Euskaltegia hiztun bila

  • Erabili dudan «Euskaltegia hiztun bila» goiburua ez da izenburu berria euskaltegien helburua azaltzeko. Iturri zaharretik ur berria atera ohi den modura, ordea, euskaltegien helburu zaharretik jardun berria isurtzen ari dela antzeman genuen Durangon, azaroaren 10ean Mintzapraktika egitasmoak: erabilera lantzeko tresna eraginkorrak izenburupeko jardunaldietan.

2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Gaia ez da hizkuntza-politikaren karpeta nagusietan egon ohi dena, baina bere txikitasunean hizkuntza-komunitatearen etorkizunean esanahi handiko osagaiak behintzat badituela sumatu genuen Durangon bildu ginenok. Hizkuntza-politikaren karpeta nagusietan idatzita daukagunez, euskaltegien zeregina ahalik eta hiztun gehien, ahalik eta azkarren eta ahalik eta onenak osatzea da. Baina nola?


Gelako metodologia

Ahalik eta metodologiarik aproposenak erabiliz. Hori izan da modu antolatuan galdera horri eman izan zaion erantzuna. Izan ere, euskaltegiaren zeregin nagusia horixe izan da: eskolak ahalik eta ondoen ematea. Eta mutur bateko metodologiarik "gramatikalenetik" beste muturreko metodologiarik "komunikatzaileraino" aldeak egon, egongo dira, eta hobekuntzak asko eta ondo egin, egin dira, baina, metodologiak metodologia, ibilbide akademiko hutsak bermatzen al du ikasleak bigarren hizkuntza eskuratzea?


Gelaren pisua

Erantzunak ezezkoa dela dirudi. Irudikapen hori pitin bat behintzat indartu egiten du zera jakiteak: 2 orduko erritmoan diharduen ikasle batek ikasturte batean gelan (eta euskaraz) pasatzen dituen orduek ikasle horren urte osoko esna-orduen %6 inguru betetzen dutela (365 egunetik 173tan joango da euskaltegira eta egun horietako bakoitzean, 24 ordutik esna pasatuko dituen 16 ordutatik 2 igaroko ditu euskaltegian). Hori %100eko asistentziarekin.


Berezko harreman-sareak

Pello Jauregi EHUko irakasleari lapurtutako esaldia da hau: "Gure irudikoz, euskarazko erabilerak ez du aurrerapen nabarmenik ezagutuko, baldin eta gizarte multzo handiek, eskolaz gain, ez badute euskarazko esperientzia luze eta sakonik talde informalen batean, dela talde hori familia den, dela sare horizontaleko talderen bat den. Berezko talde informal horietan garatzen baitira benetan hizkuntzazko erraztasuna, atxikimendua eta ohitura".

Pellok hori idatzi zuenean, eskola-umeez/gazteez ari zen, baina iruditzen zait berdin dela baliagarria "eskola" jartzen duen tokian "euskaltegia" jarrita.

Horiek horrela, badira hiru galdera berri: ikasleak baliatzen al ditu bere harreman-sareetan (familian, lanean, lagunartean...) euskaraz egiteko izan ditzakeen aukerak? Zein zailtasunekin egiten du topo bere harreman-sareko euskaldunekin euskaraz egiterakoan? Euskaltegiak lagun al diezaioke ikasleari kide euskaldun horiekiko harremanetako hizkuntza-ohiturak aldatzeko ahaleginean?


Harreman-sareetarako metodologia

Erantzuna, ematez gero, euskaltegi edo irakasle bakoitzak emango dio. Hala ere, uste dut gehienetan ikaslea euskaltegitik kanpo euskaraz hitz egitera animatu ohi dela, baina garatu gabe daukagula hori sistematikoki egiteko modua (adibidez, kide euskaldunak identifikatzeko sistema, euskaraz aritzeko aukerak eta eragozpenak ezagutzekoa, nortzuekin hasi erabakitzekoa...).

Hizkuntza-ohiturak aldatzea zeregin zaila da, baina nola egin ikertzera, esperimentatzera eta "didaktizatzera" iritsi behar dugula iruditzen zait.


Mintzalaguna

Hasieran behintzat berezko harreman-sareak ez badira ere (parte-hartzaile askok adiskide izaten bukatzen dute), Mintzalaguna izenburupean sar genitzakeen mintzapraktikako egitasmoen helburuak badu arestian aipatutakoaren antzik. Labur esateko, euskara ikasten ari den ikasleari (hala nahi duenari) euskaltegitik kanpo euskaraz arituko den harreman-sare berri bat eskaintzen zaio. Horretarako, euskaraz erraz egiten duen euskaldunarekin parekatzen da (gehienetan, euskara-elkarteek lortutako boluntarioak), eta, gehienetan, astean behin biltzen dira (nahi dutena euskaraz eginez). Gehienetan, euskaltegiko ohiko ikasleei eskaini ohi zaie, baina baditu beste hainbat aldaera ere (ikastetxeetako gurasoak, etorkinak...).

Gehienetan diot, beti ez duelako izen bera (berbalaguna, solaskide...), beti ez direlako euskaltegiko ikasleak, beti ez direlako kide kopuru beraz osatzen taldeak, beti ez direlako maiztasun beraz elkartzen eta beti ez direlako baliabide berak izaten gauzak egiteko.

Durangoko jardunaldietan, jabetu ginen programa bakoitzak badituela bere ezaugarri eta nabardurak, baina, batez ere, konturatu ginen hezurdura berekoak direla.

1991n Donostiako Bagera elkarteak abiatutako Mintzalagunaren antzeko egitasmoetan, mila kidetik gora biltzen dira gaur egun.


Etorkizuna

Jardunaldietan, ikusi genuen egitasmoak etorkizun oparoa izan dezakeela eta badituela baldintza interesgarri batzuk, datozen urteetan proiekzio polita izateko.

Lehenik eta behin, helburua du ona. Ona osatzen ari den hiztunarentzat, ona osatzen lagun dezakeen hiztunarentzat eta, ondorioz, ona hizkuntza-komunitatearentzat. Bigarrenik, adostasun handia dagoela iruditzen zait egitasmoan parte har dezaketen erakundeen artean. Eta, hirugarrenik, eta hau gutxitan gertatzen da, merkea da.


Eskuliburua

Jardunaldien helburua izan da, programa hauen berri emanez eta horien inguruan hausnartuz, programak hobetzea. Zehatzago esanda, bertaratu ginenoi Topaguneak argitaratu eta helburu horixe duen Euskaldun berrien erabilera programak eskuliburua banatu ziguten. Programa batek eskuliburua izatea bera bada adierazgarria (programa asko dauzkagu eskuliburua eskertuko luketenak). Egitasmoak oinarri eta prozedura batzuk badituela behintzat esan nahi du, eta ez da gutxi.


Zeregin batzuk

Fruitu batzuk ikusten badira ere, eta lurra emankorra dela sentitzen bada ere, ereiteko momentua dela iruditzen zait. Izan ere, egitasmoak bere horretan utziz gero, usteltzeko arriskuak ere bai baitaude.

Erein, euskaltegietan (euskaltegien sareetan) ereitea komeniko litzateke, hasteko, hausnartuz: hiztunak osatzeko prozesuaz, erabilera eskaintzeko aukeraz, hori egiteko moduaz...

Erein, euskara-elkarteetan ere ereitea komeniko litzateke. Adibidez, horrelako programen interesa aztertuz, bazkideak horrelako egitasmoetan parte hartzearen abantailak aztertuz (parentesi artean esanda, ez al du gaur egun euskal hizkuntza-komunitateak -toki askotan- beharrezkoagoa, orain arte egin ohi izan diren gauzetan -dirua, sinadura, antolakuntza-lanak...- arituko diren pertsonak baino, harreman-sareetan hizkuntza-ohiturak aldatzen arituko diren euskaltzaleak?).

Erein, Topaguneak ere erein dezake egitasmoari ekintza (eta izen?) batasuna emanaz. Oraingoan ere, katalanek, gu baino beranduago hasi arren, Voluntaris per la llengua txapelarekin, gauzak hobeto nola saltzen diren lekzio txiki bat eman digute eta Europako Batasunak saritu ditu hizkuntzak ikasteko 50 metodo onenen artean kokatuz. Eta erein dezake egitasmoaren barrunbeak gehiago hobetuz: "euskaldun zaharrak" lortzeko eta hezteko sistemak, programa gestionatzeko aplikazio informatikoak...

Eta, erein, administrazioak ere erein behar luke. Udalek, adibidez, herrietan programak finantziatuz. Aldundiek eta gobernuek, berriz, esate baterako, azpiegitura profesionalak, ikerketak, materialen sorkuntza, prestakuntza eta antzekoak lagunduz.


Hizkuntza-komunitatea

Uste dut Lluis Aracil soziolinguista katalana zela esaten zuena "hizkuntza bat eskuratzea, gramatika bat ikastea baino gehiago, hizkuntza-komunitate bateko kide izatera iristea zela". Mintzalagun egitasmoak irispide izan nahi du, osatzen ari den hiztuna hizkuntza-komunitatera iristeko (hori ere osatzen ari baita, bide batez). Iritsi ere, modu efektiboagoan eta afektiboagoan.

Eta, amaitzeko, euskal hiztun bagarenok (izatera iristeko ahalegin berezirik egin ez dugunok bereziki) euskal hiztuna izateko bidean abiatu den horri, hasteko, aitortu egin beharko genioke egindako ahalegina. Aitortzeaz gain, harrera ona egitea ere tokatzen zaigu, merezi duelako. Eta mintzalaguna izatea ere komeni zaigu, mintzatzeko laguna komeni zaigulako.


Azkenak
Zergatik Durangora joan abenduaren 7an?

Euskalgintzaren Kontseilua hizkuntza larrialdia bizi dugula ohartarazten ari da azken astetan. Urte dezente pasa dira euskararen biziberritze-prozesuaren egoera bidegurutzean, errotondan, inpasse egoeran eta antzeko hitzekin deskribatzen hasi zenetik, hizkuntza politikek... [+]


Iruñerriko hondakinak bilduko dituen Imarkoaineko gunea %33 garestitu da

Iruñerriko Mankomunitateak Imarkoaineko Hondakin Zentroaren proiektuaren aldaketa onartu zuen ostegun honetan eta, horren arabera, azpiegitura 2026ko urtarrilaren 21ean hasiko da lanean.


Tuterako alkateak aurrekontuak aurkeztu ditu talde neonazi baten abestiarekin

Estirpe Imperial da talde neonazia, besteak beste ezagun egin dena erabiltzen dituen letra faxista eta arrazistengatik.


2024-11-29 | Axier Lopez
EAJ, PSE eta PPk mendietako gurutze katolikoak babestu nahi dituzte “euskal kultura eta ohituren parte” direlako

Gipuzkoako Batzar Nagusietako Kultura Batzordeak, EAJ, PSE eta PPren aldeko botoekin, azaroaren 22ko bilkuran erabaki du Eusko Jaurlaritzari eskatzea azter ditzala “euskal kulturan hain esanguratsuak diren” gurutzeak eta haien inguruko “ohiturak”... [+]


Boikota Israelgo datilei (eta datil horiek saltzen dituzten supermerkatuei)

Israelek gosea erabiltzen du palestinarren aurkako gerra-arma gisa, eta nekazaritza-produktuak mundu osoan merkaturatzen ditu.<


2024-11-29 | Gedar
Etxebizitzarako eskubide unibertsala aldarrikatu dute Iruñean

Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Harituk antolatuta, manifestazio bat izan zen ostegun arratsaldean Iruñeko Alde Zaharrean. "Etxebizitzaren negozioaren aurrean, eta hura sustatzen duten politikarien aurrean, etxebizitza eskubide unibertsalaren benetako defentsa... [+]


2024-11-29 | Estitxu Eizagirre
EH Bizirik sarearen manifestazioa martxoaren 22an Gasteizen
“Indarrak batuta soilik lortuko dugu makroproiektuen oldarraldi hau gelditzea”

EH Bizirik sarea makroproiektuen aurkako plataformen elkargunea da eta martxoaren 22an manifestazio nazionala deitu du Gasteizen: "Lekuko borrokez gain, esparru zabalagoan lan egitea ezinbestekoa dela jakitun, manifestazio honek sare osoari eragiten dien puntuak izango ditu... [+]


Gaindegiaren 20 urteko argazkia
Euskal Herriak biztanlerian, energian eta pobrezian gora egin du, CO2 isurketetan eta elikagaien kontsumoan behera

Hogei urte bete ditu Gaindegiak, Euskal Herriaren garapen sozial eta ekonomiko iraunkorrerako Behategiak. Horren harira, denbora horretan Euskal Herriak esparru horietan izan duen garapenaren berri ematen duen azterketa aurkeztu dute, eta datuok Europar Batasunekoekin konparatu... [+]


2024-11-29 | Euskal Irratiak
Eguberriko merkatu solidario, etiko eta euskaltzale bat Baionan

Lau egunez idekia izanen den merkatu bat antolatzen du Plazara kooperatibak euskararen aldeko beste hamar bat eragilerekin –horien artean ARGIA–.


Komunikazio libreago baterantz

Azaroaren 21ean Errenteriako Torrekuan eta Badalaben egon nintzen "Komunikazio libreago baterantz trantsizioan" izeneko jardunaldian.


Eguneraketa berriak daude