British Pop: Pop artearen jatorrizko labela
- Estatubatuarrek dena inork baino handiago eta deigarriago egin behar dute. Pop artean pentsatzean, Andy Warhol, Marilyn Monroeren irudi koloreztatuak, Campbell zopak edo Lichtensteinek komikietatik hartutako pertsonaiak datozkigu gogora. AEBak, beraz. Bilboko Arte Ederren Museora hurbiltzen denak, ordea, Erresuma Batuan ere pop artea egiten zela ikusiko du, AEBetan baino lehenago gainera. Pop korronte artistikoaren jatorri europarra errebindikatzen duen erakusketa honek British Pop du izena, otsailaren 12a arte egongo da ikusgai eta 19 artistaren ehundik gora lan jasotzen ditu. Marilyn Monroe ageri da lanen batean, baina Brigitte Bardot gailentzen zaio.
«Pop artea da: Herrikoia (masa publikoari eskainia). Iragankorra (epe laburreko irtenbidea). Ez nahitaezkoa (erraz ahanztekoa). Kostu baxukoa. Seriean ekoiztua. Gaztea (gazteriari zuzendua). Gatzduna. Sexya. Efektista. Glamourrez betea. Negozio handia». Richard Hamilton britainiarrak idatzi zuen formulazio hau Peter eta Alison Smithson arkitektoei idatzitako eskutitzean, 1957ko urtarrilaren 16an, pop mugimendua bera sortu baino lehen, mugimenduko artista gehienek pop etiketa mereziko lukeen obrarik egin ez zutenean. Hamiltonek bai, ordea: hilabete batzuk lehenago lerro hauen gainean ipini dugun Just what it that made... collagea egin zuen eta bertan, pop artistek hain maitea izango zuten teknikaz gain, mugimenduak gerora erabiliko zituen elementu ikonografiko asko sartu zituen. Peter Blake-ren Children Reading Comics (1954) lanean edo Eduardo Paolozzi eskoziarraren Bunk! collage sortan (40ko hamarkadaren amaiera eta 50ekoaren hasiera) dagoeneko poparen zantzu batzuk ere antzeman daitezke.
Adibide hauek eta Bilboko Arte Ederren Museoan bildutako ehundik gora collage, margo, grabatu eta eskulturak erabili ditu Marco Livingstone erakusketaren komisario eta pop artean adituak errebindikazio hau egiteko: pop artea nagusiki fenomeno estatubatuartzat jotzen bada ere, jatorria Erresuma Batuan du eta bertan, Londresen bereziki, mugimenduak merezitako errekonozimendua jaso ez duen garapena izan zuen 60ko hamarkadatik aurrera, akademizismotik urrundutako Royal College of Art-eko ikasleen eskutik.
Eskola honetako ikasleak izan ziren, besteak beste, David Hockney, Allen Jones, Derek Boshier, Peter Phillips, Patrick Caulfield eta Pauline Boty. Baita R.B. Kitaj estatubatuarra ere; gerora AEBetara itzuli bazen ere, Europan ekin zion pop bideari.
II. Mundu Gerra amaituta, arte eskolen eskakizun akademiko zorrotzak ere amaitu ziren. Langile klaseko ikasleei formazio artistikoa jasotzeko aukera zabaldu zitzaien eta pop belaunaldia sortu zen horrela. Kultura herrikoia kontuan hartzen hasi ziren, eta lehenago hutsalak eta duintasun gutxikoak ziren gaiak jorratzen. Aktualitatea eta politika jasotzen zuten artistek, prentsan eta geroago telebistan jasotzen ziren bezala. Komunikabideek inprimatzen zutena erabiltzen hasi ziren, eta horregatik zen haientzat hain baliagarria collagea. Boshierrek, esaterako, karrera espaziala edo Kubako misilen krisia hartu zituen gaitzat, Colin Selfek aterpe antinuklearren paranoia irudikatu zuen eta Nicholas Monrok extralurtarren eskulturak egin zituen. Gehienetan gizartearen kritika garratza egin zuen popak ezkerreko ikuspegitik.
Gerra Hotzaren urteak ziren, baina baita Hollywoodeko izar handienak ere. Artista britainiarrek ez zieten uko egin Marilyn Monroe, Liz Taylor edo Jean Harlow bezalako ikonoei, baina Brigitte Bardot, Jean-Paul Belmondo edo Monica Vitti ere irudikatu zituzten. Eta berdin musikan: Elvis erregea ahaztu gabe, The Beatles Liverpooleko laukotea ere izan zen pop lanen protagonista, hemen jaso dugun Peter Blakeren koadroan kasu.
Oro har, AEBetako eta Erresuma Batuko pop mugimenduen artean ezin da alde handirik topatu. Bilboko erakusketa koloretsuak ez du korronte honek Londres inguruan izan zuen garrantziaz zalantzarik uzten. Orduan zer dela eta egon da pop britainiarra estatubatuarren itzalean? Bien arteko alde handiena promozioa delako. Estatubatuarrek askoz gaitasun handiagoa erakutsi dute euren lanak mundu osoan promozionatu eta bildumazaleak erakartzeko. Pop britainiarraren erakusketa handirik, ordea, ez da inoiz egin Erresuma Batuan eta lehena Bilbon egin da mugimenduaren loralditik 40 urte pasa direnean.
Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]
Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]
Aurretik bistaz ezagutzen banuen ere, musikaren munduak hurbildu gaitu Julen Goldarazena eta biok. Segituan ezagutu nuen Flako Chill Mafiak erakusten zuen irudi horretatik harago eta horrek baldintzatu dizkit, hein handi batean, proiektuarekiko harremana eta iritzia. Lauzpabost... [+]
Haur Hezkuntzatik hasi eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza amaieraraino, ikastetxeetan mugikorra debekatzea du helburu Kataluniako Generalitateko Hezkuntza kontseilariak. 6 urtera arteko haurren ikasgeletan material teknologikorik ez egotea eta eskolen digitalizazioa aztertzea... [+]
Erretiratu berri den lankide-ohi baten omenez, Historiako irakaslea. Bejondeizula!
Hezkuntza-legeek azpimarratzen dute zein garrantzitsua den ikasleengan pentsamendu kritikoa sustatzea. Baina irakasle-klaustroak, garai batean ideien eztabaidarako eta proposamenak... [+]
Mendebaldeko herrialdeetako demokrazia liberalak demokrazia minimalista baten itxura gero eta handiagoa du. Definizioaren muina litzateke hauteskunde bidezko gobernu aldaketak errespetatzen direla. Horren aldaera autoritarioari Levitsky eta Way politologoek autoritarismo... [+]
Langabeen artean, 2.302 pertsona gehiago erregistratu dituzte urtarrilean Hego Euskal Herrian, eta horietatik 2.173 emakumeak dira, Espainiako Lan Ministerioak emandako datuen arabera.
Palacio de Arozteguia promotorearen enkarguz, legez kanpo ekin zioten 2021ean Baztango Lekarozko lurretan ehunka haritz ebakitzeari. Herritarrek gelditzea lortu zuten, gorputza makinen aurrean jarrita eta lur horietan egunak eta gauak emanda. Ilegalki jardun zuen enpresak ez du... [+]
Zutabe hau idazten nengoela, gaia aldatu behar izan dut, nire arreta osoa harrapatu dutelako Trumpen muga-zergek. Azalpen gutxi beharko duzue, leku guztietan da berria, Txinako produktuei %10eko zerga eta Kanadako eta Mexikoko produktuei %25eko muga-zergak jarri dizkie. Trumpek... [+]
Euskadi irratian baineraren ordez dutxa jartzeko iragarkiak etxeko komunean obrak ya hastera animatzen duen kuña hori. Obra erraza, inbestitze txikia eta aldaketa handia iragartzen da. Komunetako sanitarioen joerak aldatu dira eta ahoz aho zabaldu da zeinen eroso eta... [+]
Eskola segregatua izan da Gasteizko Judimendi ikastetxe publikoa, hiri guztiko ikasleak hartu ditu, jatorri atzerritarreko familien seme-alabak. Baina A hizkuntza eredutik D eredura igarotzeaz gain, auzoak eskola bere sentitzeko eta auzoko familiak erakartzeko egindako... [+]
