Ikasgelan eragin, egin dezaten


2021eko uztailaren 19an

Azaroko hiru goizetan bildu ginen ikastetxeetako Bigarren Hezkuntzako euskara irakasleak, Ttakun Euskara Elkarteko, Euskara Zerbitzuko eta Berritzeguneko ordezkariak, Andoni Egaña eta lerro hauek idazten dituena, ahozkotasunaz eta gazteen behar komunikatiboez eta jarrerez hitz egiteko.

Iñaki Arruti, Lasarte-Oriako Euskara Zerbitzuburuaren sarrerak garbi azaldu zuen ikastaroa antolatzeko arrazoi nagusia: «Lasarte-Oriako gazte gehienek euskaraz ikasten dute, baina gehienek ez dute euskara erabili ohi. Gaitasuna ere mugatua dute askok eta ez dira gutxi jarrera axolagabea dutenak eta kontrakoa ere bai hainbatek. Horregatik da garrantzitsua elkarrekin hausnarketa bideratzea, kezkak konpartitzea, eta aurrera begira, bidera daitezkeen ekimen posibleak elkarrekin arakatzea».


Oso ikasle tipologia desberdinak

Ikastaroan bildutako irakasleek hainbat datu eta hausnarketa mahairatu zuten. Horien artean, deigarrienak eta beste herri batzuetako esperientziekin alderatzeko interesgarrienak aipatuko ditugu.

Hasteko eta ezagupenari dagokionez, ikastetxeen eta, kasu batzuetan, baita gelen artean ere, dauden desberdintasun handiak nabarmendu behar dira. Bileretara etorritako Bigarren Hezkuntzako 8 irakasleetatik 3k aitortu zuten, beren ikasleen artean gehienak jatorriz erdaldunak direla eta euskaraz zailtasunez mintzatzen direla. Aitzitik, beste 3k zioten beren ikasle gehienek euskaraz ongi dakitela eta hitz egiteko joera dutela. Gutxiengoa da ordea, maila formalean nahiz kolokialean euskara ongi menderatzen duena; irakasle bakarrak zituen ikasle gehienak tipologia honetan. Gehiago dira euskaraz jakin eta erdarara jotzen dutenak.

Lasarte-Oriako irakasle hauen iritziz, ikasle gehienek, edo ez dakite ondo, edo erabilera formaletan ongi moldatu arren, kolokialean hutsune handiak dituzte.


Ikasleak mutu

Bigarren Hezkuntzan ikasleak mutu hezten dira. Horregatik, inork gutxik jarri zuen zalantzan, hitz egiteko zailtasunei aurre egiteko modurik egokiena ahozkotasuna lantzea denik. Baina hori baieztatu bezain laster, irakasleek teoriatik praktikarako jauzia emateko dituzten zailtasunak nabarmendu zituzten, eta ahozkotasunaren plan osoa landu eta materiala sortu beharra lehenetsi.

Bertaratutako irakasle guztiek adierazi zuten, aldez edo moldez, ahozko frogak egin eta baloratzen dituztela, sistematikoki ez izan arren. Ahozkotasunean sakondu eta adierazkortasunari garrantzia ematekotan, irakasle gehienen ustez, ezinbestekoa litzateke programazioan tarte batzuk sartzea ahozko adierazkortasuna lantzeko, helburuak, eta abar mailakatzea, eta balorazio sistema irizpide argiez adostea, ikasleei helburuak zeintzuk diren jakinaraziz.


Jarrerak nola landu

Jarrerak lantzeko testuliburuek betetzen duten egitekoaren inguruan, berriz, oso iritzi kontrajarriak azaldu ziren -seguruenik, bakoitzak darabiltzan testuliburuen araberakoak-. Nolanahi ere, gehiago izan ziren, testuliburuak ez direla ez egokiak ez motibagarriak defendatzen zutenak, tresna egokiak zirela ziotenak baino, motibazioak eta hausnarketa soziolinguistikoa ez baitira apenas jorratzen testuliburuotan. Horregatik erdiek baino gehiagok, testuliburuek dakartena lantzeaz gain, gai hauek osatu egiten dituztela aitortu zuten.

Garbi geratu zen baita ere, ikasleen artean aldeko jarrera nagusi zela, nahiz eta horien artean gehiago izan erdararako joera dutenak euskaraz aritzen direnak baino. Bestalde, esanguratsua da jarrera epelean edo aurkakoan daudenen kopurua. Bi irakasleren ustez, jarrera horietan dago beren ikasleen erdia edo gehiago, eta beste biren ustez, beren ikasleen %35 inguru.

Ikasleen kontrako jarrera edo jarrera epela eragiten duten faktoreen artean, honako hauek nabarmendu zituzten irakasleek: familia (lehen) hizkuntza, euskaraz hitz egiteko erraztasuna, gizartearen ohiturak (giroa, ereduak), beharrik eza, prestigio falta eta euskararen irudi soziala.

Eta aspektu horiekin batera, baita ideologikoagoak ere; gaur egun euskaldun izatea zer den ez dagoela garbi, euskara abertzaletasunarekin identifikatzen dela, eta identitateak markatzen duela neurri handian euskararen erabilera. Errebeldia ere aipatu zen; errebeldia euskararekiko eta autoritatearekiko.

Lasarte-Orian, jarrerak eta motibazioa hobetze aldera berariaz jorratu diren modulu eta programa berezien balorazio positiboa egin zuten irakasle guztiek, baina eduki horiek guztiak ohiko programazioaren barnean txertatu behar zirela adierazi zuten.

Datu objektibo eta subjektibo horiek azaldu ondoren, beraz, garbi geratu zen, euskalduntze prozesuak aurrerapen nabarmenak egin baditu ere, nabarmenak direla ere, ageri diren hutsuneak. Gaur egun erabiltzen diren testuliburuak, oro har, ez dira oso erabilgarriak hutsune horiek betetzeko eta irakasleak beren kasa moldatzen dira.

Horiek horrela, hausnarketa egunok, aspektu horiek lantzeko abian jarri beharreko lan-prozeduraren hasiera besterik ez direla izan sinestuta bukatu genituen gehienok.

Xabier Bengoetxea, Lasarte-Oriako Berritzeguneko Hizkuntza Normalkuntzarako teknikaria: "Idatziaren tradizioak inertzia handia du"
Ahozkotasuna eta euskararekiko jarrerak Bigarren Hezkuntzan nola lantzen diren aztertu duzue. Zein helbururekin?
Lehen helburua, euskara irakasten duten irakasleen artean dituzten kezkak, zalantzak eta hizkuntza irakasteko erak konpartitzea izan da. Irakasleek sarritan dute hizpide ikasleek dituzten hutsuneak, batik bat ahozko diskurtsoak eratzerakoan, eta horrekin batera euskara erabiltzeko orduan dituzten joerak eta jarrerak. Eguneroko lanean bi alderdi horiek landu beharra azpimarratu izan da han eta hemen eta irakasle gehienak horrekin ados dira. Jakinagatik eskolako klaseak ez direla eragile bakarrak ahozko mintzajarduna aberasteko eta euskararekiko jarrera egokiak lantzeko, argi dago zeregin garrantzitsua duela. Hori horrela, egunero ikasleekin egiten den lanak eta erabiltzen diren materialak, testuliburuak batik bat, izan ditugu hausnarketagai. Hausnarketa horren bidez, egon daitezkeen lan-moldeak, sumatzen diren hutsuneak eta modu egokiagoan lantzeko egon daitezkeen bideak arakatzea izan dugu jomuga.


Zuk zeuk testuliburuak aztertu dituzu. Zer ondoriotara iritsi zara?
Batetik, aldeak daude testuliburuen artean. Batzuek leku eta garrantzia handiagoa ematen diete ahozko ariketen proposamenei eta hausnarketa soziolinguistikoari. Zenbait kasutan hutsala da eskaintzen den aukera. Beste zenbaitetan aldiz, euskararen egoeraz eta egoera horren zergatia aztertzeko eta hausnarketa egiteko proposamen dezente aurki genitzake. Bestetik, irakasle bakoitzak testuliburuarekin egiten duen erabilpena dago. Proposamen bera irakasle batek oso azaletik eta azkar pasa lezake, eta beste batek, hausnarketa sakona bideratzeko abiapuntutzat hartu.
Dena den, oraindik ere testuliburuetan nahiko tarte txikia eskaintzen zaio hizkuntzen estatusari buruzko hausnarketari. Gurea bezalako egoeran ezinbestekoa litzatekeena bestalde, ikasle askoren jarrerak interpretatu eta landu nahi izanez gero. Iñaki Martinez de Luna irakasleak dioen bezala: «Hizkuntza gutxituko hiztunak izanik, larria da eskola curriculumean soziolinguistika ez egotea» (Hik Hasi 89).
Ahozkoari dagokionean, testuliburuek proposamen gutxi egiten dute oro har. Idatziaren tradizioak inertzia handia du eta ariketa-proposamenetan idatziek dute ia erabateko nagusitasuna.


Nolako koordinazio maila duzue Euskara Zerbitzuarekin?
Koordinazioa ia erabatekoa da. Urte osoko egitasmoa zehaztua dago eta hileroko bileren bidez egiten zaio jarraipena. Bakoitzaren egitasmoen eta programen berri badugu eta kezkak eta lan-ildo berri posibleak konpartitzeko foroa ere bai.


Irakasleen erantzunetan zer da gehien nabarmenduko zenukeena?
Hipotesi gisa genituen kezkekin bat etortzea. Hau da, ahozkoari leku gehiago eta bereziagoa eman behar zaiola eta, bestetik, ezinbesteko dela hausnarketa soziolinguistikoa bideratzea ikasleen jarreretan eragiteko.


Azkenak
Oscar Terolek parte hartu zuen txirigota negazionista bati txistu egin diote Cadizko inauterietan

Terolek barkamena eskatu du eman zuten "ikuskizun lotsagarriagatik", baina aitortu du bat egiten duela bertan esandako ideia "batzuekin".


Mikel Urabaien (Paris 365): “Erakundeek erantzukizuna aldamenekoari pasatzen diote”

Paris 365 jantokiak ez ditu martxora arte aurrez aurreko afariak emango eta erakundeei inplikazioa eskatu die konponbidea lortzeko.

 


Kontziliatzeko, haur-eskolak arratsalde eta gauez irekitzea: Espainiako ministroaren proposamenak hautsak harrotu ditu

Arratsaldez eta gauez lan egiten duen jendea dagoela argudiatuta, 0-3 urteko umeentzat 24 orduz zabalik egongo diren haur-eskolen beharra planteatu du Espainiako Enplegu ministroak. Erreakzio-katea berehalakoa izan da eta agerian utzi du nola ulertzen dugun kontziliazioa, zeren... [+]


Paralelismoak eta distantziak

Orain gutxi Txantreako Irakurle Eskolan Gael Faye idazlearen Ene herri txikia eleberria irakurri genuen, Irati Bereauk euskarara itzulitako bertsioan. Liburuak Gabrielen –Burundin jaiotako haur bat– historia kontatzen du. Aita frantsesa du eta ama Ruandatik ihes... [+]


Martxoak 23 talde armatuak aldebakarreko su etena iragarri du Kongon

Gobernuarekin negoziatu gabe iragarri du erabakia talde armatuak, "arrazoi humanitarioengatik" dela argudiatuta. Joan den astean herrialdeko Goma hiria bereganatu zuten matxinoek, eta, Nazio Batuen Erakundearen arabera, 900 hildako baino gehiago eragin dituzte hiri... [+]


Zaldibarko zabortegian hildako Beltran eta Sololuze omenduko dituzte igandean, hondamendiaren bosgarren urtemugan

Zaldibar Argitu ekimenak adierazi du "gogaituta" dagoela instrukzio fasearen iraupenarekin, bost urte igarota, oraindik ez baitira kaleratu auziaren ondorioak.


Auzi eta erronka ugari izango dituzte gogoetagai Amikuzeko Otsail Ostegunetan

Otsailaren 6an hasi eta 27ra bitarte, lau ekitaldi antolatu dituzte Donapaleun. Lehena herriko etxean iraganen da, eta ondokoak Bideak gunean.


Erorien Monumentua eraistearen aldeko plataformak EH Bilduren, PSNren eta Gero Bairen jarrera salatu du

Plataformak ostegunerako Iruñeko udaletxe plazan elkarretaratzea deitu du 18:30erako, hiru alderdiek eraikinarekin izandako jarrera salatu eta eraistearen aldeko hautuan berresteko.


Muga-zergen mehatxuarekin, Trumpen esanetara ipini dira Mexiko eta Kanada

Muga-zergak ez ipintzearen truke, AEBen eskakizunak konplitzeko konpromisoa hartu dute: bakoitzak 10.000 soldadu ipiniko ditu mugan, AEBen segurtasunaren izenean.


Lamiakoko ibaipeko autobidearen aurkako manifestazioa egingo dute otsailaren 8an, Bilbon

Subflubiala EZ! plataformak salatu du proiektuak ez diela "herritarren benetako beharrei" erantzuten, eta ingurumenean, gizartean eta ekonomian "inpaktu larriak" eragiten dituela.


2025-02-04 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Su hartuko ote du Txinak eraiki nahi duen munduko presarik handienak?

Iazko azken hatsean Txinako gobernuak Yarlung Zangbo ibaiaren behe-arroan proiektu hidroelektriko handia abian jarriko duela iragarri izanak, urak harrotu ez, sutan jarri dituela dirudi gure artean. Esan dezakegu alarmaren eskala osoa kurritu dutela iruzkinek: munduko handiena... [+]


ANALISIA
Trumpismoa Espainian

Proces-aren aurkako epai gogorra 2019ko urrian atera zen eta horrek Bartzelona sutan jarri zuen. Testuinguru horretan, Espainiako Estatuan bolo-bolo irakurri zen eskuineko prentsan jaregindako esaldi hau: “Espainiaren on beharrez, 50 urtero Bartzelona bonbardatu beharko... [+]


Nafarroako Gobernuak salatu du migratzaileentzako arreta bulegoan pintaketa faxistak agertu direla

Gobernuak adierazi du ez duela beste aldera begiratuko "nazioarteko erasoaldi faxistaren eta ultraren aurrean", eta ez dituela onartuko "gorrotoarekin lotutako" eraso gehiago.


Muturreko beroak 2,3 milioi hildako eragingo lituzke Europan mende bukaerarako

Nature Medicine aldizkarian publikatutako artikuluaren arabera, berotegi efektuaren ondorioz handiagoa izango da beroak eragindako heriotzen igoera hotzak eragiten duen heriotza jaitsiera baino. Gainera, beroarekiko egokitze onenak ere ez luke arazoa guztiz konponduko.


2025-02-04 | Estitxu Eizagirre
"Trantsizio energetikoa eztabaidan"
Mikel Otero eta Aitziber Saroberen arteko mahai-ingurua asteazkenean Donostian

Otsailaren 5ean Donostian "Trantsizio energetikoa eztabaidan: aukerak eta arriskuak" izenburua duen mahai-inguruan parte hartuko dute Mikel Otero EH Bilduko trantsizio ekologikorako arduradunak eta Aitziber Sarobe natur kontserbazionistak. Ekitaldi hau lau talde... [+]


Eguneraketa berriak daude