Kongoko Errepublika Demokratikoa ari da gehien jasaten tximino baztanga edo mpox-en epidemia. Urtea hasi zenetik 16.700 kasu atzeman dituzte, eta ia 600 pertsona zendu dira herrialdean; gehien-gehienak, haurrak.
2024-08-20
Julen Ugartemendia Carcedo
Hainbat gizon atxilotu dituzte asteburuan indarkeria matxistagatik
Tuteran 30 urteko gizon bati 23 urteko bikotekideari erasotzea leporatu diote, eta Ondarroan 31 urteko gizon bati lankide bati ukituak egitea, herriko osasun etxean. Bilboko jaietan bi sexu eraso salatu dituzte, eta Donostian 20 urteko gizon bat atxilotu dute, hiriaren... [+]
2024-08-20
ARGIA
Osakidetzan tratamenduari ekin nahi dioten transek psikiatriatik pasa behar dutela salatu dute
Hainbat kolektibok salatu du Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean arreta jasotzen duten transei lehen harrera psikiatrikoko profesionalek egiten dietela, horrek transak patologizatzen dituela eta harrera endokrinoak egin beharko lukeela. Harrera endokrinoak... [+]
2024-08-20
Euskal Irratiak
Bigarren etxebizitzen kontrako aldarria entzun da Miarritzen
Etxebizitzen %20 baino gehiago jadanik bigarren etxebizitzak dira Ipar Euskal Herrian. Larrialdi klimatikoaz sentsibilizatzeko lau hilabetez, Nantesetik abiatu Alternatiba txirrindula itzulia, kostaldean zen aste buruan.
Eguneraketa berriak daude