Iparra galdua Hegoaldean?
Iparraldea, hitzetik hortzerat darabilgun kontzeptua, teoria. Praktika, berriz, hutsaren hurrengoa... hegoaldean, eta ez herri osotasunari «aiher» zaion jendeen artean soilik. Hegoaldeko gehiengo zabalarentzat -beren burua abertzaletzat daukaten asko barne- Lapurdi, Baxenabarre eta Zuberoa -ia ezabatuak- ez dira merkatu eta, onenean, zenbait jai-ospakizunen lurraldea baino askoz gehiago (Herri Urrats, Pastorala, Maxkaradak...); ia atzerria, funtsean. Eta hala ez denean, maizegi, errealitatearen eremuan bainoago sinboloenean kokatuz hura.
Naski, menpeko egoeran nekez garatu ohi da bi aldeen arteko «nahikotasun» mailako herrigintzarik, eraginiko -eta lagunduriko- alienazioa, eskolatik unibertsitateraino, sozietate arlo guztietan barna, luze eta sakona da-eta. Baina haren azpitik ibiltzea, egonkortuta, ordezkapena (aski) gauzatua izanaren seinale, eta kausa-ondorioa, da. Halakoetan, alferrik dira aldarriak, bereziki higadura, ahulezia eta koherentzia-ezaz zeharkatuta daudenean. Hitzak baino haratago, «ikusten» eta «erakusten» den muga bakarra menperakuntzak eraginikoa baita, are halakorik ez dela diotenen artean.
Horiek hola, gutxi dira herria bere osotasunean hartuz oldozten diren ekimenak. Eta diren gutxiak, gutiz gehienetan, Iparraldean sortzen dira, nahiz demografia, kontzientzia eta ahalmena hain desorekatuak izan. Hegoaldean, joera nagusia agerian uzten duten salbuespenak ezik, ia behin ere ez; eta «Iparra» kontutan hartzen denean, aski «maizter» gisan izan ohi da.
MCCko Fagor Etxetresnak enpresak, adibidez, lantegi ttipi bat dauka Donibane Lohizunen. Fagorrek Elco Brandt frantses enpresa erosi du; «berrantolamenduan» Donibanekoa itxi asmo dute, Brandt-ek Paris ondoan daukan lantokiaren faboretan. Zenbait langile kalera bidean dira, beste zenbaiti, nahiz urte anitz bertan jardun izan, hara joateko eskaintza eginen omen diete, mila kilometrora! Eta Lapurdiko kostaldean batzuk Fagor ereduzko «euskal» enpresatzat zeukaten. Lotsa eta haserrea. Nahiz ekonomiaren helburua etekina dela jakin, nekez onar baitezakete halakorik. Frantses eta frantximentak ez dira isilik, naski, Hegoaldetik datorkeen «euskal garapena» salatzeko garaian.
Edota hegoaldeko aurrezki erakunde «herrikoi» zenbaiten kasua. Lapurdin bulego bat edo beste zabaltzean, zenbait hurreratu ziren langile izateko menturan, beste batzuk bezero izateko asmotan, harro. Errealitatean lan baldintzak «har ala utz» gisakoak dira, soldatak eskasak... Hemen ere amorru eta ahalkea ez dira falta.
Baina ekonomian ez bezala, seguru kultur arloan bestela direla kontuak.
Bada ez. Hemen ere Iparraldetik datoz elkarlanean jarduteko ideia eta garapen gehienak. Hegoaldean egituraturiko deus guti dagoen ballet arloan, konparazione, Biarritz Ballet taldea, mugaz gaindiko elkarlana helburu, Donostian gazteentzako egitura finko bat sortzen bermatu da. Hasia da jadanik bere fruituak ematen. Miarritzeko Théatre des Chiméres -erdaraz funzionatzen duen- taldearen Bertolt Brechten Kaukasiar kreazko berebila euskarazko ekimen gogoangarria, bestalde, Hegoaldeko antzezlari zenbait eta ekoizle-partaideren bat kontuan harturik ondu da. Emanaldien garaiotan, eta teoriaz Hegoaldeko zenbait erakundek «oniritzitakoa» bada ere, axolagabekeria da nagusi. Azkenik, legendetan oinarrituriko antzerki ekimen interesgarri bat ekoitzi du Euskal Kultur Erakundeak berriki: Batekmila. Hemen ere ideia eta bitartekoak Iparraldekoak, antzezlari gehienak Hegoaldekoak eta emanaldiei dagokienez berdintsu.
Aski adierazgarri. Ahalmen mugatu eta egitura eskasekin, herria osotasunean pentsatuta teoriaz legokiokeena baino gehiago sortzen da Iparraldean. Hegoalde ahalmentsuago eta ustez aise abertzaleagoan, berriz, teoriaz legokiokeena baino askoz ere gutxiago, ia deus ez.
Ifarra galduxe, Iparra galdua Hegoaldean?
WikiProject AI Cleanup proiektuari ekin diote Wikipedian: "Adimen Artifizialaren garbiketa", nolabait esatearren. Wikilari boluntarioak momentuz ingelesez, frantsesez eta alemanez hasi dira adimen artifizialaren bidez sortutako materialak detektatu eta (okerrak... [+]
Hainbat eragile antifaxista eta antirrazistak antolatuta, Lo que no te cuentan de Donosti (LQNTCDD) taldearen kontrako elkarretaratzea antolatu dute, datorren astelehenean 20:00etan, Amarako Easo plazan. Telegram kanal horretatik, leku horretan deitua dute asteroko... [+]
2020an birjabetu zuten espazioa Portugaleten, eta horren harira epaituko dituzte bederatzi pertsona azaroaren 5ean. Ostiral honetan manifestaziora deitu dute, 'Okupazioaren kontrako erasoak gelditu' lelopean.
Badok-ek, Berriako musika atariak, 15 urte bete ditu. Bi ekitaldi ezberdin antolatu dituzte urteurrena ospatzeko, bata Hendaian azaroaren 16an eta bestea Durangoko Azokan. Hainbat artista izango dira bertan. Euskal musikaren gaur egungo egoeraren erradiografia txikia ere eskaini... [+]
Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]
"Alternatiba sozialista indartzera bidean" GKSk eta IAk eztabaidarako, hausnarketarako eta aldarrikapenerako espazioak antolatzeko beharra azpimarratu dute, eta horren baitan antolatu dute Gazte Topagune Sozialista. Ostegunetik hasita igandera arte izango da Altsasun.
Halloween ospatzera gonbidatu zutela esan zion alabak Jaime Altunari eta honek festara joaten utzi zion, baina deseroso sentitu zen. Altunak bere aitari kontatu zion gertaturikoa, eta honek erantzun, eurek ere ospatzen zutela halakorik. Fenomenoa ikertzen urte eta erdi eman dute... [+]
.jpg)
Ingurumen-inpaktuaren berri izateko eta, hurrengo edizioei begira emisioak murrizteko egin du azterketa Lander Crespo klima adituak. Garraioa izan zen Korrikako azken edizioan isurketa gehienen jatorria.
Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]
Enpresek presio handia egin dute azken boladan eta “inbertsio estrategikoak arriskuan egon daitezkeela” mehatxu egin zuten. Iberdrolako presidenteak ordea, zerga honek bere kontuetan “oso gutxi suposatzen duela” adierazi zuen duela aste bi. Bankuen... [+]
Baigorri eta Tafalla herrien arteko senidetzea ospatuko dute asteburuan Baigorrin. 1978an hasi ziren lehen harremanak, baina hautetsien aldaketarekin pixka bat galdu zen ondotik. Haatik, duela hiru urte Tafallakoak berriz Baigorrira hurbildu ziren.
MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.
----------------------------------------------
Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte... [+]
Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]
Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]
Iragan astean kontatu genizuen etorkizuneko hilerriaz gogoeta prozesua egin dutela Antzuolan, eta protagonista nagusietakoak umeak izan direla, Herri Eskolan heriotzaren bueltan 1980ko hamarkadaz geroztik egiten ari diren lanketaren ildotik. Hain justu, “hainbat urtetan... [+]