Agenda 22


2021eko uztailaren 27an

Hitzaldiak

Gero eta gehiago gozatzen dut hitzaldiak ematean. Berdintsu zait zer-nolakoa den entzule-taldea: gotorra edo barreiatua, gaztea edo zaharra, jakituna edo gutxiago dakiena. Eta printzipioz zailena dirudien talde-moduarekin sentitzen naiz erosoen: hamazazpi-hamazortzi urteko eskolako gazteekin. Ez daukate adin ederra ezeri erreparatzeko, eta are gutxiago ni bezain pertsona nagusiari. Derrigorrean joanak dira hitzaldira eskolatik. Elkarren anparoan munstro txiki mordoa handi bakarra bilaka daiteke... Baina, halere, ez naiz sekula deseroso sentitu euren artean. Segur aski egia aitortzetik abiatzeko ausardia dudalako. Norena da errua, erantzukizuna nahiago baduzue, haiek euskara ez erabiltzearena? Haiei euskarak ez badie eguneroko bizitzarako balio, geuk, irakasleok, gurasook, izango dugu zerikusirik. Azken batean gurea da haiek heztearen ardura. Hizkuntza den xarma, arma, armiarma... transmititzen ez dugu asmatu. Bururatzen zaidan laugarren errima-hitza "alarma" da. Aitortza horretatik abiatuta izugarri errazten da komunikazioa itxuraz zailena behar lukeen foroan ere.


Erretzaile naiz

Eta ez nago harro. Oñati, Ordizia, Amurrio eta Oiartzun. Lau jaialdi lau egunean eta lauak eraikin itxietan. Ez genuen erre. Erre nauena izan da, ez dudala elkarrizketarik burutu gaiari erantzun beharrik izan gabe. Gainera, -biba elkarrizketa egileen irudimena!- beti azken galdera izaten da erretzeari buruzkoa. Elkarrizketa burutzeko modu "arin" edo "grazioso" bat eta bakarra bururatu zaien seinale. Eta nire artean diot: gaia hain "xinpatikoa" bada, erretzearen kontua benetan larritzat jotzen ez dutelako da. Edo bestela, erretzearen gaia zinez larri eta arduratzekotzat joko balute, ez lukete azken galdera anekdotikotzat erabiliko. Bietatik bat, mesedez.


Lehengo erara

"Raro es el día en que no me sienta de interés público" idatzi zuen Xabier Silveira trumoitsu, eta aldi berean, nekatuak. Pasa zaio. Niri ez. Aharrausia ere albiste bihurtzen delarik, erritmo onean ote gabiltzan galdetzen diogu geure buruari. Horregatik estimatzen da zenbait gauza bestelako tenplearekin burutzea. Azken urteotan gertatu ez zitzaidana gertatu zait urtarrilean. Alkate jaun batek, bere herriko bertso-jaialdia suspertu nahi zuela eta, lagun baten txabolara hots egin zidan afaltzera. Hitz egiteko. Besterik gabe. Gaur egun lantegi horiek enpresen, telefonoen eta gainerakoen esku uzten direlarik, harrigarri eta enplasto gertatu zitzaidan hasieran abisua bera. Ez neukan ba beste zereginik! Lagunaren txabolan, jaialdiaz ez gainerako guztiaz jardun genuen, jan eta edan eta bertsotan egin. Azken orduan hitzartu genuen jaialdiarena ere. Baina askotan, helburua baino ederragoa dela bidea bera gogorarazi zidaten, nahi gabe. Itzuringuruaren xarma berreskuratu nuen. Eta martxoaren kondarrean, jaialdia egingo dugu Mendexan. Bazkaritarako, lapa-jana. Lehengo erara.


Alkate doinua

Hamar egunen buruan, urtarrilaren 20tik 29ra, gure kostaldeko Alkaterik entzutetsuenek bertsoak entzun dituzte. Donostiakoak, Hendaiakoak, Bilbokoak... Ez dakit hori ona den, baina txarra ez da. Ohituak gaude, erakundeen jardueratan euskara entzutera, baina beti ere gaztelera edo frantsesaren parean, eta ez pare. Legeak hala dioelako egiten da euskara, egiten denean. Ederra da, euskaraz aritu eta inork itzuliko ez duela sentitzea. Nik behintzat ez dut sekula itzultzeko gogorik sentitu. Bueltatzekoa, batzuetan bai. Iñigo Aranbarriren harrotasunerako aitortuko dut Azkuna alkatea kexu azaldu zitzaidala Arriagan, Sabino Arana Sarien ekitaldiaren ondotik. Bospasei aldiz aipatu omen nuen Barakaldo, eta Bilbo behin ere ez. Ikasten badakigu.


Gastronomia

Ez dakit kulturaren bidelagun edo kulturaren etsai bihurtuko zaigun azkenean. Jaten emango digun edo jan egingo gaituen, alegia. Libururik salduenak gastronomiari buruzkoak direla jakiteak ematen du zer pentsaturik. Urtarrileko agendari begiratutxoa botatzea aski zait, gu ere horretan harrapatuak gaudela jabetzeko. Astigarragan izan naiz, sagardoaren habian. Getarian, txakolinaren sehaskan. Eta Idiazabalen, gaztaren gunean. Bertsogintza beti egon izan da jan-edanarekin uztartua, baina hain lotua egotea ere!


Kursaalean

Bertsogintza da 80 urteko aitonak eta 22 urteko neska gazteak biltzen dituen arlo bakarretakoa gaur egun. Egin dezakete elkarrekin egun-pasa hamar-hamabi ordukoa eta biak eroso sentitu kantuan nola berriketan. Gainerako arloetan nekez gertatuko da horrelakorik: laurogei urteko dentista aspaldi jubilatu zen eta 22korik ez da. Laurogei urteko futbolariak berrogeitaka daramatza erretiraturik. Laurogei urteko Unibertsitate irakaslea bajan egongo da segur aski, edo Kongresuren batean, gazteagotan ere hala egoten zen askotan eta. Aurtengo bertso-egunean, Kursaaleko ekitaldian "bertsolari zaharrak" izan genituen entzun gai. Bestelako kantakera, bestelako arrazoi moduak, bestelako hizkera... bestelako mundu baten interpretazioa, oraingotik begiraturik bitxi gertatzen dena. Belarri erneek baina, beti harrapatzen dute zerbait. Gaztetako sexu-balentriez eta oraingo ezinaz ari zirela, Egileorrek sotil sartu zion ziria lagunari: " ...ta orain zerorrekin mugituko zaizu".


Irakurriz lokartu

Ez zara jabetzen une zehatza zein den. Badatorrela bai. Halako batean esku-punttetan zama sentitzen hasten zara eta betazaletan pisua. Gero, arima zintzoren batek itzaltzen du piztuta geratu den argia eta jasotzen ohean edo alfonbra gainean geratu den liburu aho-zabaldua. Azaroaren amaieran utzia, urtarrilaren amaiera aldera arte ezin izan dut gozatu munduan den plazerrik handienetakoa. Ondoegi bizi ez naizen seinale. Bitartean, aldi berean, eskola-umeak sumatzen ditut inguruan, liburuak botika bezala irentsiz. Bat lodia, bestea ertaina eta beste bat mehea ebaluaketa honetarako. Hasieran nioen moduan, zerbait gaizki egiten ari gara.


Azkenak
Heldu-lekua eta kortsea

Arrazoi pedagogiko edo metodologikoengatik, historialariok joera dugu iraganeko aldi historikoak zatikatzeko eta epetan banatzeko. Badira den-denok ezagutzen ditugun aro tradizionalak (Historiaurrea, Antzinaroa, Erdia Aroa, Aro Modernoa eta Garaikidea); baina baita horien... [+]


2025-01-02 | Leire Ibar
AEBetako New Orleans eta Las Vegas hirietako gertaerak “eraso terrorista” gisa ikertzen ari dira

Agintariek ez dute baztertu bi gertaerak elkarren arteko loturarik izatea. New Orleansen, kamioneta baten gisari batek jendetzaren aurka egin du hamabost hildako eta 35 zauritu eraginda. Ordu batzuk geroago, Las Vegasen, Trump International Hotelaren parean auto bat lehertu da,... [+]


Real-PSG partiduan begian zauritutako beste pertsona baten kasua berriz irekitzeko agindu du auzitegiak

Donostian 2024ko martxoan jokatutako futbol partiduaren aurretik Ertzaintzak egindako kargetan, Amaya Zabarte zaleaz gain bigarren pertsona bat zauritu zuten, ustez foam pilota batekin begian jota. Orain, kasu hori ere ikertzeko agindu du Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak.


2025-01-02 | Leire Ibar
Nazioarteko Pilota Federazioak Espainiako Federazioak egindako akusazioak gezurtatu ditu

Espainiako Federazioak salatu du ez zaiola parte hartzen utzi iragan asteburuko Nazioarteko Pilota Federazioaren biltzar nagusian, eta hori “bidegabekeria” dela. Biltzar hartan onartu zuten, bozketan, Euskadiko federazioa nazioartekoaren eskubide osoko kide gisa... [+]


Al-Jazeera telebistaren Zisjordaniako egoitza itxi du Palestinako Aginte Nazionalak

"Sedizioa bultzatzen duelako" hartu du Al-Jazeeraren zabalpena eta lana "aldi baterako" debekatzeko erabakia Palestinako Aginte Nazionalak. PAN "Israelekin lerrokatu izana" deitoratu du komunikabideak, argi utzirik "mehatxuen eta intimidazioen... [+]


Gazpromekin hautsi du Ukrainak eta Europako ekialdea errusiar gasik gabe utzi du

Gazpromekin zuen kontratua ez du berritu Volodymyr Zelenskyren gobernuak eta, asteazken goizean, Europa ekialdea hornitzeko gasaren fluxua eten du errusiar konpainiak.


Eraikiz kolektiboa: “Gizonok matxismoaren aurrean ardurak hartzeko unea iritsi da”

Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.

 


2024-12-31 | Julene Flamarique
24 urteko espetxe-zigorra bete ostean libre da Guillermo Merino durangarra

Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.


2024-12-31 | Leire Ibar
Prezioek gora egingo dute urte berriarekin batera

Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.


2024-12-31 | ARGIA
Apirilaren 11n egingo da Aberri Egun bateratua, Euskal Herria Baterak deituta

Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.


2024-12-31 | ARGIA
Gontzal Fontaneda euskaltzale gasteiztarra hil da

Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]


Eraikiz kolektiboa: “Gizonok matxismoaren aurrean ardurak hartzeko unea iritsi da”

Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.


2024-12-31 | ARGIA
Zarautzen terapia kontsulta duen gizon bat atxilotu dute, emakume bati sexu-erasoa egitea egotzita

Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.


2024-12-31 | Leire Ibar
Kataluniako emakume kazetarien erdiak baino gehiagok jasaten du sexuagatiko diskriminazioa

Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.


Eguneraketa berriak daude