Europako Konstituzioari frantziarrek emandako ezetzak arrazoi bat baino gehiago ditu. Horietako bat ezker aldean gehienik aipatua: "la defense du modele social". Frantziar modelo sozialaren zaintzea, zenbaitentzat lorpen ezinbestekoa. Erresakaren biharamunean bat baino gehiagok egin duen galdera: "baina zer da delako sozial modeloa, hain ozenki zaindu behar duguna?".

"Frantziaren beheraldia" hitzarekin ikuskari gehienek bestelako hitzak dituzte ahoan modeloari begiratuz. Alain Lamassoure Iparraldeko eurodiputatuak Gobernuak galdeginik egindako azterketan ongi aditzera ematen zuen azken hogei urteetan Frantziako mugetan gertatua, hots, Belgika, Italia edo Espainiako Estatuen mugetako erregioak pobreagoak izanez, Frantzia aldera heldu zirela lan bila. Gaur egun, aldiz, egoera erabat alderantzizkoa da. Froga ezin argiagoa frantziar ekonomia eta gizartea krisian direlarik: azken hogei urteetan hazkunde ekonomikoa %1-2en artean mugatua da, Europako ahulenetarik. Estatistiken manipulazioen gainetik langabezia %10 ingurutik ez mugitzen. Industriak 1,6 milioi lanpostu galduak hogei urtez. Zor publikoak 1,1 mila milioi euro gainditzen. Jendarteak ikusi edo onartu nahi ez badu ere gure haurren bizkar bizi gara, dudarik ez.

Panorama beltzari gehitzen ahal zaizkionak: segurantza sozialaren zulo erraldoia; erretretak ez direla hurbiletik ere segurtatuak. Europako Estatuen artean ikaskuntzari diru gehienik dedikaturik ere eskolak ez dituela emaitza onak, ezberdintasunak handitu baizik ez dituela egiten. Etxebizitzetan eta hirigintzan nabaritzen diren ezberdintasunak ahantzi gabe. Zoritxarrez baliteke zer gehiago kontatzeko.

Horrelako modeloak merezi ote du zaintzea? Ez ote du hobe aldatzea lehenbailehen? Galdera bera egina da Europako beste estatu gehienetan. Demografiaren eraginez zaharrak gehiago, langileak gutiago. Mundializazioarekin kanpoko ekonomien konpetentzia. Mundua aldatzen ari da abiadura handiarekin. Gure ekonomiek ere horien arabera aldatu behar lukete. Eta lehen-lehenik, nahi eta nahi ez, xuhurrago biziz. Baina nork onart horrelakorik? Berekoikeriaz "nik ez, baizik auzoak" diogu gehienek.

Horretan da, bada, gobernuen ezintasun handiena. Erreforma funtsezkoak egin behar litezkeela. Eskolan, osasun arloan, zerga, erretreta hala lanaren merkatuan nola langabeziaren tratamenduan... Besteak beste. Baina nork izanen ote du fermutasun ala bertute erreforma horien bideratzeko. Jakinez politikoki bere buruaren urkatzea dela, lobby, korporatibismo eta berekoikeria guztiei aurka egitea.

Bizkitartean berehalako erremedioen beharretan da frantziar ekonomia. Zein medikuk izanen ote du, fermutasun, zuzentasun eta bertute aski, erreforma handien egiteko. Sharonek neurri gogorrak hartu ditu bere herriaren onetan. Arrisku handiak ere bai. Horrelakorik gertatuko ote da frantziar mapa politikoan? Blair eta Britainia Handiari begira jarriak dira zenbait. Besteak Europako iparraldeari. Bi urteren buruan eginen diren hauteskundeen erronka nagusia. Beti erreforma atzeratuak, oraingoan ezin izango direla baztertu.