Ihesi: Astondoko badiatik Ermua mendira


2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Bilbotik 25 kilometrora dago Gorliz, Uribe Kosta eskualdean. Plentzia eta Lemoiz udalerrien artean. Turisten eta bigarren etxebizitzen herria dugu. Uda partean Bilbo ingurutik hainbat jende hurbiltzen da Gorlizko hondartzara. Izan ere, hondartza horren inguruan bizi da herria.

Herri erdirako bidea hartu ordez, hondartzarako bidea hartu dugu eta Gorlizko hondartzaren amaieran dagoen Erietxearen inguruan utzi dugu kotxea. Gorlizko Itsas Erietxe hau 1919an eraiki zuten, badiaren kokapen egokiagatik. Bertako mikroklima berezia da. Arnas eritasunak sendatzeko aprobetxatzen zituzten eguzki izpiak eta haize garbia. Enrike Areilza sendagile ezagunak tuberkulosia sendatzeko metodoak ekarri zituen Europatik.

Gorlizko hondartza luzea hutsik esnatu da gaur, zerua goibel esnatu den moduan. Ez dauka udako hondartzaren itxurarik. Elkarren gainean jarritako toailek isiltasunari egin diote lekua. Udazkenean enkantu berezia dauka edozein hondartzak, baita Gorlizkoak ere. Gaur kolore bereziz jantzi da, behe-laino artean.


Duna fosilduak

Erietxetik Astondoko portu zaharrera bidean hasi da gure ibilbidea. Eskumara eskailera edo harmaila batzuk ageri dira, udalak atondutako bidea seinalatuz. Bidea hasten den tokian bertan informazio panela ere badago, ikusi daitekeenaren berri emanez. Ondoan, Astondoko duna fosilduak ikusi daitezke eskumara. 6.000 urte inguru dituzte duna horiek eta balio geologiko handia daukate.

Eskaileraz eskailera ekingo diogu bideari. Egurrezko eskulekuak ere lagun ditugu hasieran. Apurka-apurka zerua urdintzen hasi da, eguraldiarekin hitzordua jarrita bagenu legez. Eskulekuak amaitzen diren tokian, eskumarantz bidezidorra ageri da, baina guk aurrera egin behar dugu. Eskumara berriro ere harmailak agertu dira. Bide hori da hartu behar duguna. Berriro ere egurrezko eskulekuak. Gorlizko edo Astondoko badia eta hondartza gure oinpean. Maskor itxurako badia. Apurka-apurka esnatzen doa herria. Astondoko portu zaharrean kanaberak agertzen hasi dira. Hor dago Plentzia ere.


Atsedenlekuz atsedenleku

Egurrezko eskulekuak amaitu bezain laster begiratokia agertu da, jesarleku eta guzti. Jesarleku horien artetik jarraitzen du bideak, baina merezi du ikusmena gozatzeak. Barrikako itsaslabarrak ageri dira besteak beste. Aurrerago ere beste begiratoki bat agertu zaigu ezkerrera. Guk aurrera egin dugu, eskailerak gora, beste begiratoki batera heldu arte. Bidea zuhaitz artetik egingo dugu. Itsasargia dakusagu urrunean. Aurrerago beste atsedenleku bat.


Azkorriagako gotorlekua

Zuhaitz artetik atera gara. Kukulu auzo ingurura heltzean beste atsedenleku batekin egingo dugu topo. Bertan iturria, mahaiak eta parrila bat ere badaude. Bazkaltzeko ez da ez toki txarra, baina oraindik goizegi da horretarako. Hori bai, geldialdi txiki bat egitea komeni da, inguruan dagoenari erreparatzeko. Ezkerrera Uztrikoetxeko lurmuturra ageri da (Ustrikoetxe edo Uztrikotze). Bertan Azkorriagako gotorlekuaren hondakinak sumatzen dira: Eraikin nagusia eta bolbora gordetzeko erabili omen zuten beste eraikin txiki bat. Bertara joateko bidea ere badago, baina guk hurrengo baterako utzi dugu. Gotorleku honen berri 1795etik agertzen omen da dokumentuetan. Gotorlekuaren helburu zen Bizkaiko Jaurerria itsasotik etor zitezkeen etsaiengandik defendatzea. Badirudi, Plentzian zegoen gotorlekuaren ordez eraiki zutela, leku hobea zelakoan. Gaur egun Plentziako Itsas Erietxea dagoen lekuan zegoen gotorleku zaharra.


Flysch-ak

Uztrikoetxeko lurmuturra Muskiz eta Zierbenara begira dago. Han urrunean dira Muskizeko birfindegiak aireratzen duen kea eta Zierbenako portuko itsas-errotak. Eskuinera larreak, behiak... Alanbrezko hesiak banatzen ditu itsasoa eta baserria, mendiak eta itsasoak bat egiten duten lekua baita hau. Alanbrezko hesiaren kontra doan bidean gora egin dugu, mendia edo itsasoa nahiago dugun aukeratu ezinik bageunde legez. Muga mugan. Itsaslabarrek eskaintzen diguten perspektibatik ikusten dugu mundua. Flysch iluna adituen esanetan. Baina zer da flysch-a? Fenomeno geologiko desberdinen (sedimentarioen) kausaz kareharriak eta material bigunak erritmikoki alternatzea da, egitura geologiko jakin bat eratuz.


Gorlizko Itsasargira

Ibiltzen hasi garenetik ordu erdira gutxi gorabehera, Gorlizko Itsasargira doan asfaltozko bidearekin egingo dugu topo. Orain artean bakarrik joan gara, baina asfalto gainean doazenak asko dira. Badirudi jendea ohituago dagoela asfaltora lokatzera baino. Guk pottoken begiradapean egin dugu saltoa. Argi dago gu garela atzerritarrak. Elegantziaz mugitzen dira eurena den territorio erdi libre horretan.

Itsasargia gero eta hurbilago eta gero eta handiago ikusten da. Bere kolore zuriak kontrastea egiten du itsasoko urdin kolorearekin zein atzean dakusagun kolore arrearekin. Billanoko lurmuturra ondo zainduta dago. Itsasargiaren azpian kanoi herdoilduak zutik dirau, oraindik ere etsaien erasoaren zain. Itsasargiaren gainetik 36ko Gerrako bunkerra dugu begira. Itsasargira heldu baino apur bat lehenago eskumara doan bidetik helduko gara bertara. Gazteen gordeleku bihurtu da urteekin, graffitiek erakusten duten moduan.

Bunkerraren eskumatik jarraitu dugu aurrera. Gorriztutako iratzeek ireki duten pasabidetik egingo dugu aurrera beste behin ere. Harrizko harresi baten ondotik pasatuko gara. Dagoen bide bakarra jarraitu eta seinaleak laster azalduko dira. Gatozen lekutik Itsasargira eta Astondora. Aurrera jarraituz gero, Ermua mendira eta Armintzara. Aurrera bada.


Billano irla, herensugea

Eskumara Fanos auzoko baserri eta etxeak utzi eta ezkerretik ageri zaigun bidean gora egingo dugu. Billano irla edota Herensugearen begiradapean egingo dugu bidea. Herensugea, bai. Izen horrekin ezagutzen du jendeak. Ur azpitik ur azalera datorren pizti erraldoiaren itxura omen daukalako. Badirudi esnatuta dagoela, mugimenduan, zerbait esan nahian. Eskuinetik, berriz, udazken kolorea. Oliozko margoa dirudi artadiak.


Ermua mendian

Laster batean gaude tontorrean. Ez da erraza baina tontorrean gaudela adierazten duen buzoia topatzea. Gorago dagoen artzainen bordak tontor itxura handiagoa dauka. Hori baino arinago, ezkerrean ageri da buzoia eta berarekin batera oroit plaka. 290 metrora gaude. Ikuskizuna zoragarria da. Gorlizeko badiatik Castro Urdialeserainoko kostaldea ikus dezakegu eta eskumara eginez gero Matxitxakora doa gure begirada. Heldu gara gure helmugara. Gehiago ibili nahi duenak aurrera jarraitu eta Armintzara bidea hartu dezake. Armintza Lemoizko udalerrian dago, portu txiki eta berezia da. Ordubete inguruko bidea da eta hara heltzean Gorlizko hondartzara doan autobusa hartu daiteke. Guk bueltako bidea toki beretik egingo dugu, merezi du eta.


Azkenak
2024-11-01 | Sustatu | Sustatu
Wikipedia AA eduki okerretik (baina ez AA orotatik) askatzeko premia eta proiektua

WikiProject AI Cleanup proiektuari ekin diote Wikipedian: "Adimen Artifizialaren garbiketa", nolabait esatearren. Wikilari boluntarioak momentuz ingelesez, frantsesez eta alemanez hasi dira adimen artifizialaren bidez sortutako materialak detektatu eta (okerrak... [+]


‘Lo que no te cuentan de Donosti’-ren kontrako elkarretaratzea antolatu dute, beren deialdiarekin bat eginez

Hainbat eragile antifaxista eta antirrazistak antolatuta, Lo que no te cuentan de Donosti (LQNTCDD) taldearen kontrako elkarretaratzea antolatu dute, datorren astelehenean 20:00etan, Amarako Easo plazan. Telegram kanal horretatik, leku horretan deitua dute asteroko... [+]


2024-11-01 | Gedar
Portugaleteko Sastraka Gaztetxeko bederatzi kide epaituko dituzte

2020an birjabetu zuten espazioa Portugaleten, eta horren harira epaituko dituzte bederatzi pertsona azaroaren 5ean. Ostiral honetan manifestaziora deitu dute, 'Okupazioaren kontrako erasoak gelditu' lelopean.


2024-11-01 | Hala Bedi
Gorka Erostarbe (Badok)
“Edukiak gorantz egin du eta sorkuntza aldetik une polita bizitzen ari da euskal musika”

Badok-ek, Berriako musika atariak, 15 urte bete ditu. Bi ekitaldi ezberdin antolatu dituzte urteurrena ospatzeko, bata Hendaian azaroaren 16an eta bestea Durangoko Azokan. Hainbat artista izango dira bertan. Euskal musikaren gaur egungo egoeraren erradiografia txikia ere eskaini... [+]


Estatuaren biolentziaren beste 93 biktima aitortu ditu EAEko Balorazio Batzordeak

Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Ostegunetik igandera, Gazte Topagune Sozialista antolatu dute Altsasun

"Alternatiba sozialista indartzera bidean" GKSk eta IAk eztabaidarako, hausnarketarako eta aldarrikapenerako espazioak antolatzeko beharra azpimarratu dute, eta horren baitan antolatu dute Gazte Topagune Sozialista. Ostegunetik hasita igandera arte izango da Altsasun.


2024-10-31 | Andoni Mikelarena
“Haurrek Halloween ospatzeari esker jakin dugu gurean ere kalabazekin jolasten zutela duela ehun urte”

Halloween ospatzera gonbidatu zutela esan zion alabak Jaime Altunari eta honek festara joaten utzi zion, baina deseroso sentitu zen. Altunak bere aitari kontatu zion gertaturikoa, eta honek erantzun, eurek ere ospatzen zutela halakorik. Fenomenoa ikertzen urte eta erdi eman dute... [+]


2024-10-31 | Leire Ibar
Korrikaren karbono isuria nola murriztu daitekeen ikertu dute lehenengo aldiz

Ingurumen-inpaktuaren berri izateko eta, hurrengo edizioei begira emisioak murrizteko egin du azterketa Lander Crespo klima adituak. Garraioa izan zen Korrikako azken edizioan isurketa gehienen jatorria.


2024-10-31 | Justus Johannsen
ANALISIA
Öcalan gabe ez dago konponbiderik Turkiaren eta PKKren artean

Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]


2024-10-31 | Julene Flamarique
Energia konpainien gaineko zerga berezia bertan behera uztea adostu du Espainiako Gobernuak, EAJ eta Juntsekin

Enpresek presio handia egin dute azken boladan eta “inbertsio estrategikoak arriskuan egon daitezkeela” mehatxu egin zuten. Iberdrolako presidenteak ordea, zerga honek bere kontuetan “oso gutxi suposatzen duela” adierazi zuen duela aste bi. Bankuen... [+]


2024-10-31 | Euskal Irratiak
Baigorri-Tafalla egunak ospatuko dituzte asteburuan Baigorrin

Baigorri eta Tafalla herrien arteko senidetzea ospatuko dute asteburuan Baigorrin. 1978an hasi ziren lehen harremanak, baina hautetsien aldaketarekin pixka bat galdu zen ondotik. Haatik, duela hiru urte Tafallakoak berriz Baigorrira hurbildu ziren.


2024-10-31 | Iñigo Satrustegi
Bizitza ez da esateko erraza

MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.

----------------------------------------------

Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte... [+]


2024-10-31 | Nicolas Goñi
Zuhaitzen migrazioa dugu oihanek klima larrialdiari aurre egiteko soluzioetariko bat

Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]


Murrizketak, bazterkeria eta negozio interesak: hondamendi batentzako koktel hilgarria Valentzian

Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]


2024-10-31 | Jon Torner Zabala
“Eskolak ezin dio heriotzaren gaiari bizkarra eman”

Iragan astean kontatu genizuen etorkizuneko hilerriaz gogoeta prozesua egin dutela Antzuolan, eta protagonista nagusietakoak umeak izan direla, Herri Eskolan heriotzaren bueltan 1980ko hamarkadaz geroztik egiten ari diren lanketaren ildotik. Hain justu, “hainbat urtetan... [+]


Eguneraketa berriak daude