Sagardoa enologoen ahotan
Sagardoa ekoizteko eta kontsumitzeko ohitura oso aspaldikoa da Euskal Herrian. Sagardoaren historia ikertu dutenek Euskal Herriko sagardoari buruz aurkitu dituzten lehenengo idatziak XI. mendekoak dira; hala ere, erromatarren garaian jada irasagarren antzeko jakiren bat Euskal Herrian egiten zela erakusten duten beste aipamen batzuk ere badira.
Sagardoa hainbat mendetan zehar egin den arren, ekoizteko moduak eta teknologiak ez dira ia batere aldatu; orain dela gutxi arte sagardoa eskuz egin izan da Euskal Herriko baserrietan.
70eko hamarkadan ia desagertzear zegoen Euskal Herriko sagardogintzak susperraldia bizi izan zuen eta sagardoaren kontsumoa igotzen hasi zen. Sagardoa txotxetik edatea izan da batez ere sagardoa kontsumitzeko modua, eta txotxetik edatearen modak ekoizpena areagotu du.
Sagardoak eskuz egindako edari izateari utzi eta ekoizpen industriala duen edari izatera pasa da; horrek guztiak zenbait eskakizun ekarri dizkie sagardogileei eta eskakizun horiek sortu ahala erantzuna ematen joan dira. Hortaz, garai bateko sagardoa egiteko tresnak alde batera utzi eta sistema berriei -azkarragoak, seguruagoak eta garbiagoak- heldu diete sagardogileek. Hala, altzairu herdoilgaitzeko tresnek ordezkatu dituzte egurrezko tresna zaharrak.
Azken hamarkada honetan, ordea, eman dituzte sagardogileek urratsik handienak, ikerketaren alorrean batez ere. Edari natural izateak ekoizpen prozesua ongi kontrolatzea eta prozesu guztian zehar arreta berezia izatea eskatzen du; prozesu horretan zehar badira oraindik hobetu beharra daukaten zenbait fase.
Horregatik, azken aldian, ikerketara jo dute sagardogileek, beraien produktuaren prozesu kimiko eta mikrobiologikoa hobeto ezagutzeko alde batetik, eta sagardoa egiteko prozesuan sor daitezkeen arazoei aurre egiteko eta arazo horiek konpontzeko bestetik.
Hartzidura bidez lortutako edari alkoholikoa da sagardoa; prozesu natural baten bidez lortzen da, kontserbagarri eta egonkortze edo esterilizazio tratamendurik gabe hain zuzen. Hartzidura prozesuak bere bidea ongi egin arren, behin sagardoa botilan dagoela ere kaltetu daiteke; sagardoan dauden bakterio eta legami hondakin batzuk botilan barnean dagoen produktua kaltetu dezakete oso denbora gutxian.
Horrez gainera, gero eta buruhauste gehiago ematen dute sagardoa egiterakoan sortzen diren hondakinek. Horiek nola kudeatu edo gutxitu eta nola berrerabili daitezkeen jakin nahi luke sagardogileak. Azken arazo honi irtenbidea emateko lanean ari dira Azti-Tecnalia ikerketarako zentroan.
Une honetan burutzen ari den ikerketetako bat "Sagardoaren hondakinen kudeaketa" da. Azti-Tecnaliako Elikagaien Ikerketa Saila ari da lan hori egiten Astigarragako Miguel Zapiain sagardogilearekin elkarlanean. Sagardoa ikuspegi zientifiko-teknikotik ezagutzeko interes berezia azaldu du Astigarragakoak. Ikerketa honen emaitzak sektore guztiari onurak ekar liezaizkioke. Miguel Zapiain Gipuzkoako Taldea sagardogile elkarteko kide da, Mina eta Zelaia sagardogileekin batera. Euskal Autonomia Erkidegoan 8 milioi litro inguru sagardo ekoizten dira urtero eta horietatik %30 Gipuzkoako hiru sagardotegi handi horietan ekoizten da.
Ikerketa horren barnean, hondakinen kudeaketaren ikerketaz arduratzen ari den ikerlaria Jaime Zufia da, eta konposatu aktibo naturalen azterketan, berriz, Jon Tello eta Mari Jose Manzanos ikerlariak ari dira.
Gaur egun, soberakin horiek guztiak hondakin gisa tratatzen dira, eta beraz, horrek hainbat arazo sortzen ditu: ingurumenari lotutako arazoak -hondakin horiek non bota edota nola ezabatu- eta hori kudeatzeko kostu altuak.
Sagardoa egiteko prozesuak hainbat etapa pasa behar ditu: sagarra garbitzea, sagarra txikitzea eta estutzea, hortik sortutako muztioa hartzitzea eta sagardoa botilaratzea. Sagardoa egiteko prozesuan lau momentutan sortzen dira hondakinak, hauetxek dira:
- sagardoa egiteko balio ez duen sagarra baztertu egiten da
- sagarrari zukua ateratakoan sagar patsa deiturikoa geratzen da
- muztio hondarrak
- sagardo hondarrak
Taldea-ko sagardogile eta Azti-Tecnaliako ikerlarien helburua hondakin horien kudeaketan hainbat estrategia proposatzea da: alde batetik, prebentzio eta gutxitze lana; prozesuen eraginkortasuna handituz, plangintza bat eginez, hondakin gutxiago sortuz, hondakin horri balioa emanez eta barne beharretarako berrerabiliz lor daiteke. Bestetik, hondakin horiek aprobetxatzea proposatzen da, kanpo beharretan berrerabiliz, birziklatuz eta aprobetxatuz.
Hasi duten ikerketa honen bidez, lehengaia -sagarra- ahalik eta gehien aprobetxatzea lortuko den teknologia berriak garatu nahi lituzkete, sagardoa egiteko prozesuan beti geratzen baitira gero ezertarako erabiltzen ez diren sagar puskak (ikus goiko koadroa). Horrez gainera, kontuan izan behar da gaur egun sagar gutxi dagoela Euskal Herrian, eta lehengai horrek komertzialki balio handia izan lezakeela.
1-Produktu berriak sortu lehengaia erabiliz
Sagarrak elikadura balio handia du eta sagar puskak erabiliz beste produktu batzuk egiteko aukera ematen du. Sagarra txikitzerakoan, muztioaren kalitatea ez murrizteko, ez dira puska oso txikiak egiten. Hortaz, erabiltzen ez diren puska horiekin bigarren mailako muztioa egin daiteke.
Proposamena honako hauxe da: sistema baten bitartez muztio horretatik ura pasa, behin eta berriz, muztioaren propietateak har ditzan. Behin hori dagokion mailara iristen denean sagardo gasifikatua, sagar-uxuala eta sagardo-ozpina egiteko erabil daiteke.
Sagardo gasifikatua: artifizialki karbonatatutako sagardoa da. 4 alkohol-gradu ditu, 30 eta 60 gramo azukre, eta azido karbonikoari dagokionez 3 eta 5 bitarteko atmosfera. Sagardo botila txikian saltzen da.
Sagar-uxuala: patsa destilatuta lortzen den edaria da. Ardogintzan, esate baterako, mahats-hondarrak uxuala egiteko erabiltzen dira.
Sagardo ozpina: sagardoaren alkohola azido azetiko bihurtzen denean sagardo ozpina lortzen da. Sagarraren mineral eta bitamina guztiak ditu, eta baita fosforoa eta potasioa ere. Digestioa egiteko propietateak ditu, eta baita propietate diuretiko eta antiseptikoak ere.
2-Osagai osasungarri gisa erabili
Sagar puska horiek dituzten susbstantzia batzuk, konposatu polifenolikoak eta polisakaridoak esate baterako, propietate osasungarriak dituzte. Hainbat ikerketatan frogatu ahal izan da hori. Gizaki eta animaliek izaten dituzten hainbat gaixotasuni aurrea hartzen laguntzen dute, horien artean minbizia, kolesterola, arazo kardiobaskularrak.
-Konposatu polifenolikoak: sagarrean dauden konposatuen familia garrantzitsu bat da. Antioxidatzaile ezaugarriak ematen dizkiete sagarrari. Orain dela gutxi arte antioxidatzaile sintetikoak erabili izan dira elikagaigintzan eta kosmetikan; baina azken aldian, giza- eta animalia-segurtasuna dela eta, kezka sortu da, eta horrek antioxidatzaile naturalak erabiltzeko ikerketak bultzatu ditu.
-Polisakaridoak: sagarrak ere baditu polisakaridoak. Egonkortasun, gelifikazio eta loditasun ezaugarriak ematen dituzte. Horren barruan pektinak dira ezagunenak. Gaur egun, polisakaridoen arteko konposatu desberdinak aztertzen ari dira, dauzkaten propietate osasungarriak frogatzeko. Polisakaridoak asko erabiltzen dira mermelada, jogurt, azkenburuko, esneki, edari freskagarri eta saltsaren ekoizpenean, goran aipatutako propietate teknologikoak ematen baitituzte.
3-Energia berriztagarrien bidetik
Aurreko bi aukera horien bidez lehengaiaren hondakinak aprobetxatzerik ez balego, lehengai hori beste produktu batzuk garatzeko erabil daiteke:
-Animalientzako elikagai gisa erabili: sagar puskak animalientzako elikagai gisa erabil daitezke, pentsua izango balitz bezala alegia.
-Konposta egiteko erabili: ongarri organiko egonkorra da, usainik eta patogenorik ez duena, lehorra da eta erraz erabil daiteke. Materia organiko hori deskonposatu egiten da hezetasun, tenperatura eta oxigeno baldintza zehatz batzuetan. Loragintzan, basogintzan, nekazaritzan, etab. erabili daiteke konposta.
-Biogasa: energia berriztagarria da biogasa eta etxean zein industrian erabil daiteke. Beroa edota elektrizitatea sor daiteke biogasaren bitartez. Sagarra, landaretik datorrenez, biogasa lortzeko lehengai aproposa da.
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.
"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]
Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
2025 amaitu baino lehen Gernikako Estatutuan jasotzen diren eskumen guztiak izatea espero du Jaurlaritzak. Oraindik 25 eskumen falta dira. Transferentzia Batzordea aurreko astean biltzekoa zen baina "agenda arazoak" zirela eta atzeratu zuten.
Elgarrekin izena du Duplak egin duen aurtengo abestiak eta Senpereko lakuan grabatu zuten bideoklipa. Dantzari, guraso zein umeen artean azaldu ziren Pantxoa eta Peio ere. Bideoklipa laugarrengo saiakeran egin zen.
“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.
Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]
Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]
“Bi pertsona mota daude munduan: euskaldunak, batetik, eta euskaldunak izan nahiko luketenak, bestetik”. Gaztea zela, Mary Kim Laragan-Urangak maiz entzuten omen zuen horrelako zerbait, Idahon (AEBak), hain zuzen. Ameriketan jaio, hazi, hezi eta bizi izandakoak 70... [+]
Martxoaren 8a, Emakumeen Nazioarteko Eguna, munduan zehar milioika emakumeontzat berdintasuna, eskubideak eta justizia eskatzeko borroka eguna da. Hala ere, gerrek, gatazkek eta politika militaristen hazkundeak markatutako testuinguru global batean, inoiz baino premiazkoagoa da... [+]
Geroa Baiko lehendakari eta Nafarroako lehendakariorde izandakoa enpresa bati 2,6 milioi euroko diru-laguntzak ustez modu irregularrean emateagatik zegoen auzipetuta, Davalor auzia deiturikoan. Nafarroako Probintzia Auzitegiak erabaki du auzia behin betiko artxibatzea, legalki... [+]
Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.