Agenda 22


2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Sisifo Baztanen

rtero izaten gara abenduaren hasierarekin Baztan aldean, Arizkungo bidegurutzean. Lagunak egin ditugu asko urteen buruan. Badira Baztanen bertsotan aski ongi moldatzen diren gazte eta gaztetxoak, Mariano Izeta erlojugile zenari, aldegin zuelarik, ez baitzitzaion ahaztu kuerda emanda joatea. Aurten edadeko gizon baten joerak harritu gaitu ordea. Olabidekoa da izatez, eta bertsotan poliki moldatzen da. Bertso zaharrak jatorrizko doinuan kantatzea du baina, berezitasuna. Kasete bana oparitu zigun inguru haietako bertso zaharren -ehunen bat- grabazioarekin. Ez dirudi mirari. Baina kaseteak banan bana grabatuak zirela jakitean ahoa bete hortz utzi gintuen. Egungo ikuspegitik batek baino gehiagok barre egingo lioke aitonari, zinta bakoitza banan bana zer grabaturik ez dagoela titiko haurrak ere badaki eta. Gaur dena da kopia eta kopiaren kopia. Baina gainerakook oker eta aitona zuzen ez ote dabilen jabetu naiz. Sisifok ere ez zuen bere helbururik lortu baina ahaleginean giharrak landu zituen. Olabideko aitonari ez zaizkio sekula hainbat aldiz grabatutako bertsoak ahaztuko. Eta helburua ez zen lan gutxirekin etekin handia ateratzea ezta? Orduan ba!


Raimundo

Edo Riomundo edo dena delako eleberri hori. Argia ikusi ondotik ez dut irakurri, haurdunaldia gertu samarretik segi nion baina. Kontuak kontu, gure adiskide bat Durangon Arzalluz eta Otegirekin "salduena"ren borrokan. Askok ez du ezagutuko baina Jon Maia Soriaren umorerako joera etengabea da. Riomundo idazten ari zela, hasten zehazki, alegia bukatzen, etxe-aldaketa batek harrapatu zuen bete-betean. Zortedunok badakigu etxe berrirako mudantzak zenbat lan ekarri ohi duen: obraren gainean egon, batekin hitz egin, besteari erregutu, mehatxuren bat egin tarteka, trepetak lekuz aldatzen hasi... Jonek etorkinei bestelako begiz nola begiratu irakatsi digu. Eta literatura-ikasgai bat ere eman digu. Hainbeste mendeko ika-mika, zirt-zart batean erabaki du. Literaturak balio du, tximetaraino zauzkan azulejista akabatzeko. Fikziozko hilketa batek ere izugarri lasaitzen baitu barrua.


Indio naborí

Urtearen azkenaurreko egunarekin eman du azken hatsa Kuban. Ez dakit zehatz-mehatz zenbat urte zituen, baina duela bederatzi oso zahartzat jo nuen. Bera zen ezagutu dugun inprobisatzailerik itzaltsuena. Itsua zen gainera. Iberoamerikar orok aitortzen zion "décima"ren jiran izan zuen eragina. Kuban, joandako mende osoan repentismoak izan duen izar eta aitzindari nagusitzat jotzen zuten. Ni beste detaile batekin geratu nintzen Veracruzen, Mexikon, elkar ezagutu genuenean. Eloina, emaztea, zuen itsuaurreko. Eta Eloinak, afalondo batean kontatu zidan, ahapeka badaezpada senarra urrun samar egon arren, blokeoaren kariaz ez zutela izaten nahi hainbat okela jateko. Hamabostean behin edo tokatzen zitzaiela, Naborí Literatur Sari Nazionalaren jabe izan arren. Eta kontatu zidan, ahotsa are apalagotuz, berari zegokion okel-arrazioa senarrari ematen ziola, honen itsutasuna baliatuz. "Está rico verdad, Eloina?" galdetzen omen zion Naborík. "Mucho mi amor" erantzuten, bihotza bi zati, Eloinak. Joan da Naborí emaztearen maitasun neurrigabea berarekin duela, tamalez halere, azal eta hezur.


Debekatuta dago

Ez da abenduko kontua, urtearen bigarren egunekoa baizik. Baina artikuluska hauek idazten ari naizela gertatu zait eta... Herriko taberna bateko sarreran txarteltxoa ipini du nagusiak. Gazteleraz argi dio: SE PERMITE FUMAR. Irriño bihurriak egin dit ihes, etxetik oso eskura geratzen baitzait taberna hori. Azpialdean ordea, hau ere argi, euskaraz: ERRETZEA DEBEKATUTA DAGO. Behazundu egin zait irriñoa. Galdezka hasi naiz, erdaldun bihurtzeko prest erretzeko eskubidea izate aldera. Nagusiak argitu dit gertatutakoa. Gaztelerazkoa bere kabuz idatzi du. Euskaraz ez daki eta Internetera jo du nonbait, laguntza eske. Eta aurkitu duen euskarazko txarteltxo oro debekuzkoa zen. Bat hautatu, ipini eta kitto! Diglosiak gailurra jo du.


Abenduak 18

Ezin dut erabat saihestu, ahalegindu naiz baina. "Ze po, ze popoz, zepopopoz handia!" deskribatu zuen Bernardo Atxagak Marino Lejarretaren Tourreko etapa garaipen bakar hura. Eskale bat, astelehen goizeko bederatziak aldera kale izkinatik etorri eta "enhorabuena"ka. Asteartean, lau urteko mutiko bat euskalduna, beltza, ile kixkurra eta irribarre distiratsua, Zuhaitz izenez, bertsoak nola pentsatzen diren galdezka Postetxeko leihatilako txandan. Asteazkenean, Jokin Urainen gutuna, auskalo nongo presondegitik, datorren txapelketan entzule izateko duen itxaropenaz mintzo. Ostegunean... Hitzak. Printzak. Azken batean, horixe baino ez da memorian iltzaturik geratzen dena. Ez da gutxi.


Agenda zaharra: libururik kuttunena

Itxi dut, betirako, 2005 agenda. Beltza zen, eta mehea, urtean zehar tartean sartzen joan naizen orritxoek izugarri potolotu dute baina. Gainbegiratua eman diot miraz, leku batetik ez itzultzeko ziurtasunez aldegitean egiten den bezalatsu. Urdinez, beltzez, gorriz, berdez, boligrafoz, errotulagailuz, lapitzez... zirriborratu ditut orriok, eskura nuenaz, agenda norberarena baita, ez dotore bete eta inori erakustekoa. Urteko soilgune apurretara aldegin dit begiradak, eta ardi-kaken antzera letra txiki txikiz egun gutxian pilaturiko eginbehar askotako tarteetara ere bai. Eta betiko dilema sortu zait: ez nuke jakingo ze urte sasoitan, itoetan edo lasaietan, izan naizen zoriontsuen esaten. Orain apalategian jarriko dut agenda zaharra, libururik kuttunenak baino gordeago eta sailkatuago. Hasierako urteetan berdin ez jokatua dut damu. Egin duguna eta egitera iritsi ez garena, izan ginena, edozein liburuk baino hobeto islatzen du agendak egunerokotasunaren zamatik askatzen denean. Egun batetik bestera gorrotagarri izatetik maitagarri izatera pasatzen den objektu bakarretarikoa baita.


Azkenak
Olatz Salvador
Konfort gunea

Olatz Salvador
Noiz: martxoaren 15ean.
Non: Deustuko jaietan.

------------------------------------------------

Martxoak beti du deustuarrontzat kolore berezia; urtero ospatzen ditugu jaiak, San Jose egunaren bueltan. Bi asteburu bete festa, eta urtetik urtera Deustuko... [+]


Ezkabako ihesaldia gogoratzeko, La Fuga mendi-martxa

Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.


Atzera bota dute Zaragoza eta Araba arteko goi tentsioko linearen proiektua

Martxoaren 19an amaitu zen proiektua aurkezteko epea, baina Errioxako PSOEk adierazi du Forestalia enpresak "interesa baztertu" duela. Enpresak bi parke eoliko eraiki nahi zituen Aragoiko lurretan, baina oraindik ez ditu lortu baimenak eta hori dute egitasmoa... [+]


2025-03-28 | ARGIA
200.000 euro lortzeko kanpaina abiatu du Integrazio Batzordeak

Seaska Sarean inklusio egoeran dauden 165 ikasleei laguntza bermatzeko hasi dute kanpaina, antolaketa propioa eratuta. Frantziako Hezkuntza Ministerioaren jarrera salatu dute kanpaina aurkezteko prentsaurrekoan, behar bereziak dituzten haurren inklusiorako baliabide... [+]


2025-03-28 | Irutxuloko Hitza
Metroaren lanetako gainkostua 33,3 milioi eurokoa dela adierazi du Eusko Jaurlaritzak

EH Bilduk galdera sorta bat erregistratu zuen Eusko Legebiltzarrean Donostiako Metroaren igarobideko lanen gainkostua argitzeko. Informazio hori atzo jakinarazi zuen Susana Garcia Chueca Mugikortasun sailburu sozialistak.


AEBn ekoizten ez diren autoei %25eko muga-zergak ezarriko dizkiela iragarri du Trumpek

Muga-zergak apirilaren 2tik aurrera ezarriko dira eta altzairuari eta aluminioari ezarritakoei batuko zaizkie. "Gurekin negozioa egiten duten eta gure aberastasuna eskuratzen duten herrialdeei ezarriko dizkiegu", AEBetako presidenteak adierazi duenez. 


2025-03-27 | Arabako Alea
Greba mugagabea hasi dute Gasteizko lorezainek

%90eko jarraipen "ia erabatekoa" izan du grebak, sindikatuen arabera. Gasteizko parkeak, lorategiak eta eraztun berdea mantentzen dituzte Enviser azpikontratako 90 langileek.


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


Biharamunen lantegia
Zer ikertu herritarrek erabakitzen dute

Ikerketa parte-hartzailea eta gogoetatsua bultzatzen du Biharamunen Lantegia kooperatibak, eta zientzia eta ikerketa herriarengana hurbiltzeko lan egiten du. Duela urte eta erditik egoitza Bidarten dauka, eta Institut Curie-rekin elkarlanean Iker Herria ikerketa zentroa sortzeko... [+]


2025-03-27 | ARGIA
Euskal sagardo ekologikoaren bereizgarria, kupeletan jartzeko gertu

Txotx denboraldian eredu ekologikoan ekoiztutako Euskal Sagardoaren eskaintza izango da hainbat sagardotegitan, eta hura bistaratzeko, Jatorri Deiturak eta ENEEK-Ekolurrak kupeletan paratzeko euskarria aurkeztu dute.


2025-03-27 | Kontxita Beitia
Atzo bezain ozen! NATO pikutara soldaduskarik ez

Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]


Etxarri Gaztetxearen aldeko zenbait gaztek Bilboko udaletxeko osoko bilkura eten dute

Amenabar enpresak Bilboko Udalaren eskutik apirilaren 4rako agindu duten desalojoaren kontra azaldu dira bilkuran. Poliziak indarrez kanporatu ditu. Ostiral honetan18.30ean, Errekaldeko Plazatik hasiko den manifestaziora batzeko deia luzatu dute gazteek, baita desalojoaren... [+]


Bruselaren kitak ezkutatzen duena: simulakroak eskolan, “kooperazioa” militarrekin...

Europako Batzordeak aurkeztu duen plana ustezko gerra edo hondamendi baten aurrean “bizirauteko” kit batetik harago doa: hogeita hamar neurri proposatu ditu eskoletan, enpresetan eta herritarren artean militarismoa eta beldurra sustatuko dutenak.


2025-03-27 | ARGIA
proiektuak 10 urte!
Lurrari begiratzen diogunok badugu aldizkari berezi eta berria: Bizi Baratzea Orria

Gaur, martxoak 27, ARGIA komunikabidearen egoitzan aurkeztu dugu Bizi Baratzea Orria, urtaro bakoitzean zabalduko den aldizkari berria. Horrekin batera ospatu dugu ARGIAren Bizi Baratzea proiektuak 10 urte betetzen dituela aurten. Bizi Baratzeako kolaboratzaileak eta ARGIAko... [+]


Eguneraketa berriak daude