Frantziar modeloaren krisia


2007ko otsailaren 21ean

Europako Konstituzioari frantziarrek emandako ezetzak arrazoi bat baino gehiago ditu. Horietako bat ezker aldean gehienik aipatua: "la defense du modele social". Frantziar modelo sozialaren zaintzea, zenbaitentzat lorpen ezinbestekoa. Erresakaren biharamunean bat baino gehiagok egin duen galdera: "baina zer da delako sozial modeloa, hain ozenki zaindu behar duguna?".

"Frantziaren beheraldia" hitzarekin ikuskari gehienek bestelako hitzak dituzte ahoan modeloari begiratuz. Alain Lamassoure Iparraldeko eurodiputatuak Gobernuak galdeginik egindako azterketan ongi aditzera ematen zuen azken hogei urteetan Frantziako mugetan gertatua, hots, Belgika, Italia edo Espainiako Estatuen mugetako erregioak pobreagoak izanez, Frantzia aldera heldu zirela lan bila. Gaur egun, aldiz, egoera erabat alderantzizkoa da. Froga ezin argiagoa frantziar ekonomia eta gizartea krisian direlarik: azken hogei urteetan hazkunde ekonomikoa %1-2en artean mugatua da, Europako ahulenetarik. Estatistiken manipulazioen gainetik langabezia %10 ingurutik ez mugitzen. Industriak 1,6 milioi lanpostu galduak hogei urtez. Zor publikoak 1,1 mila milioi euro gainditzen. Jendarteak ikusi edo onartu nahi ez badu ere gure haurren bizkar bizi gara, dudarik ez.

Panorama beltzari gehitzen ahal zaizkionak: segurantza sozialaren zulo erraldoia; erretretak ez direla hurbiletik ere segurtatuak. Europako Estatuen artean ikaskuntzari diru gehienik dedikaturik ere eskolak ez dituela emaitza onak, ezberdintasunak handitu baizik ez dituela egiten. Etxebizitzetan eta hirigintzan nabaritzen diren ezberdintasunak ahantzi gabe. Zoritxarrez baliteke zer gehiago kontatzeko.

Horrelako modeloak merezi ote du zaintzea? Ez ote du hobe aldatzea lehenbailehen? Galdera bera egina da Europako beste estatu gehienetan. Demografiaren eraginez zaharrak gehiago, langileak gutiago. Mundializazioarekin kanpoko ekonomien konpetentzia. Mundua aldatzen ari da abiadura handiarekin. Gure ekonomiek ere horien arabera aldatu behar lukete. Eta lehen-lehenik, nahi eta nahi ez, xuhurrago biziz. Baina nork onart horrelakorik? Berekoikeriaz "nik ez, baizik auzoak" diogu gehienek.

Horretan da, bada, gobernuen ezintasun handiena. Erreforma funtsezkoak egin behar litezkeela. Eskolan, osasun arloan, zerga, erretreta hala lanaren merkatuan nola langabeziaren tratamenduan... Besteak beste. Baina nork izanen ote du fermutasun ala bertute erreforma horien bideratzeko. Jakinez politikoki bere buruaren urkatzea dela, lobby, korporatibismo eta berekoikeria guztiei aurka egitea.

Bizkitartean berehalako erremedioen beharretan da frantziar ekonomia. Zein medikuk izanen ote du, fermutasun, zuzentasun eta bertute aski, erreforma handien egiteko. Sharonek neurri gogorrak hartu ditu bere herriaren onetan. Arrisku handiak ere bai. Horrelakorik gertatuko ote da frantziar mapa politikoan? Blair eta Britainia Handiari begira jarriak dira zenbait. Besteak Europako iparraldeari. Bi urteren buruan eginen diren hauteskundeen erronka nagusia. Beti erreforma atzeratuak, oraingoan ezin izango direla baztertu.


Azkenak
Elena Barrena, irakasle eta historialarien erreferentea

Gipuzkoako sorrera prozesuari buruzko bere doktore tesia aitzindaria izan zen, lurralde historikoen bilakaera ulertzeko. Deustuko Unibertsitateko irakaslea, historialari askorentzat eredu izan da bere lan egiteko eta irakasteko modua. Igande honetan hil da Elena Barrena Osoro... [+]


Gernikako gaztetxe zaharra hartu dute berriro, itxi eta hamar urtera

Gernikako "gazte langileen interes eta beharrei" erantzungo dien proiektu bat martxan jarriko duela adierazi du Egurre Gazte Asanbladak. Eraikina duela hamar urte itxi zuten, eta salatu dute Gernikako Udalak hiru legegintzaldi daramatzala esanez liburutegi bat jarriko... [+]


Mario Vargas Llosa idazlea eta Literaturaren Nobel sariduna zendu da

89 urterekin hil da, Liman, eta idazle perutarraren seme-alabek eman dute haren heriotzaren berri. Gaztelaniazko literaturaren egilerik ospetsuenetakoa izan zen, eta 1960ko eta 1970eko hamarkadetan Latinoamerikan literaturak izan zuen loraldian paper garrantzitsua jokatu zuen... [+]


2025-04-14 | ARGIA
Gabriel Arestiren “izaera komunista” azpimarratu dute, bere heriotzaren 50. urteurrena kari

Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak (EHKS) antolatuta, egun osoko jardunaldia egin dute igandean, Bilboko Campos Eliseos antzokian. Hainbat hitzaldik osatu dute egitaraua, eta jardnualdia amaitzeko Bigarrenez Aresti etorkizunaren aurrean antzezlana estreinatu dute.


Daniel Noboa eskuindarra gailendu da Ekuadorko hauteskundeetan, eta oposizioak iruzurra salatu du

Bozen lehen itzulian pare-parean geratu ostean, inkesta gehienek aurreikusten zutena baino tarte handiagoa atera dio egungo presidenteak Luisa González hautagai correistari. Oposizioak "iruzurra" salatu eta botoak berriz zenbatzea eskatu du.


Analisia
Balantzaka gerrarantz

Gure amak beti esaten du: “Ez dut sekula ulertu zergatik gertatu zen Lehen Mundu Gerra”. Ez dio batere zentzurik harrapatzen. Ez du ulertzen zergatik inplikatu ziren Europako potentzia zaharrak halako basakeria batean eta ez zaio buruan sartzen nola konbentzitu... [+]


‘Oztopoen gainetik askatasunera’: Ernaik manifestaziora deitu du apirilaren 17an

Adierazpen askatasuna aldarrikatzeko eta "eskuin erreakzionarioaren ofentsibari aurre egiteko" batuko dira. Egun horretarako Euskal Preso Politikoen alde antolatua zuten hitzaldia eta ekitaldia salatu du UPNk, eta hura zelatatzeko agindu du Espainiako Audientzia... [+]


Lau maki, 1947 eta 1948 urteetan Donostian erailak

Maki gerrillari antifrankistek Euskal Herrian ez zuten presentzia bereziki nabarmena izan, baina batzuk pasatu ziren, baita erregimenaren errepresio bortitza pairatu ere. Guardia Zibilak hiru hil zituen Ibaetan 1947an eta bat Zubietan 1948an, ahaztuta badaude ere.


2025-04-14 | Uriola.eus
Gerra finantzatzeari uko egiteko zerga desobedientziaren ekimena abian da

Ekimenak bakea eta justizia soziala sustatzeko proiektuak finantzatzea du helburu. Sustatzaile diren gizarte mugimenduek mezu argi bat bidali diete gobernuei eta armagintza industriari: "Ez dugu gerraren konplize izan nahi".


Analisia
Mikrofonoak antzokietan

"Eskatu txanda eta egingo dugu bat zurekin", esan dio estudioetatik ari den esatari prestu eta animatuak Bilboko kaleetan dabilen berriemaile gazteari. Aurkezlea entzuleei zuzendu zaie segituan. "Bien bitartean, Iruñera goaz...". Han zabaldu dute linea... [+]


Jardin bat zuretzat, Hipatia

Hainbat lorpen kolektiboan soilik egin daitezkeela esaten denean, lerro artean joan ohi da behin kolektiboan pentsatu, gogoetatu eta eztabaidatu ondotik heldu ohi direla, heltzekotan. Baina zerbait lortzeko, ezinbestekoa da pentsatzen jartzea. Ez baitira gauzak besterik gabe... [+]


Euskal armagintza industria eztabaidagai (I)
Industria militarrari buruz Jaurlaritzak eta Zedarriak enpresari foroak planteatutako eztabaida irekitzen

Urtearen hasieran, Zedarriak taldeak "defentsaren" industriari buruzko "eztabaida irekitzearen" alde egin zuen publikoki (baita nuklearrari buruz ere), eta Eusko Jaurlaritzak berehala egin du bat horrekin. Lehenik, Mikel Torres lehendakariorde eta Ekonomia... [+]


Semaforoa gorri, etsaien engainagarri

Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]


2025-04-14 | Jakoba Errekondo
Bizi Baratzearen lurreko ekosistema oparoa

Apirilak asaba zaharrengana garamatza. Apirila urte osoaren gakoa izango da. Lurrak antolatzea, ongarriketa osatzea, haziak plantatzea, pardak, makilak, sareak, lokarriak atontzea… Hamaikatxo lan bada, sasoi berrirako urratsik handiena, gero uda eta udazkena azkurriz eta... [+]


Eguneraketa berriak daude