Urrunduak, sakabanatuak eta atzerriratuak ditugu euskal preso politikoak: 674 euskal herritar 88 kartzeletan. 674 ziega Euskal Herritik, batez beste, 724 kilometrora. Deportatuak bestalde, haietatik %2,2 baizik ez baita gure herrian aurkitzen.

Atzera pausoa kartzeletan. Komunikatzeko oztopoak, are euskaraz denean. Munduko edozein ikaslek EHUn ikasteko aukera du eta euskal presoei debekatzen zaie. Osasun asistentzia txantaje hutsa. Erredentzioak eta baldintzapeko askatasuna, legezko bahiketa. Bizi-arteko zigorra indarrean.

Senideak mugarik gabe presionatzen dira. Etxekoa giltzapean ikusteaz gain, hilero, batez beste, 1.728 eurokoa da gastua; aurten, 72 senide eta lagunek 28 istripu larri izan dituzte. Azken bi urteotako 5 hildakoak kartzela politikak hil ditu. 20 dira hildako presoak eta 16 senitartekoak «bergizarteratze» eta sakabanaketa politiken ondorioz.

Mendeku soila ez da. Mendekua bada, ezinak, inpotentziak, zeken eta anker jokatzera bultzatzen dituenean. Senideak umiliatu edo baraualdi betean, funtzionarioak egunero bon apetit esatean. Baina hau, estatu politika planifikatua da. Sufrimenduan oinarritua.

Askatasuna da tribunalek murriztu dezaketena. Aldiz, beste eskubide guztiak zanpatu eta urratzen ditu kartzela politikak. Edozein egoera politikotan, zuzenbidezko estatuaren itzalean errespetatu beharrekoak urratzen dira, gatazkaren aldeko apustua egiten delako. Presoen izaera politikoa ukatuz, gatazkaren izaera politikoa ere lausotu nahi delako. Eta presoak erasotuz mugimendu abertzalea kateatu.

Presoekiko jazarpen bereziaren erakusle dira datuok, haien izaera agerian uzten duena, eta sobera gogor eta onartezin den errealitate arruntari gehigarri. Koste humano izugarriaren alboan aldiz, porrota dute emaitza. Helburu politikoetan porrot egin dutelako.

Dagozkien eskubideen jabe Euskal Herrira lehenbailehen ekar daitezen aldarrikatu dute presoek, beren estatus politikoa ezagutuz. Hala egin berri dugu Ibaetako foroan bildu garen hainbat eta hainbat agente sozial eta politikok.

Kartzela politika errotik aldatu beharra dute. Edozein kasutan, baina areago, konflikto politikoari prozesu demokratiko batetik heldu nahi bazaio. Dagozkien eskubideak errespetatu eta euskal herritar guztiekin batera balizko prozesuan parte hartzeko aukera eta askatasuna bermatu behar dute. Kartzela politika konfliktoaren parametroetatik at kokatu eta euskal presoak instrumentalizatzeari utzi.

Atzera pausoa diogu, ordea. Inboluzioa Espainian eta Frantzian. Zergatia da sakon aztertu beharko genukeena. Iraganeko politikaren segida soila? PP lasai izateko ala etorkizunari begirako aurreikuspena? Konponbidean aurrera joan ahala presoen bidez prozesua bera baldintzatu asmotan? Eta Frantzia, probokatzen eta egoera berriaren aurrean kokatzen?

Gobernuek halako bahitu poltsa bat egiteko tentaldia izan lezakete, euskal gizarteak oso gertutik jarraitu beharko duena ordea. Izan ere, konponbide prozesua gorputza hartzen joango den heinean, jakin behar baitute preso guztiek etxerako bidea hartuko dutela. Marko berri batean, inposaketarako tresneria judizial eta polizial guztia desaktibatuta, amnistia eman beharko delako.

Edozein gisaz, azken 30 urteotan aldaketa politikoa eragiteko protagonista izan direnei ahotsa ematea ezinbestekoa da. Prozesu politikoaren aktibo bat izan nahi duela esan du EPPKk, ez dela prozesuari begirako zama bilakatuko. Eta, arrazoiak sobera izan arren, aurrebaldintzarik ez du jarri.

Herrietan, kalean presoen eskubideen alde indarrak biltzea, presioa goratzea oso inportantea da une politiko honetan. Presoen egoera ez da inongo mahaian konponduko herri presiorik nahikoa ez badago. Presio sozial eta politiko gorena egin beharra dago, haien eskubideen alde aritzea, konfliktoaren soluzioaren alde lan egitea baita. Kartzela politika bertan behera geratu eta presoen eskubide guztiak bermatu behar dira, ezinbestez.

Ziega zuloko isiltasunera kondenatu dituzte. Haien ahotsa entzun behar dugu euskal gizartearen ahotsarekin bat eginez.