Espainiako Estatuak ez du onartuko kataluniarren gehiengoaren erabakirik. Espainiar nazioa kataluniarren borondatearen gainetik jartzen dute eta kito. Espainiako Alderdi Sozialistak Diputatuen Kongresuan murrizketa zorrotza iragarri du. Alderdi konstituzionalistentzat Espainiako nazioaren borondatetik kanpo ez dago demokraziarik. Mendeetako errealitatea behin eta berriro baieztatzen da. Jose Luis Rodriguez Zapateroren alderdiak ez dirudi autonomien estatuaren eredua gainditzeko borondate handirik erakusteko asmorik duenik. Ibilbide politikoa amaitzear duen Maragallek ordezkatzen duen herriaren aurrean duintasunez geratzeko ahalegina egingo du nahiz eta Madrilen dituen mugak ongi ezagutzen dituen.
Euskal Herrian eta Hego Euskal Herrian Katalunian gertatzen ari dena interes handiarekin jarraitzen ari gara; Espainiako Estatuaren borondatea zertan den benetan jakin nahi dugu eta kataluniarrek nola aurre egingo dioten Diputatuen Kongresuko estatutuaren aldaketa eskariei eta, nola ez, nola eragingo duen egoera honek kataluniarren etorkizuneko mapa politikoan eta alderdien arteko indar korrelazioan. Interesa dugu gure artekoaz argi bila jarraitzen dugulako.

Euskal gizartean bakea egunez egun atzerabiderik gabeko zerbait bezala bizi dugu. Eguneroko gizarte errealitateak politikaren eremua irentsi egiten du. Oraindik konponbiderik egon gabe gizartean sorturiko espektatiba bake dinamizatzailerik handiena bilakatu da dagoeneko. Euskal gizartearen eskabide nagusi horri huts egiten dion aktore politikoak bere proiektu politikoaren garapenerako baldintzarik ez du aurkituko berehalako etorkizunean.

Euskal Herriaren normalizazio politikoa, herri eskubideen aitortza, Espainiako estatuarekin lortutako une jakin bateko akordioa baino gehiago prozesu luze baten ondorioa gertatuko da; Espainiako estatua ez dagoelako Euskal Herriaren herri eskubideak aitortu eta bere estatu eredua aldatzeko prest. Ikuspegi teoriko batetik aitorpen sinbolikoak egin ditzake, baina praktikan Madrilek aitortzen duen nazio bakarra Espainia da. Orduan nola egin aurrera?

Erabateko normalizazio politikoak Euskal Herriak bere etorkizuna erabakitzeko duen gaitasunaren aitortza esan nahi du; normalizazio politikoa helburu duen hitzarmen batek eszenatoki horretara bideratu behar gaitu. Hego Euskal Herriko eta Euskal Autonomia Erkidegoko alderdien arteko adostasunak ez du ziurtatzen normalizazio politikorik, baldin eta ondoren Madrilek egoera berri hori onartzen ez baldin badu. Madrilek onartu dezakeen euskal adostasun bakarra Espainiako Konstituzio sistema kolokan jartzen ez duena da. Egoera honek Zapatero eta Euskadiko Alderdi Sozialistaren mugak non dauden garbi ezartzen du.

Euskal Herrian eta bereziki Euskal Autonomia Erkidegoan alderdi guztiek onartuko duten marko berri bat onartu ahal izateko, euskaldunon erabakitzeko eskubidean oin hartzen duen Espainiarekiko hitzarmena garatzea ezinbestekoa da. Oinarrizko erakunde arau honekiko adostasun formula ezberdinak topatu beharko dira baina presa duen gauza da. Une honetan posible den marko berriak, ziurrenik, ez ditu gauzak egun batetik bestera aldatuko, baina Ezker Abertzalea sisteman barneratzea bideratuko du eta eguneroko herrigintzan aktibo bilakatzea. Nik ez dut uste orain eskuratu dezakegun marko berri batek gauzak egun batetik bestera konponduko dituenik, baina uste dut Euskal Herriaren herri eraikuntzan sinesten dugunon arteko herri ikuspegia bateragarriagoa eta lankidetza posibleago egingo duela. Une honetan euskal aberrigintzaren aldeko lanean eguneroko lan eraginkorra bigarren mailako geratzen ari da eztabaida teorikoetan dihardugun bitartean.

Normalizazio politikoa bideratu lezakeen marko berri batek herri bezala dagozkigun eskubide guztien bideratze praktikoa suposatu ez arren, abertzaleon arteko herri ikuspegi bateratua sendotzea posible egin behar du eta euskal aberrigintzaren eztabaida eguneroko proiektu eraginkorren mailara ekarri behar dugu ekonomia eta enpresa, gizarte eta kultura eta politikaren alorrean. Normalizazio politikoa dagoeneko ez da bidearen amaiera, baizik eta bidea egiten jarraitu ahal izateko ezinbesteko tresna.

Abertzaleok lan komuna egiten hasi beharrean gaude euskal komunikazio sistema sendotzeko, hezkuntza sistema indartzeko, unibertsitatea mailarik gorenenera eramateko, Euskal Herriko enpresak indartzeko, euskarazko aktoreen ariketa eta gizarte sareak indartzeko eta abar. Markoaren inguruko adostasuna bezain garrantzitsua da, marko horren barruan herri estrategia sendo bat pentsatu eta praktikara eramatea. Gainontzean ahotik indarra joango zaigu egunerokoan geroz eta espainiartuago gabiltzan bitartean.