Sagardoa enologoen ahotan


2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Sagardoa ekoizteko eta kontsumitzeko ohitura oso aspaldikoa da Euskal Herrian. Sagardoaren historia ikertu dutenek Euskal Herriko sagardoari buruz aurkitu dituzten lehenengo idatziak XI. mendekoak dira; hala ere, erromatarren garaian jada irasagarren antzeko jakiren bat Euskal Herrian egiten zela erakusten duten beste aipamen batzuk ere badira.

Sagardoa hainbat mendetan zehar egin den arren, ekoizteko moduak eta teknologiak ez dira ia batere aldatu; orain dela gutxi arte sagardoa eskuz egin izan da Euskal Herriko baserrietan.

70eko hamarkadan ia desagertzear zegoen Euskal Herriko sagardogintzak susperraldia bizi izan zuen eta sagardoaren kontsumoa igotzen hasi zen. Sagardoa txotxetik edatea izan da batez ere sagardoa kontsumitzeko modua, eta txotxetik edatearen modak ekoizpena areagotu du.

Sagardoak eskuz egindako edari izateari utzi eta ekoizpen industriala duen edari izatera pasa da; horrek guztiak zenbait eskakizun ekarri dizkie sagardogileei eta eskakizun horiek sortu ahala erantzuna ematen joan dira. Hortaz, garai bateko sagardoa egiteko tresnak alde batera utzi eta sistema berriei -azkarragoak, seguruagoak eta garbiagoak- heldu diete sagardogileek. Hala, altzairu herdoilgaitzeko tresnek ordezkatu dituzte egurrezko tresna zaharrak.

Azken hamarkada honetan, ordea, eman dituzte sagardogileek urratsik handienak, ikerketaren alorrean batez ere. Edari natural izateak ekoizpen prozesua ongi kontrolatzea eta prozesu guztian zehar arreta berezia izatea eskatzen du; prozesu horretan zehar badira oraindik hobetu beharra daukaten zenbait fase.

Horregatik, azken aldian, ikerketara jo dute sagardogileek, beraien produktuaren prozesu kimiko eta mikrobiologikoa hobeto ezagutzeko alde batetik, eta sagardoa egiteko prozesuan sor daitezkeen arazoei aurre egiteko eta arazo horiek konpontzeko bestetik.

Hartzidura bidez lortutako edari alkoholikoa da sagardoa; prozesu natural baten bidez lortzen da, kontserbagarri eta egonkortze edo esterilizazio tratamendurik gabe hain zuzen. Hartzidura prozesuak bere bidea ongi egin arren, behin sagardoa botilan dagoela ere kaltetu daiteke; sagardoan dauden bakterio eta legami hondakin batzuk botilan barnean dagoen produktua kaltetu dezakete oso denbora gutxian.

Horrez gainera, gero eta buruhauste gehiago ematen dute sagardoa egiterakoan sortzen diren hondakinek. Horiek nola kudeatu edo gutxitu eta nola berrerabili daitezkeen jakin nahi luke sagardogileak. Azken arazo honi irtenbidea emateko lanean ari dira Azti-Tecnalia ikerketarako zentroan.

Sagardoaren erraiak ikertzen

Azti-Tecnalia Zentro Teknologikoa eta Berrikuntzarako Zentroa da. Arrantza eta elikagaigintza sektoreak garatzeko lanean ari da 1984az geroztik. Sagardogintzari lotutako ikerketekin, ordea, 2001ean hasi zen. Geroztik, hainbat ikerketa burutu ditu eta beste batzuk garatzeko bidean dauzka.

Une honetan burutzen ari den ikerketetako bat "Sagardoaren hondakinen kudeaketa" da. Azti-Tecnaliako Elikagaien Ikerketa Saila ari da lan hori egiten Astigarragako Miguel Zapiain sagardogilearekin elkarlanean. Sagardoa ikuspegi zientifiko-teknikotik ezagutzeko interes berezia azaldu du Astigarragakoak. Ikerketa honen emaitzak sektore guztiari onurak ekar liezaizkioke. Miguel Zapiain Gipuzkoako Taldea sagardogile elkarteko kide da, Mina eta Zelaia sagardogileekin batera. Euskal Autonomia Erkidegoan 8 milioi litro inguru sagardo ekoizten dira urtero eta horietatik %30 Gipuzkoako hiru sagardotegi handi horietan ekoizten da.

Ikerketa horren barnean, hondakinen kudeaketaren ikerketaz arduratzen ari den ikerlaria Jaime Zufia da, eta konposatu aktibo naturalen azterketan, berriz, Jon Tello eta Mari Jose Manzanos ikerlariak ari dira.

Sagardoaren hondakinen kudeaketa

Produktuaren kalitateak garrantzi handia du sagardogintzan, eta horregatik, erabiltzen den lehengaian kalitate onena ematen duten zatiak erabiltzen dira; horren ondorioz, lehengaia soberan geratzen da. Lehengaiari -sagarrari- %65eko etekina besterik ez zaio ateratzen; gainerako guztia ez da aprobetxatzen, soberakina da.

Gaur egun, soberakin horiek guztiak hondakin gisa tratatzen dira, eta beraz, horrek hainbat arazo sortzen ditu: ingurumenari lotutako arazoak -hondakin horiek non bota edota nola ezabatu- eta hori kudeatzeko kostu altuak.

Sagardoa egiteko prozesuak hainbat etapa pasa behar ditu: sagarra garbitzea, sagarra txikitzea eta estutzea, hortik sortutako muztioa hartzitzea eta sagardoa botilaratzea. Sagardoa egiteko prozesuan lau momentutan sortzen dira hondakinak, hauetxek dira:

- sagardoa egiteko balio ez duen sagarra baztertu egiten da
- sagarrari zukua ateratakoan sagar patsa deiturikoa geratzen da
- muztio hondarrak
- sagardo hondarrak

Taldea-ko sagardogile eta Azti-Tecnaliako ikerlarien helburua hondakin horien kudeaketan hainbat estrategia proposatzea da: alde batetik, prebentzio eta gutxitze lana; prozesuen eraginkortasuna handituz, plangintza bat eginez, hondakin gutxiago sortuz, hondakin horri balioa emanez eta barne beharretarako berrerabiliz lor daiteke. Bestetik, hondakin horiek aprobetxatzea proposatzen da, kanpo beharretan berrerabiliz, birziklatuz eta aprobetxatuz.

Hasi duten ikerketa honen bidez, lehengaia -sagarra- ahalik eta gehien aprobetxatzea lortuko den teknologia berriak garatu nahi lituzkete, sagardoa egiteko prozesuan beti geratzen baitira gero ezertarako erabiltzen ez diren sagar puskak (ikus goiko koadroa). Horrez gainera, kontuan izan behar da gaur egun sagar gutxi dagoela Euskal Herrian, eta lehengai horrek komertzialki balio handia izan lezakeela.
Hondakinak berrerabiltzeko aukerak
Sagardoaren hondakinak berrerabili ahal izateko bideak ikertzen ari dira ikerlariak. Bitartean, ordea, ikerketa honen hasieran hondakin horiek kudeatzeko eta berrerabiltzeko hainbat aukera aurreikusi dituzte.

1-Produktu berriak sortu lehengaia erabiliz

Sagarrak elikadura balio handia du eta sagar puskak erabiliz beste produktu batzuk egiteko aukera ematen du. Sagarra txikitzerakoan, muztioaren kalitatea ez murrizteko, ez dira puska oso txikiak egiten. Hortaz, erabiltzen ez diren puska horiekin bigarren mailako muztioa egin daiteke.

Proposamena honako hauxe da: sistema baten bitartez muztio horretatik ura pasa, behin eta berriz, muztioaren propietateak har ditzan. Behin hori dagokion mailara iristen denean sagardo gasifikatua, sagar-uxuala eta sagardo-ozpina egiteko erabil daiteke.

Sagardo gasifikatua: artifizialki karbonatatutako sagardoa da. 4 alkohol-gradu ditu, 30 eta 60 gramo azukre, eta azido karbonikoari dagokionez 3 eta 5 bitarteko atmosfera. Sagardo botila txikian saltzen da.

Sagar-uxuala: patsa destilatuta lortzen den edaria da. Ardogintzan, esate baterako, mahats-hondarrak uxuala egiteko erabiltzen dira.

Sagardo ozpina: sagardoaren alkohola azido azetiko bihurtzen denean sagardo ozpina lortzen da. Sagarraren mineral eta bitamina guztiak ditu, eta baita fosforoa eta potasioa ere. Digestioa egiteko propietateak ditu, eta baita propietate diuretiko eta antiseptikoak ere.

2-Osagai osasungarri gisa erabili

Sagar puska horiek dituzten susbstantzia batzuk, konposatu polifenolikoak eta polisakaridoak esate baterako, propietate osasungarriak dituzte. Hainbat ikerketatan frogatu ahal izan da hori. Gizaki eta animaliek izaten dituzten hainbat gaixotasuni aurrea hartzen laguntzen dute, horien artean minbizia, kolesterola, arazo kardiobaskularrak.

-Konposatu polifenolikoak: sagarrean dauden konposatuen familia garrantzitsu bat da. Antioxidatzaile ezaugarriak ematen dizkiete sagarrari. Orain dela gutxi arte antioxidatzaile sintetikoak erabili izan dira elikagaigintzan eta kosmetikan; baina azken aldian, giza- eta animalia-segurtasuna dela eta, kezka sortu da, eta horrek antioxidatzaile naturalak erabiltzeko ikerketak bultzatu ditu.

-Polisakaridoak: sagarrak ere baditu polisakaridoak. Egonkortasun, gelifikazio eta loditasun ezaugarriak ematen dituzte. Horren barruan pektinak dira ezagunenak. Gaur egun, polisakaridoen arteko konposatu desberdinak aztertzen ari dira, dauzkaten propietate osasungarriak frogatzeko. Polisakaridoak asko erabiltzen dira mermelada, jogurt, azkenburuko, esneki, edari freskagarri eta saltsaren ekoizpenean, goran aipatutako propietate teknologikoak ematen baitituzte.

3-Energia berriztagarrien bidetik

Aurreko bi aukera horien bidez lehengaiaren hondakinak aprobetxatzerik ez balego, lehengai hori beste produktu batzuk garatzeko erabil daiteke:

-Animalientzako elikagai gisa erabili: sagar puskak animalientzako elikagai gisa erabil daitezke, pentsua izango balitz bezala alegia.

-Konposta egiteko erabili: ongarri organiko egonkorra da, usainik eta patogenorik ez duena, lehorra da eta erraz erabil daiteke. Materia organiko hori deskonposatu egiten da hezetasun, tenperatura eta oxigeno baldintza zehatz batzuetan. Loragintzan, basogintzan, nekazaritzan, etab. erabili daiteke konposta.

-Biogasa: energia berriztagarria da biogasa eta etxean zein industrian erabil daiteke. Beroa edota elektrizitatea sor daiteke biogasaren bitartez. Sagarra, landaretik datorrenez, biogasa lortzeko lehengai aproposa da.

Azkenak
2025-03-20 | Euskal Irratiak
Iparraldeko euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea galduko du

Euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea faltan botako du. Uda gabe, Bertsularien lagunak, bertan gelditzen den azken elkarteak, lekuz aldatuko du eta etxea hetsiko dute. Euskararen, euskal kulturaren eta arteen ohantzea izan da Larraldea, urte luzetan Andoni Iturrioz mezenasak... [+]


2025-03-20 | Iñaki Inorrez
Euskaraldia ez! Euskal Oldarraldia bai!

Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.

Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]


Euskararen zapalkuntza sistematikoa

Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]


2025-03-20 | Sustatu
‘Eta erasotzailea ni banaiz?’ ziberjazarpena ikuspegi berri batetik

Puntueusek eta Cyberzaintzak elkarlanean ikusentzunezko baliabide pedagogiko bat sortu dute gazteentzat eta haiekin lan egiten duten profesionalentzat: irakasle, guraso eta hezitzaileentzat. Ikusentzunezko honen bidez, ziberjazarpena ezohiko ikuspegi batetik... [+]


BSHko lantokiko sarbidea itxi dute langileek euren etorkizuna negoziatu nahi dutela aldarrikatzeko

Kamioiak ez sartu ez atera. Horrela eman dute goiza BSHko Eskirozko lantokian. Parez-pare langileak aurkitu dituzte protestan. Hilkutxa batekin, elkarretaratze formatuan lehenbizi eta Foruzaingoak esku hartu behar zuela jakin dutenean eserialdia egin dute erresistentzia pasiboa... [+]


Ekologismoaren kontrako oldarraldia AEBetan: Greenpeace 660 milioi euro ordaintzera zigortua

Dakota Access oliobidearen kontrako protestengatik zigortu du Ipar Dakotako epaimahai batek erakunde ekologista, Energy Transfer Partners enpresak salaketa jarri ostean. Standing Rockeko sioux tribuak protesten erantzukizuna bere gain hartu du.


2025-03-20 | Estitxu Eizagirre
EH Bizirikek manifestazioa deitu du larunbaterako ‘Euskal Herria ez dago salgai!’ lelopean

Sareak nabarmendu du Euskal Herri osoko eragileak daudela bertan eta deialdiak 140tik gora atxikimendu jaso dituela: "Horrek islatzen du zein den gaur egungo errealitatearen urgentzia, lurraren defentsaren beharra eta auziarekiko dagoen konpromezua".


2025-03-20 | ARGIA
Arratzua-Ubarrundiako EH Bilduko zinegotziek dimititu egin dute, Solariaren proiektuarekin “eskuak lotuta” dituztelako

Koalizio abertzaleko hiru ordezkariek ohar baten bidez euren "frustrazioa" adierazi dute proiektu fotovoltaikoa ezin gelditzeagatik: "Egoera horren aurrean, ez gara legegintzaldia amaitzeko indarrez sentitzen". Proiektu honi ez! plataformak salatu du EH Bilduren... [+]


2025-03-20 | El Salto
Kataluniako erreferendumean gomazko balak jaurti zituzten lau poliziari ez diote amnistia emango, eta auzipetu egingo dituzte

Lau agenteak lesio-delituengatik ikertzen ari dira eta horrek galarazten du 2024ko amnistia aplikatzea. Polizia horietako batek, ustez, gomazko bala batekin begi bat zartatu zion Roger Español kataluniarrari.


2025-03-20 | Euskal Irratiak
Arrazismoaren kontrako giza-katea egingo dute Baionan larunbatean

Arrazismoaren aurkako nazioarteko eguna kari, larunbat honetan 16 alderdi, kolektibo eta elkartek deia luzatu dute, Baionako Marengo eta Pannecau zubien artean giza kate bat osatzeko. Aniztasuna, elkartasuna eta giza eskubideen errespetua aldarrikatzera deitu dute,... [+]


2025-03-20 | Gedar
“Ertzainek aita jipoitu zuten nire alboan, 65 urte ditu eta elbarria da”

Ertzaintzak martxoaren 13an Bilbon zauritutako bi pertsonaren testigantza jaso ditugu. Athleticen partidaren ostean larriki zauritu zituzten aita-semeak, borra-kolpeka, eta atxilo eraman zuten haietako bat. Furgonetatik ikusi zuen ertzainek nola egin zuten tiro jendearen kontra,... [+]


Israelen genozidioa salatzeko protesta andana antolatu dute

Palestinarekin Elkartasuna plataformak osteguna, ostiral eta larunbatean eginen ditu protestak, Israel genozida. Palestinar erresistentzia aurrera! lelopean. Gernika-Palestina-k ere manifestazio nazionala antolatu du larunbaterako Donostian. Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak... [+]


2025-03-19 | ARGIA
“Proiektu honi ez!” Arratzua-Ubarrundiako plataformaren adierazpena

Arratzua-Ubarrundiako "Proiektu honi ez!" plataformak adierazpen hau kaleratu du, udalerri horretako EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa aurkeztu berritan. Izenburu hau darama testuak: "EH Bilduren moketako politika edo Iparra nola galdu".


Eguneraketa berriak daude