Agenda 22
Azken urtean inon eta inoiz ez bezala, segidako bi egunetan, igande eta astelehen, trafiko-ilara luzeen morroi suertatu naiz. Urepelera bidean igandez, Gernikarantz urriko azken astelehenean, autoekin batera amorrazioa pilatzen den une horretara iritsi gara. Futbolaz hitz egiten da gaizki. Uholde, tropel, masa... futbolak mugitzen omen ditu modu ulergaitzean. Ez dakit ba, futbola bakarrik den. Etxetik ateratzen gaituena, nagusiki, jan-edana da. Halabeharra izango zen, baina bolantean pipertuta eduki ninduen arrazoia, igande nahiz astelehen, piperra zen. Ezpeletakoa edo Gernikakoa. Baina piperra. Piperra beti piper...
Denborak beti uzten du arrastoa batean ez bada bestean. Urtero izaten gara Aramaiotik gora, oso gora, dagoen mendi-borda batean bertsotan. Anboto peko txoko hartan lagun onak egin ditugu urteen joanean. Parajea zoragarria da, eta txabolaren izena gutxi-jota harrigarri. Kasatxof, Santa Krutz apaiza ezkutaturik egon omen zen koba-zuloaren ahotik gertu eraiki zuten duela hogeita hamabosten bat urte. Kasualitate hutsa, jakina! Ez zuten apaiz gerrilariarekin Lourdesko edo Arantzazuko Ama Birjinekin erabilitako logika -non azaldu, handik hurbil tenplua egin- erabili. Gainera, Kasatxofera inor ez da joaten urarengatik... Beste sasoi batzuk ziren: herrietan soka-tira talde indartsuak osatzen zituzten, Un millón para el mejor telebista programak arrakasta itzela zuen, Zarautz Marbellartzen hasi zen eta Aramaio telebista espainiarrean urdin eta hori jantzita, herria herriaren aurkako lehian agertzen diren herri horietakoa izan zitekeen. Zorionez, gauzak aldatu egin ziren. Guri orbaina geratu zaigu "Euromar"rekin, izenaz gain han geratu baita eraikin erraldoia zutik. "Kasatxof"ek, bere txikian eta goxoan, izenagatik bada ere, nondik gatozen adierazten digu. Eta Santa Krutz apaiza akaso han egongo da oraindik zelatan goraxeagotik...
Olaztin ginen Maialen Lujanbio eta biok, Nafarroa Oinez-en. Azken ekitaldian bertsotan egin behar genuen, jendea agurtze aldera. Gure aurretik kantariak ziren oholtza berean, eta Niko Etxart, bere aita eta koinatuak ekitaldia burutu zutelarik igo ginen gu, bertsotara ustez. Baina gurutzatzean, diosalarekin, "aio eta agur", Niko tematu zen bostok batera zerbait abestu behar genuela. Jendaurrean geundelarik ez genuen ihes egiten asmatu. Bostok ekin genion abesti erraz bati, haiek a txapela gu a capela, haiek basurde gu granjako txerri, haiek aske gu uzkur. Maialen eta biok ez dugu sekula hain ongi kantatu. Egun hartan ze bertso bota genituen ahaztuko zaigu, baina norekin eta nola aritu ginen kantuan, nekez. Bidenabar, estatistikarekin adiskidetu nintzen: batez beste oso belarri eta ahots onak genituela epaituko zuen entzule orok.
egun falta dira Bertsolari Txapelketa Nagusiaren finalerako. Bertsozale Elkartetik abian jarri dugun web orriak gogorarazten digu egunean-egunean, lehen orrira iritsi orduko. Deskontzentratu egiten nau bizimodua egutegizatu behar honek. Nik banituen, beti izan ditut, alarma pizteko nire moduak. Hozkailuko yogurrak esaterako. Urruti sumatu arren, konpromiso handiko dataren bat hozkailuko yogurren tapako iraungitze-datak gainditzen zuelarik, urduritzen hasteko garaia zela erabakitzen nuen. Ez da web orriarena bezain sistema zehatza eta teknikoa, baina niri balio zidan. Horiek horrela, Durangoren zama sentitzen hasi garela aipatu beharko dugu. Ez dela Barakaldo soilik. Batean eta bestean sumatu ditut lagun eta gertukoak lanak bukatu beharrean, itota, presaka... Durangorako. Durango, herri baino data da gure kulturan. Iritsiko da eguna eskolatik umea idazlanen bat egin behar duela esanaz itzuli, gurasoek "noizko?" galdetu, eta umeak, "Durangorako" erantzungo duena.
Urrutikoak gertu ikusteko egindakoak izaten dira gehienetan antiojoak. Altabozak berriz, gertukoa urrutira zabaltzeko asmatu ziren. Mungian biek eman zidaten zer pentsatua. Jon Lopategi eta biok ginen, domeka arratsaldez, Lauaxetaren oroimenez egindako saio batean, lehengo ohitura zaharrean kantuan, balkoitik balkoira, janzkera ere halako. Alanbre-haririk gabeko mikrofono biz ari ginen. Nirea mututu zen arte. Konponbidea urrun sumatzen nuen, eta ahots soilez ekin nion bertsoari. Ohitura zaharrean. Kalea bete jende isildu egin zen, adi jarri. Eta nirea ahots ozena eta indartsua ez den arren, ongi entzuten omen zen esandakoa. Behin Sarasuak esan zuen modura, ahotsa da garrantzitsua, eta ez altaboza. Zer esanik duenak asmatuko du adi-erazten. Eta aldiz, ahotsik ez duen makina bati eskaintzen zaio altaboza, ahotsik ezaren salatari...
Antiojoei buruz berriz, Unai Iturriagari entzun nion behin egia potoloa bezain mingarria Lauaxetari buruz aritu zedin gaia jarri ziotenean. Ahotsa salatari, "zure antiojo borobilak gogoan ditugu baina poemak ez hainbeste" bota zuen. Guk ere antiojoak behar ditugun seinale, urrutikoak gertuago ikusten hasteko.
"Jarrera proaktiboagoa" eskatu dio Eusko Jaurlaritzaren Justizia Sail berriari Sarek, abuztuaren 20an egindako prentsaurrekoan. Espetxeetako normalizazioa "oraindik urruti" dagoela salatu dute, ikusita 148 presoetatik "ehun preso baino gehiago" egon... [+]
"Irudia zuritzeko" estrategiak erabiltzen dituzte energia arloko enpresa nagusiek. Ekintza positiboak azpimarratu eta inpaktu negatiboa "estaltzen" dutela ondorioztatu du ikerketan parte hartu duen EHUko doktoregai Goizeder Blancok.
Udaltzaingoaren azken egunotako "gehiegikerien" aurrean, Bilboko Konpartsen Federazioak elkartasuna adierazi die manteroen kolektiboko lagunei, Areatzan egindako elkarretaratzean.
Maiatzaren 30ean Nafarroako Gobernuak zenbait biktimaren aitortza egin zuen eta senitartekoek Sekretu Ofizialen Legea bertan behera uzteko eskatu zuten. Horien artean, Mikel Zabalza eta Mikel Arregiren familiak. ‘Naparraren’ anaiak ere egina du eskaera hori. Eneko... [+]
Hamasek salatu du talde islamistak aurretik onartutako akordio proposamenetan Israelgo lehen ministro Netanyahuk baldintza berriak jarri dituela. Iran su-etenaren alde agertu da, baina Israel “zigortzeko eskubidea” aipatu dute, uztailaren 31n Hamaseko buruzagi Ismail... [+]
Ertzaina emakume bezala erregistratu zen Trans Legearen bitartez, baina inori ez zion aldaketaren berri eman. Fiskaltzak uste du indarkeria matxista leporatzetik libratzeko asmoarekin aldatu zuela sexuz.
Kongoko Errepublika Demokratikoa ari da gehien jasaten tximino baztanga edo mpox-en epidemia. Urtea hasi zenetik 16.700 kasu atzeman dituzte, eta ia 600 pertsona zendu dira herrialdean; gehien-gehienak, haurrak.
Tuteran 30 urteko gizon bati 23 urteko bikotekideari erasotzea leporatu diote, eta Ondarroan 31 urteko gizon bati lankide bati ukituak egitea, herriko osasun etxean. Bilboko jaietan bi sexu eraso salatu dituzte, eta Donostian 20 urteko gizon bat atxilotu dute, hiriaren... [+]
Hainbat kolektibok salatu du Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean arreta jasotzen duten transei lehen harrera psikiatrikoko profesionalek egiten dietela, horrek transak patologizatzen dituela eta harrera endokrinoak egin beharko lukeela. Harrera endokrinoak... [+]
Etxebizitzen %20 baino gehiago jadanik bigarren etxebizitzak dira Ipar Euskal Herrian. Larrialdi klimatikoaz sentsibilizatzeko lau hilabetez, Nantesetik abiatu Alternatiba txirrindula itzulia, kostaldean zen aste buruan.