Makina bat kontu


Maien historia argiago

Harrian landutako emakume maiaren irudirik zaharrena topatu berri du Calgary Unibertsitateko Kathryn Reese-Taylor arkeologoak zuzendutako taldeak. Aurkikuntza honen arabera, maien historian emakumeek, hainbat garaitan bederen, garrantzi handia izan zuten. Aurkikuntza Guatemalako Tikalen iparraldean dagoen Naachtun aztarnategian egin da eta K.o. IV. mendekoa dela uste da.

Ez dakite irudikatutako emakumea pertsona arrunta edota jainkosa zen, baina landutako irudiaren estiloa erabat ezezaguna zen orain arte. Orain arte hieroglifikoetan topatutako aipamenetan emakumeak beti baten baten emazte edota alaba gisa azaltzen ziren, beraz, orain topatutako irudia aldaketa handia da emakumezkoen trataeran.


Gizakiaren eragina munduko mapan

Munduko populazioa handitu ahala, nekazariek gero eta lur gehiago ereiten dute. Hazkunde honen gaurko argazkian munduko lurraren herena nekazaritzarako erabiltzen dela ikus daiteke, Wisconsin-Madison Unibertsitateko ikerlari-taldeak berriki adierazitakoaren arabera.

Talde honetako ikerlari Navin Ramankutty-k galdera honetan laburtzen du bere kezka: nola jarrai dezakegu janaria ekoizten nekazaritza-lurretatik, deforestazioa, poluzioa eta lurraren higadura ekidinez?

Ikerlariek munduan zehar nekazariek erabilitako ongarriak, landutako uztak eta lortutako etekinak arakatu dute. Halaber, oraingo hainbat joera berri arakatu dituzte; hala nola, Argentinan eta Brasilen gero eta baso gehiago botatzen ari dira soia landu ahal izateko eta soia horren kontsumitzaile nagusia Txina da. Hau arazoaren globalizazioaren adibide bat baino ez da.

Dena den, ikerketa horren emaitza nagusia nazioarteko elkarlana bultzatu beharra da; hain zuzen ere, datu-banku erraldoia antolatu nahi da eta bertako datuak elikatzea zientzialari, ekologista edota datu interesgarriak dituen pertsona ororen esku egongo litzateke. Horrela, datu globalak edukita agian soluzio globalak hartzerik izango da.


Azkenak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


2025-04-16 | Euskal Irratiak
Mikel Epaltza
“Nire etxea utzi nuen ETAk nazioarteko begiraleen esku armak utz zitzan”

Atxik Berrituz giristino taldeak Kristauak Euskal Herriko bake prozesuan liburua argitaratu du Maiatz argitaletxearekin. Giristinoek euskal bake prozesuan zer nolako engaiamendua ukan duten irakur daiteke, lekukotasunen bidez.


Ertzaintza handitu eta 8.000 polizia nahi ditu Jaurlaritzak 2030erako

Ertzaintzarekin bigarren negoziazio mahaia ireki du Bigen Zupiriak, martxoan ERNE, ESAN eta SIPErekin ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu ostean. Agente kopurua areagotzeko plan horretan Arkautiko (Araba) akademiak "berebiziko... [+]


Iñaki Bakero (Erriberan Euskaraz)
“Batzuek ez gaituzte hemen nahi, baina bagaude”

Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta


Aguraingo Udalak atzera bota du 50.000 plaka fotovoltaiko instalatzeko proiektua

EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]


2025-04-16 | Sustatu
Bi hilabete igaro dira eta berdin gaude: IP blokeoak dozenaka euskal webguneren kontra futbola dagoenean

Duela egun batzuk iragarri zuen Puntueu-ek La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko zuela. Asteburu honetan izan dira partiduak, hain zuzen, eta monitorizazioaren datuak hor daude, penagarriak dira.


2025-04-16 | Jon Alonso
Zozo zuriak

Jada bizpahiru aste izango dira irakurri nuenetik, Maialen Akizuren zutabe batean. Aner Peritzek telebistan esandakoak zekartzan: “Bertsolaritza da gizon zis heteroekin ez harremantzera eraman nauena, bertsolaritza delako disidente egin nauena, eta, era berean,... [+]


Eguneraketa berriak daude