2025: sormenean baino arazoak merkatuan dira

  • Kultur sorkuntzari buruz joan den urriaren 25ean Iruñean egindako mahai-inguruarekin amaitu ziren ARGIAk antolatutako Euskal Herria 2005-2025. Nora eta Nola? topaketak. Mahaikideen aburuz, 2025ean egoera hobean izango da euskal kultura, baina antzeko arazoak izango ditu.

2021eko uztailaren 27an

kultur sorkuntza izan zuten hizpide urriaren 25ean Iruñean egindako mahai-inguruan Jose Ignazio Ansorena, Aingeru Epaltza, Tere Irastortza eta Xabier Mendiguren Elizegik. Esandakoetatik LARRUNeko 93. zenbakian ateratako ondorio berbera azpimarra liteke: 2025ean euskal kultura egoera hobean izango da, baina egungo arazo berdintsuekin jarraituko du. Akaso ez da kasualitatea mahaiko nafar bakarra -Epaltza- agertu izana etorkizunari buruz ezkorren: "Inguruan ikusten dudanagatik, ez dut uste gazteek euskal kulturaren pertzepzio ona dutenik». Kultur produkzioaren merkaturatzean ikusten du arazorik handiena, eta horretarako Kataluniara gehiago begiratu beharko genukeela azpimarratu zuen: "Han, una llingua es un mercat esaten dute eta guk ere »askok merkatu kontuak batere gustuko izan ez arren» ikusmolde horretatik asko ikasi beharko genuke". Epaltzak onartu zuen gaur egun "inoiz baino gehiago eta hobeto produzitzen dela", eta krisi urte batzuren ondoren, "halako berpizte bat" ikusten du. "Azken 25 urteetan euskal kulturan egin den jauzirik handiena produkzioarena da, sekulakoa, baina nire kezka harrera da». Eta LARRUNen idatzi zuen bezala, argi utzi zuen bera ez zegoela "amets handietarako".

Ansorenak erantzun zion etorkizunari so egitean amets handiak egiten direla eta berak amets txikiak dituela. Baietz, merkatua oso garrantzitsua dela, baina "kultura ez da bakarrik merkatua". Eta gazteei dagokienez, hizkuntza handiek ere arazo handiak dituztela gazteekin, «besteak beste, gero eta gutxiago irakurtzen dutelako». Diru laguntzei buruz ere, hizkuntza indartsuetako kultur produkzioek diru laguntza handiak jasotzen dituztela esan zuen: "Gaztelaniazko zinemak, adibidez, sekulako diru laguntza du". Azken hamarkadetan euskal kultur munduan lan itzela egin dela azpimarratu zuen Ansorenak eta arloan nekea sumatzen badu ere, bera baikorra dela zehaztu zuen: "Eta baikortasun horrek kemena ematen dit".

Xabier Mendiguren Elizegiren ustez, "kontua ez da baikor edo ezkor agertzea, ikuspegi bietatik egin baitaiteke aurrera; baikortasunetik edo ezkortasunetik izan, hartzen den jarrera baita garrantzitsuena". Egoera politikoari egin zion erreferentzia eta erne ibiltzeko deia egin zuen, gatazkaren gaia konponduta ere horrek ez duelako miraririk ekarriko: "Orduan hasiko da benetako borroka". Amets handiak desenkantua dakarrela zioen Mendigurenek, eta Epaltzak gaineratu zion, desenkantu horretatik sortu zela lehenago aipatutako depresioa eta honen ondorengo loraldia.

Tere Irastortzak zuzen heldu zion jarrera kontuari: "Nik espiritu baikorra aldarrikatzen dut, ezin gara beti kexaka eta tristuraz aritu. Asko dugu egiteko, baina asko egin da azken urteetan: gaztetan guretzat pentsaezina zen gaur egun 12 lagun euskaraz idaztetik bizi zitezkeenik". Euskaraz aritzeagatik sortzaileak autozentsuraz aritzen direla zehaztu zuen, eta hori gainditu beharra dagoela, egindako lanari eta hartzaileari dagokien balioa emanez: "Bestela beti normalizazio lanetan ari garela dirudi». Aurrera egiteko, aldiz, jauzia ematea funtsezko ikusten du eta horretarako hitz klabea mahaigaineratu zuen: elkarlana.

Inmigrazioa
Lau mahaikideen ustez, oro har, eta dauden zailtasunak ezkutatu gabe, inmigrazioa euskal kulturarentzat gehiago izango da aberastasuna arazo baino. Epaltzak salaketa gogorra egin zuen Nafarroan boterearen hariak zuzentzen dituztenen aurka: "Gure aurka egiteko erabiltzen ari dira inmigrazioa". Ansorenak ez zuen ikusten arazorik etorkinekin, baina "sor daitezkeen xenofobia guneek kezkatzen naute", adierazi zuen.


Azkenak
Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Jesus Carrera “diktadurak sortutako egoera bidegabeen biktimatzat” aitortu du Hondarribiko udalak

Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.


Tokiko espezieekin osatutako basoa landatzeari ekingo diote igandean Arrankudiaga-Zollon

Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.


2025-01-17 | Antxeta Irratia
Dagoeneko 1.000 autoinkulpaziotik gora bildu ditu J’accuse kanpainak

Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]


2025-01-17 | Gedar
Soraluzen ‘desokupei’ aurre egiteagatik deklaratu beharko du lagun batek

 Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.


Ezezkoa eman dio Eskoriatza eta Aramaio arteko parke eolikoari Espainiako Gobernuak

Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.


Bizkaiko Foru Aldundiko langileen eta euskararen alde elkarretaratzea egin dute Bilbon

Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.


2025-01-16 | Euskal Irratiak
Laborantzari buruzko ikuspegi desberdinak agerian, Departamenduko Laborantza Ganbararako bozetan

Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.


Eguneraketa berriak daude