Anoetako proposamenaren urteurrena zela-eta zurrumurru ugari zabaldu ziren orain dela bi aste ETAk eman beharko lukeen su-etenaz. Aitzitik, inork ulertzen ez dituen ekintza koxkorretan ari dira orain espezializatzen. Momentuz ez dago su-etenik, baina guztiok dakigu, Otegiren baimenarekin, borroka armatuaren etorkizunari buruz ETAren baitan eta ezker abertzaleko gune garrantzitsu eta eragin handikoetan gogoeta egin eta erabakiak hartu direla.

Aralarreko koordinatzaileorde Mikel Basabek zioenez, beraien ustez, ETAk jada hartua du su-etena aitortzen duen erabakia. Hori esan bezain pronto axolagabe eta fribolotzat jo dituzte hitz horiek. Kritikarik gogorrena eta mespretxugarriena Batasunaren ahotik etorri zaie: «Espekulazio hutsa da. Beste proposamen hobeagoen faltan, ezer ez dakiten gauzez ari dira hitz egiten, horrela bere arduragabekeria bistan utziz». Ez dakit Batasuneko bozemaileek zer dakiten eta zer ez ETAren erabakiez, baina garbi dagoena zera da: ez dutela nahi beste inork jakitea beraiek dakitena eta are gutxiago norbaitek aurre hartzea gai honetan. Batasunaren aldetik badago, normala da bestalde, ETAren eskutik etor daitezkeen berri onak monopolizatzeko eta ahalik eta errenta eta protagonismo gehien lortzeko jarrera ezkutaezina. Batasunak jakin badaki zer-nolako indar politiko eta elektorala eman dion Sinn Feini IRAren menia amaigabeak, eta zer-nolakoa emango dion borroka armatua behin betiko uzteak. Horregatik ez du utziko «bere oilategian» inor sar dadin arrautza bila, eta are gutxiago «oilategiko» kontuei buruz hitza hartu nahi duena duela gutxi arte oilarren taldekoa izan bada. Altxor preziatua da ETAren amaiera ezker abertzalearentzat eta notizia ikaragarri ona denez euskal gizartearentzat eta Estatuarentzat, ezinbestekoa da bukaera horrek berarekin dakartzan abantailak norentzat izan behar duten ongi kontrolatzea. Alegia, gure artean Batasunarentzat, eta Estatu mailan Zapaterorentzat. Bidezkoa da horrela pentsatzea eta hori nahi izatea, besteei zilegitasuna aitortu behar zaien bezala dakitena eta uste dutena ere publikoki esan ahal izateko, inoren aldetik «sargento primero» baten erantzuna jasotzeko beldurrik izan gabe.

Nik uste dut ezker abertzalearen baitan hausnarketa luze eta sakon bat egin dela borroka armatuari buruz, eta, batez ere, honen komenigarritasunaz ezker abertzalearentzat. Hau da, jada mesederik egiten al dio ezker independentistari ETAren borroka armatuak, gaur eta hemen? Ezker abertzale horrek duela hamar urte esaten zituenak kontuan hartu eta duela urtebetetik hona esaten ari denarekin alderatzen badugu, argi dago egindako hausnarketak ondorio nagusi bat duela. Alegia, ezker abertzalearen egitasmo politikoak ez duela gaur beharrezkotzat jotzen ETAren borroka armatua. Beraz, ondorio horri dagokion erabakirik koherenteena honako hau litzateke: hobe da guk geuk borroka mota honen amaiera modurik duin eta egokienean bideratzea, gauza garrantzitsuagoak desagertze arriskutik aldenduz. Beste kontu bat da gogoeta eta erabaki horrek barrura eta kanpora begira hartu behar duen itxura eta jarri behar zaion jantzia. Hala ere, garrantzitsua edukia da eta Anoetako proposamenarekin ados dagoenak ezingo luke gaur arrazoirik aurkitu ETAren jarraipena defenditu ahal izateko. Negoziazio bikoitzaren teoria da, hain zuzen, ETAren ez zilegitasun politikoaren adierazle nagusia. Gure gizarteko arazo politikoen eztabaida eta soluziobideak herri honen ordezkaritza demokratikoa duten alderdien esku utzi behar bada, utzi behar den bezala, eta erakunde armatuak langintza horretan ez badu esku sartzerik, garbi dago ETAren beharrik ez dutela somatzen Anoetako proposamenarekin ados daudenek. ETAk berea egin badu proposamen hori, jakitera eman zuen bezala, nik uste dut garbi esan daitekeela erakunde horrek ez duela su-etena erabaki, borroka armatuaren amaiera elkarrizketatua baizik. Uste hori daukat eta geroz eta sendoagoa bihurtzen zait Rafa Diezi eta Arnaldo Otegiri entzuten diedanean bakerako bidean artekaritzak zehazturik daudela eta edukiak ongi definiturik. Ez dut frogarik, baina ez da oso azkarra izan behar konturatzeko Zapatero jaunak zurrumurruek eskaintzen dutena baino berme gehiagoko zerbait duela esku artean sartu den uretan sartzeko. Beste gauza bat da erabaki hori ETAk zer baldintzetan hartu duen eta atzera bueltarik duen ala ez.