ETArentzat bai barnean eta baita bere inguruan urtetan sortzen joan diren erakunde guztientzat ere, zerbait badago kohesionatzen duena, bere jendea benetan berotzen duena: "aberria" da. ETA kideak euskal gudariak sentitzen dira, euskal independentziaren gudariak.

EAJ-PNV, Gernikako Estatutua jaio zenetik beti agintean egon den partidu bakarra, bere amets mitikoenetan independentziaren aldeko alderdia da. Inoiz ez du planteatu argi eta garbi independentzia bere hauteskunde programetan, jakin badakielako hori posible ez dela baina bere estrategi guztia amets mitiko horren menpe egon da.

ETAk eta bere inguru soziologiko eta mediatikoak urteak daramatza Espainiarekiko gorrotoa lantzen eta batzutan EITBko komunikabide publikoak kutsatu egiten dira estrategia honekin. Espainia izena bera, ia, ia, debekatuta dago euskal medioetan erabiltzea. Euskaraz mintzatzen den bati ateratzen bazaio esatea bera espainola dela, martzianoen modura begiratuko diote edo zuzenean etsai bezala. Espainia hitzarekin sinonimo gisa gehien erabiltzen diren hitzak hauek dira: Franco, errepresioa, diktadura, Entzutegi Nazionala, presoak, kartzelak, guardia zibilak... Batzuen aldetik esfortzu handiak egiten dira egunero Espainia hitza ezer positiboarekin ez lotzeko.

Independentziaren estrategian beste elementu klabea da euskal kultura ulertzea euskaraz eta euskararekin egiten den kultura bakarrik. Gu bezalako herria, %70k euskaraz hitz egiten ez duen herria, onartzea euskal kultura dela euskaraz egiten den kultura bakarrik, gure nortasun kulturalean ikaragarrizko anputazioa onartzea da.

Independentziaren estrategiak beste gaindi ezineko arazoak ditu. Suposatzen da egun batean Nafarroak Euskadirekin bat egingo duela erakunde politiko bakarrean. Inork ez du esaten noiz eta nola gauzatu behar denik hau eta bitartean nafarrek behin eta berriro esan dute ez dutela inongo interesik Euskadirekin erakunde politiko bateratua osatzeko. Ipar Euskadiko lurraldeei begiratzen badiegu interesa oraindik eskasagoa da. Oraindik ez dute lortu departamendua izatea eta ez diet ikusten nik Baionako eta Miarritzeko biztanleei ilusio handirik, Frantziarekin hautsi eta independentziaren aldeko proiektu batean sartzeko. Orain artekoak nahiko arrazoi ez badira, Frantziako eta Espainiako estatuek ez dute gogoz onartuko mendeetan bere lurraldea osatu duen zati bati uko egitea eta onartzea Euskadi edo Euskal Herria izeneko estatu berria sortu behar dela. Prozesua ez litzateke lagunkoia izango inolaz ere. Independentziaren aldeko prozesua martxan jarriz gero egunen batean, Frantzia eta Espainiaren kontra izan beharko litzateke, horrek dituen ondorio guztiekin.

Gauzak horrela egonda, bada ordua norbaitek esateko ozenki independentzia ez dela alternatiba bat Euskal Herriarentzat, independentziak ez duela etorkizunik baina ez esaten den moduan Frantziak eta Espainiak uzten ez dutelako, ez, euskaldun gehiengoak oso interes gutxi dugulako horrelako prozesu batean sartzeko eta are gutxiago geure bizitzak horrelako pelikula batean hipotekatzeko.

Hori horrela izanik, oso bitxia da euskal politikaren norabidea begiratzea perspektiba honetatik. Gernikako Estatutuaren emaitza? Frustrazioa, Ibarretxe Plana? Antzekoa..."Besterik ez badago..." eta horrela gertatuko da beste edozein proiektu politikorekin. Independentzia estrategiaren menpean gauden bitartean beste edozein akordio politikok frustrazioa besterik ez du ekarriko independentzia lortu arte. Printze ederrari itxaroten dauden pertsona horiek bezala, ez dute nahi harremanik beste inorekin benetako printzea azaldu arte. Baina urteak pasatzen joaten dira eta printzea ez da azaltzen eta bitartean bizitza agortzen joaten da. Euskal politikan azkeneko urteetako printze ederra independentziaren mamua izan da. Mamu horri segika ETAk 1.000 pertsonei, gutxi gora behera, bizitza kendu die urte hauetan, ETA kide ugarik ere galdu dute bizitza tartean. Euskal politika ere erabat hipotekatuta egon da eta dago oraindik independentzia estrategiaren mamupean. Ez al da iritsi ordua mamuak uxatzeko eta printze ederrei itxaroten egon beharrean, gure errealitate anitza onartzeko akats eta guzti, eta horrela, garen moduan esertzea mahai batean eta ahalegintxo bat egitea ea nola hobetu dezakegun gure gizarte euskaldun hau?