ArdiBidez: Jakue Bidean beeeeera

  • Euskal Herritik pasatzen den Jakue Bideak badu bere errepresentazio grafikoa: ArdiBidez mahai-jolasa. Beronek markatzen digu Nafarroa, Biarno eta Zuberoaren arteko mugarri den Pausasac-etik Vianaraino ardi bihurtuta egin beharko dugun ibilbidea. Horretarako 63 lauki zeharkatu beharko ditugu, tableroaren erdigunerantz, baina bidaia ez da bukatuko abiapuntura itzuli arte. Lauki bakoitzak du bere azalpen txartela, non gabiltzan ohartu eta Jakue Bideko historia eta bitxikeriez jabetu gaitezen. Asisko Urmenetak landu ditu edukiak eta ARGIAk Kukuxumuxurekin eginiko lehen elkarlanaren emaitza da ArdiBidez. Erromesek bide ertzeko ostatuetan bere ondasun urriak dadotara jokatzen zituzten. Bota ezazu zerorrek ere dadoa, zoriak erabaki dezan zure bidea.

2021eko uztailaren 19an
Tenplarioen planoa da berez ArdiBidez tableroa, antzar-jokoko espirituari eutsiz. Soldadu monje hauek erregeek baino indar handiagoa hartu zuten eta pertsegituak izan ziren. Horregatik, tableroko laukietan markatu zituzten bideko euren puntu seguruak -antzar-jolasean antzarrek babestutako etxeak, gure jolasean ardiak-, ostatuak, zubiak eta heriotza arriskua. ArdiBidez-ek laukien klabe eta kondairak gorde ditu, eta txarteletan dituzu irakurgai. Ekin diezaiogun Jakue Bideari: Aruetik (Via Podiensis), Garruzetik (Via Turonensis) eta Donapaleutik (Via Lemovicensis) datozen bide nagusiak Izuran batu, eta barnealdeko bidea zeharkatuko dugu, besteak beste Donibane Garazi, Orreaga, Iruñea, Gares eta Lizarran barrena, Ebro muga urdinera iritsi arte.

Erromatar galtzada hartuta eta ardi-pausoan, lasaiago ibiliko gara erromesak baino. Izan ere, Nafarroako Foru Zaharraren arabera, beilariak 30 eguneko baimena zuen Compostelarako joan-etorria egiteko. Horrek 60 kilometro/eguneko batez besteko erritmoa eskatzen zuen!

Argi bide-lapur, ordaindu beharreko zerga eta heriotzarekin eta baliatu zubiak, ardien laukiak eta bidezidorrak.


Kartzela

Izura, Donapaleu eta Donibane Garazira sartzeko ordaindu egin behar izaten zuten beilariek. Baina Vega de Valcarce herritik pasatzea kostatzen zitzaien gehien. Santiagora iristeko nahitaezko pasabidea izanik, Compostelako gotzainaren menpeko jauntxoak zeuden bertako bi gaztelutan. Jauntxo hauek zerga ordainarazten zieten erromesei aurrera jarraitzearen truke. Zailtasun hauen isla da kartzela eta bertan erortzen denak 3 txanda itxaron beharko ditu.


Ostatuan jostatu

Jakue Bide bazterreko ostatuetan berritzen zituzten indarrak ahulduta zetozen beilari akitu eta gosetuek. Beraz, ostatu eta ospitalez bete ziren bideko herriak. Izurak esaterako, hiru Jakue Bideren lotune izanik, bere une loriosenean 16 ostatu zeuzkan. Bizitzan dena ez denez ahalik eta azkarren ahalik eta urrunen iristea, ostatuan eroriz gero har itzazu hiru txanda gozatzeko.


Elkartasunaren putzua

Ur putzuan erorita, ezingo zara zeure kasa atera, beraz, itxaron beste jokalari bat erori arte. Horrela, bigarren erori denak hartuko du zure lekua, hirugarrena erortzeko zain. Putzu honek hondoan bere kondaira du: Erromes bati kalabaza urez betetzea ahaztu zitzaion Iruñera iritsi baino lehen (egungo Erreniega inguruan) eta zorabiatu egin zen. Deabrua agertu zitzaion erromes itxuran eta gertueneko ur putzura eramango zuela agindu zion, jainkoari zein Santiagori uko egiten bazien. Erromesak hori egin baino hiltzea nahiago zuela erantzun zion eta deabruak ihes egin zuen. Orduan, beste erromes bat agertu zitzaion eta honek putzura eraman eta bere maskorretik eman zion edaten.


58, Herioren zenbakia

Tenplarioak deabrua gurtzeaz salatu zituzten, eta euren ordena desagerrarazi zuten. Tenplarioek gurtzen omen zutena Baphomet izeneko burezurra zen, eta «LVIIIm» zeukan idatzia. Beraz, herioren aurpegi den burezurrari 58. laukia dagokio, noski. Heriotzak gertutik jarraitzen zituen pelegrinak, eta Orreagako «Sancti Spiritus» hezurtegian eta Eunaten hartzen zuten betiko atseden.


Lehen Michelin Gida

Aimerik Picaudek 1100. urtean osatu zuen Liber Sancti Jacobi erromesentzako gidaliburuak ez dirudi gure herrirako turismoa asko bultzatu zuenik: «Ikusten badituzu euskaldunak jaten ari, zakurrak edo zerriak etorriko zaizkizu gogora. Eta solasean entzunez gero, zakurren zaunkak irudituko zaizkizu, hain baita basa euren hizkuntza»... Deskribapenak gero eta hobe jartzen gaitu: «Herri basatia, beste guztiak ez bezalakoa ohitura eta jitean, gaizto amorratuak, beltz kolorekoak, kara ezduinekoak, gaiztofikatuak, perbertsoak, zirtzilak, desleialak, lizunak, mozkortiak, zakarrak, peroztuak, ustelak, arimagabeak, bizio guztietara emanak»... Euskal Herriko benetako Jakue Bidea ezagutzeko, sartu ardi-bidean.


Azkenak
2024-09-13 | Euskal Irratiak
Baionako zitadelako eraikuntza proiektuak arrangura piztu ditu ekologistengan

Baionako zitadelan proiektu berriak ditu armadak. Eraikin berriak egin nahi ditu eta horretarako oihanaren zati bat deseginen dute eta ura atxikitzeko bi gune ere sortu nahi dituzte.


Aysenur Ezgi Eygi-ri zuzenean egin zioten tiro burura Israelgo soldaduek, autopsiaren arabera

Turkiar-estatubatuar aktibista irailaren 6an hil zuten Beiti herrian, Nablus hiriaren ondoan, Zisjornadian, Palestinako Lurralde Okupatuetan. Orain forentseen azterketek iradokitzen dutenez, Israelgo soldatuek zuzenean egin zioten tiro aktibistari.


Iturbide, Jiménez eta Azkona estatuaren biktima gisa aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

Foru Gobernuak aitortu du motibazio politikoko biktimak direla hirurak. Hiru aitortza berri horiekin dagoeneko 36 pertsonari estuaren biktima izatea ofizialki aitortu die gobernuak.


Madrilgo Rolando kafetegiko hamahiru hildako haiek ETAm-ren eta ETApm-ren zatiketaren erdian

Ostiral honetan betetzen dira 50 urte ETAk, 1974ko irailaren 13an, Madrilgo Rolando Kafetegian bonba bat lehertarazi eta hamahiru pertsona hil zituela. Ofizialki 2018an onartu zuen erakundeak ETAren egiletza, bere burua desagertze bidean jarri zuenean.


2024-09-13 | Gedar
Bi lizarratar epaitu dituzte, Voxen salaketa baten harira

Faxisten aurka protesta egiteagatik auzipetu zituzten Lizarrako bi kideak. Asteazkenean, epaiketaren egunean, Lizarraldeko Kontseilu Sozialistak elkarretaratzea egin zuen epaitegi aurrean. Voxeko faxistak jarrera probokatzailearekin agertu ziren bertara, eta Guardia Zibilak... [+]


2024-09-13 | Ahotsa.info
Urriaren 12an Tafallan eginen du manifestazioa Ernaik “españolismo eta faxismoaren aurka”

“Españolismoaren eta faxismoaren normalizazioan” Hispanitatearen egunak jokatzen duen papera salatzeko urriaren 12an Tafallan mobilizatuko da Ernai. “Gu, Nafarroako etorkizuna gara, haiek, aldiz, iragana. Faxismoak herri honetan lekurik ez duela argi... [+]


Ezkabako iheslari Segundo Hernandez identifikatu dute Eguesibarreko Eliako hobian

Gasteiztarrarekin bederatzi dira ihesaldian parte hartu zuten identifikatutako pertsonak. Guztira, Nafarroako DNA Bankua sortu zenetik 43 pertsonaren datuak lortu dituzte.


Donostiako bi familia etxegabetze arriskuan daudela salatu du Kaleratzeak Stop plataformak

Zaurgarritasun ekonomikoaren baldintzak betetzen dituzten arren, Santander bankuak ordainketak epe batez etetea ukatu die bi familiei.


Garaileak esaten duenean amaitzen al da gerra bat?

Badakigu gerra bat noiz hasten den, baina ez noiz amaituko den. Hainbatetan entzun dugu esaldi hori, eta topikoa dirudi, baina arrazoirik ez zaio falta, gaur egun munduan barrena bizirik segitzen duten gatazka ugariei erreparatuz gero. Gauza bera esan liteke 1936ko uztailaren... [+]


87 milioi urteko amonite fosil bat aurkitu dute Langraiz Okan

60 bat zentimetroko diametroa duen amonite bat aurkitu du mendizale talde batek Arabako herriaren inguruetan. "Aurkikuntza handia" dela azpimarratu du Arabako Foru Aldundiko Kirol eta Kultura diputatu Ana del Valek.


Lokutorio greba Zaballan

Espainiako Estatuko espetxeetatik Euskal Herriratu gintuztenetik Zaballako espetxean komunikazioaren alorrean gabezia ugari topatu ditugu. Aurrez aurreko gutxiago eta laburragoak dauzkagu, lokutorioko bisitak baldintza tekniko kaxkarretan gauzatu behar izan ditugu eta telefono... [+]


Eguneraketa berriak daude