Teo Etxaburu eta Jabi Lauzurika: «Belfastetik eta Ferroletik eskatu digute Kafe Antzokiaren eredua»
- Ezertan hasi baino lehen Kafe Antzokiko zenbakiak bota ditugu, arima Etxaburuk eta Lauzurikak jarriko dute.
Teo Etxaburuk uste du lan handia dagoela egiteko, "ikusita batetik, komunikabideetatik, hurbileko estatuetatik eta sistematik dagoen eraso guztiak euskararen herriarengan duen eragina eta bestetik, gure artean dagoen ahulezia ikusita".
Hasiera errezeloz betetakoa izan zela adierazi zenigun ARGIAn, duela bost bat urte. Alderdikerien errezeloa eragin zenutela esan zenuen eta ghettoa sortuko zenutela esan zizutela. Zer duzu orain halako errezeloak zituztenei esateko?
Adibidez, berdin datoz Garaikoetxea edo Intxaurraga, berdin Otegi edo Ezenarro eta berdin-berdin Egibar edo sindikatuetako kideak... Zentzu horretan justu alderantziz gertatu da. Eta Bilbo mailan askoz harago; jendeak ikusten du euskaldunen leku bat dela. Gaur egun, ez Bilbon, Bizkaian baizik -eta ez da harrokeria, egiaztapena baino-, instituzio ludiko kulturalik erabiliena da Kafe Antzokia. Euskaldun gune moduan 18 eta 40 urte bitartekoentzat askogatik da lekurik ezagunena eta Bilboko errealitate soziolinguistikoarengatik euskal hiztunak ez direnentzat ere erreferentea bihurtu da, badakite-eta euskaldunen tokian daudela eta gustura daude.
Ghettoari dagokionez ere, alderantziz izan da. Egindako lanarekin, lortutako prestigioarekin eta batutako jendearekin ghettoaren errezelo hori apurtzen da oso-osorik.
Askotan ikusi izan dugu; bilbotarrek kanpotarra daukatenean gonbidatua, izan andaluziarra, galiziarra, madrildarra edo katalana Bilbo erakusten diote: "Hemen dago Guggenheim, hemen dago Arriaga...", baina esateko Bilbo euskalduna dela ere, harro-harro etortzen dira Kafe Antzokia erakustera. "Gu euskaldunak gara" esateko harro-harro erakusten dute.
Zein jauzi nabarmenduko zenituzke hamar urteko ibilbidean?
Euskal Herrian, orokorrean, nahiz eta ikasketen bidezko hezkuntza askoz handiagoa izan, azken zokoraino sartu da sistemaren eragina gugan. Ezin gaindituta gabiltza estatu frantsesaren eta espainolaren eragina. Euskaldunen artean, sarritan, euskara aldarrikapen modura geratu da zenbaiten artean eta bizitzeko originaltasuna topatzea, zer garen, zer nahi dugun... Hori dena nahiko eskasian geratu da. Euskaldun batzuek ardura galdu eta funtzionarioen eskuetan utzi dute euskararen afera.
Non dago ausardia? Nola goza dezakegu gure artistak ateratzen, gure herriari, komunitateari zerbitzuak ematen gure izatetik, gure egituretatik?
Herri eragile eskasia dago, euskal eragilearen jarrera izan da, sarri eta soilik, boterea daukanari erantzutea. Baina guk boterea noiz hartzen dugu? Noiz hasten gara gure bizitza bizitzen eta nola antolatzen dugu eta nola zerbitzatzen eta babesten dugu gure herria, norberarengandik hasita?
Ez zarete oso optimista hasi, baina bete diren helburuak ere izango dituzue?
Bestalde, euskaldun zaharren kontua dago. Belaunaldi berriekin gutxiago gertatzen da, baina garai bateko euskaldun zaharrek minorizazio linguistikoa jasan behar izan zuten arazo askorengatik -politikoak, ekonomikoak eta beste-. Bizkaiko herrietatik Bilbora etortzen zirenean mandatuak-eta egitera, erdal mundura gerturatutakoan, egoera ikaragarria zen. Orain, esaten dizute nahiko gustura, lasai eta babestuta sentitu izan direla Kafe Antzokian.
Beste puntu bat bada harro sentitzekoa. Euskararen nazioan integratu ez diren horiek, hau da, euskaldundu ez direnak, baina euskararen aldeko jarrera izan duten horiek, oso gustura sentitu izan dira Kafe Antzokian eta beren sentimenduen baieztapena egiteko balio izan die. Etortzen dira eta errespetatuak sentitzen dira nahiz euskaraz mintzatu ez.
Eta laugarrenez, esango nuke erdal munduarentzat ere eredugarria izan dela Bilboren bihotzean egin den Kafe Antzokia. Euskararen kontra aritu izan diren horiek guztiek ere, sentitu izan dute belarrondokoa. Argi eta garbi esanda, badago hemen txiringito bat -deitu nahi duzun bezala, beraientzat txiringitoa baino gutxiago izango da- Kafe Antzokia deitzen dena, eta beraien parean jarri izan dena, duintasunez. Eta kontuz, hemen gaude zuen artean, eta tonto ipintzen bazarete kontra izango gaituzue.
Teo Etxabururi Kafe Antzokiak hamar urtean emandako fruituak arrapaladan datozkio.
Eta nik uste dut esan behar dela baita ere milaka pareja sortu direla hemen. Ez da broma!
Bestetik, euskal sortzaileak, artistak ez dira soilik eroso, gustura eta bere etxean sentitu, baizik eta taldeak egin dira hemen musikari, idazleen... artean.
Uste dut pentsatzen genuenetik harago joan direla zenbait gauza. Beste gauza bat da, egiteko daukaguna eta egiteko dagoela uste duguna, ez Bilbon baizik eta euskararen nazioan. Denbora guztian gabiltza esanez egunen batean izango dugula halako estatutua edo lurraldetasuna edo independentzia. Bitartean ez badugu hitz egiten, hor barruan, euskal komunitatea eta bere garapena nola antolatu, artikulatu, integratu, bizi pozgarri lez, norbanakoaren garapenarekin eta askatasunarekin, jai daukagu. Badago aspaldian diskurtso bat idatzita, garatu beharko litzatekeena. Gorputza beharrezkoa da, Xalbadorrek kantan esaten duen moduan, baina arimarik ez badago gorputz asko edukita ere ez dago zereginik. Eta hori egin behar da ez soilik sakonean, baita ere edertasunez, itxura ona emanez, hau da, gorputza eta arima osagarriak dira.
Bilboko Kafe Antzokia sortu zenuten. Ondarroakoa eta Durangoko Plateruena etorri dira ondoren. Zuen eredua esportagarria dela uste al duzue?
"Jarrera proaktiboagoa" eskatu dio Eusko Jaurlaritzaren Justizia Sail berriari Sarek, abuztuaren 20an egindako prentsaurrekoan. Espetxeetako normalizazioa "oraindik urruti" dagoela salatu dute, ikusita 148 presoetatik "ehun preso baino gehiago" egon... [+]
"Irudia zuritzeko" estrategiak erabiltzen dituzte energia arloko enpresa nagusiek. Ekintza positiboak azpimarratu eta inpaktu negatiboa "estaltzen" dutela ondorioztatu du ikerketan parte hartu duen EHUko doktoregai Goizeder Blancok.
Udaltzaingoaren azken egunotako "gehiegikerien" aurrean, Bilboko Konpartsen Federazioak elkartasuna adierazi die manteroen kolektiboko lagunei, Areatzan egindako elkarretaratzean.
Maiatzaren 30ean Nafarroako Gobernuak zenbait biktimaren aitortza egin zuen eta senitartekoek Sekretu Ofizialen Legea bertan behera uzteko eskatu zuten. Horien artean, Mikel Zabalza eta Mikel Arregiren familiak. ‘Naparraren’ anaiak ere egina du eskaera hori. Eneko... [+]
Hamasek salatu du talde islamistak aurretik onartutako akordio proposamenetan Israelgo lehen ministro Netanyahuk baldintza berriak jarri dituela. Iran su-etenaren alde agertu da, baina Israel “zigortzeko eskubidea” aipatu dute, uztailaren 31n Hamaseko buruzagi Ismail... [+]
Ertzaina emakume bezala erregistratu zen Trans Legearen bitartez, baina inori ez zion aldaketaren berri eman. Fiskaltzak uste du indarkeria matxista leporatzetik libratzeko asmoarekin aldatu zuela sexuz.
Kongoko Errepublika Demokratikoa ari da gehien jasaten tximino baztanga edo mpox-en epidemia. Urtea hasi zenetik 16.700 kasu atzeman dituzte, eta ia 600 pertsona zendu dira herrialdean; gehien-gehienak, haurrak.
Tuteran 30 urteko gizon bati 23 urteko bikotekideari erasotzea leporatu diote, eta Ondarroan 31 urteko gizon bati lankide bati ukituak egitea, herriko osasun etxean. Bilboko jaietan bi sexu eraso salatu dituzte, eta Donostian 20 urteko gizon bat atxilotu dute, hiriaren... [+]
Hainbat kolektibok salatu du Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean arreta jasotzen duten transei lehen harrera psikiatrikoko profesionalek egiten dietela, horrek transak patologizatzen dituela eta harrera endokrinoak egin beharko lukeela. Harrera endokrinoak... [+]
Etxebizitzen %20 baino gehiago jadanik bigarren etxebizitzak dira Ipar Euskal Herrian. Larrialdi klimatikoaz sentsibilizatzeko lau hilabetez, Nantesetik abiatu Alternatiba txirrindula itzulia, kostaldean zen aste buruan.