Makina bat kontu


Maien historia argiago

Harrian landutako emakume maiaren irudirik zaharrena topatu berri du Calgary Unibertsitateko Kathryn Reese-Taylor arkeologoak zuzendutako taldeak. Aurkikuntza honen arabera, maien historian emakumeek, hainbat garaitan bederen, garrantzi handia izan zuten. Aurkikuntza Guatemalako Tikalen iparraldean dagoen Naachtun aztarnategian egin da eta K.o. IV. mendekoa dela uste da.

Ez dakite irudikatutako emakumea pertsona arrunta edota jainkosa zen, baina landutako irudiaren estiloa erabat ezezaguna zen orain arte. Orain arte hieroglifikoetan topatutako aipamenetan emakumeak beti baten baten emazte edota alaba gisa azaltzen ziren, beraz, orain topatutako irudia aldaketa handia da emakumezkoen trataeran.


Gizakiaren eragina munduko mapan

Munduko populazioa handitu ahala, nekazariek gero eta lur gehiago ereiten dute. Hazkunde honen gaurko argazkian munduko lurraren herena nekazaritzarako erabiltzen dela ikus daiteke, Wisconsin-Madison Unibertsitateko ikerlari-taldeak berriki adierazitakoaren arabera.

Talde honetako ikerlari Navin Ramankutty-k galdera honetan laburtzen du bere kezka: nola jarrai dezakegu janaria ekoizten nekazaritza-lurretatik, deforestazioa, poluzioa eta lurraren higadura ekidinez?

Ikerlariek munduan zehar nekazariek erabilitako ongarriak, landutako uztak eta lortutako etekinak arakatu dute. Halaber, oraingo hainbat joera berri arakatu dituzte; hala nola, Argentinan eta Brasilen gero eta baso gehiago botatzen ari dira soia landu ahal izateko eta soia horren kontsumitzaile nagusia Txina da. Hau arazoaren globalizazioaren adibide bat baino ez da.

Dena den, ikerketa horren emaitza nagusia nazioarteko elkarlana bultzatu beharra da; hain zuzen ere, datu-banku erraldoia antolatu nahi da eta bertako datuak elikatzea zientzialari, ekologista edota datu interesgarriak dituen pertsona ororen esku egongo litzateke. Horrela, datu globalak edukita agian soluzio globalak hartzerik izango da.


Azkenak
2024-12-23 | Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere

Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]


2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola drogatu eta bortxatu azaltzen duen informazioa partekatu dute milaka gizonek Telegramen, ikerketa batek azaleratu duenez

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok parte hartzen dute emakumeak nola drogatu eta bortxatu azaltzen duten txat-taldeetan. Gainera, kanal horiek loturak eskaintzen dituzte eguneroko produktuen itxura daukaten narkotikoak eskuratzeko. Agintariek eta plataformak egoera... [+]


2024-12-23 | Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”

HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.


Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago

Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]


Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen: “Herritik sorturiko ekitaldiaren jabe egin da Udala”

Herriko elkarte eta eragileek antolatzen dute Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen, sorreratik. Goizetik gauera jakin dute udalak hartu duela ekitaldiaren jabetza eta beraz, ekitaldiaren inguruko azken erabakiak haren gain geratu direla: “Udalari eskatzen diogu... [+]


2024-12-23 | Behe Banda
Barra warroak
Asko maite zaituztet, baina...

Ez dut maite aterkia partekatzen ez dakien jendea. Ez dut maite azkarregi ibiltzen den jendea, ni ez naizenean; ez eta polikiegi ibiltzen dena ere (tira, horiek pixka bat bai, baina pixka bat bakarrik). Ez dut maite autobusean pasilloaren aldeko eserlekuan esertzen den jendea... [+]


Gabonetan tokikoa eta sasoikoa kontsumitu eta, bide batez, Israelgo produktuak boikoteatu

Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.


2024-12-23 | Irati Diez Virto
Ez naiz sagua, ezta satorra ere; lursagua naiz

Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]


2024-12-23 | Jakoba Errekondo
Ilarraren entzumena

Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.


2024-12-23 | Garazi Zabaleta
Ekin Dulantzi
Nekazaritzako elikagaien test gunea Dulantzin

Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]


Teknologia
Gai izango ez garenean

Pertsona nagusiekin edo aniztasun fisiko eta neuronalak dituzten pertsonekin lanean zaudenean, dugun gizartean gaitasunaren ideiak espezie bezala asko mugatzen gaituela ohartzen zara. Hau da, dugun sistemak gauzak modu espezifiko batean egiteagatik jartzen zaitu balioan, eta... [+]


Materialismo histerikoa
Idatzi nahi nuen

Idatzi nahi nuen gabonetako argien alde, eta urteroko ohitura bilakatu aldarrikatzea, kaleak argitzen dituzten aro honetan, espazio publiko apain, alai eta gozagarri bat, klase ikuspegitik. Baina, noski, espazio publiko epelak ere bai, zenbait gazte liburutegietan liburuak... [+]


2024-12-21 | Iñaki Lasa Nuin
Pagadiak

Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.

Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]


Eguneraketa berriak daude