Biziraupenak estu lotzen du


2021eko uztailaren 27an

Ixiar eta Norden oso pertsona ezberdinak dira. Ixi adineko euskal emakumea da, barazkiak saltzen ditu herriko azokan eta iragana ondo gogoan du, bere familia, bere gaztaroko istorioak, bere senarra izandakoa... Norden afrikarra da. Gerra bizi izan du hezur-haragitan, gosea, eta Euskal Herrira etorri da bizimodua ateratzera. Beldurrari aurre egiteko abesten ikasi zuen amarengandik eta horixe du euskarri: musika. Bere taldearekin musika jotzen du azoka ondoan eta ahal duen beste, diskoak nahiz zapiak, saltzen saiatzen da. Kultura, bizipen eta adin ezberdinekoak izan arren, uste baino gauza gehiago partekatzen dute: laster behin betiko itxiko den azokan egiten dute lan eta aldaketak abiada bizian gertatzen diren mundu honetan biziraun nahi dute.

Gaurkotasun handiko gaiak jorratzen ditu Neska politak, artasoro alaiak antzezlanak. Ateak betiko itxiko dituen azoka da obraren kokalekua eta, kasualitatez, estreinatu zen herrian, Errenterian, azoka zaharra itxi berri dute eta antzokiaren ondoan dago zabaldu berri duten merkataritza zentroa. Eta azoka zaharreko baserritar barazki saltzaileek merkataritza zentroaren kanpoan dute saltokia, estalpe baten azpian.

Maite Agirre dugu antzezlanaren zuzendari eta idazlea. La baladilla de San Sebastián izenburupean plazaratu zuen antzezlana Hiru argitaletxeak duela urte batzuk eta haren moldaketa da Agerre teatroak aurkeztu berri duen antzezlana. Mielanjel Haranak eta Arantxa Gurmendik hartu dute obra euskaratzeko ardura eta taxuz egin dute. «Arrazoi ugarik eraman ninduten lana idaztera. Bat-batean, Donostiako Bretxa merkatua zegoen tokian zulo bat zegoen eta irudi horrek indar handia izan zuen. Konturatu nintzen oso azkar goazela, bizitza oso azkar doala eta guk martxa horretan, erritmo horretan sartu behar dugula. Horrekin batera, garai berean etorkinak gero eta gehiago etortzen hasi ziren. Ordura arte inmigrazioa hiri handietako gauza zen, baina, orduan, Donostian bertan, Euskal Herrian bertan hasi ginen hori gertutik bizitzen».

Antzerki-kontzertua

Arantxa Gurmendik eta Jon Gaubekak txukun gorpuztu dituzte Ixi eta Nordenen rolak. Haiekin batera Karlos Nguema eta Freenetik taldea daude oholtzan, Nordenen musika taldea irudikatzen eta taldearen kantu propioak jotzen. Izan ere, tarte handia du musikak bai eszenatokian bai obran. «Etorkin asko ezagutzen dut eta gehienak musikariak dira. Eta horrek bultzatu dit agian etorkin hau musika talde batean kokatzera. Karlos Nguemak aita etorkina du eta beraz, lotura handia du protagonistarekin», dio zuzendariak.

Entseguek aurrera egin ahala, Maite Agirrek argi ikusi zuen obrak erritmoa, musikalitatea eskatzen zuela, hala testua esateko moduari zegokionez nola taula gainean antzezteari zegokionez. Horrexegatik, esaera zahar asko esaten ditu Ixik eta hitz jokoak egiten ditu Nordenek. Maite Agirreren hitzetan, «adineko emakume eta gizonek, beste hizkuntza bat daukate, aberatsagoa. Hitz egiteko modu horrekin nire ama omendu nahi izan dut, oso hizkera berezia zuen, ez zen bertsolaria baina errimak egiten primerakoa zen». Erritmo hori areagotzeko, Ixik eta Nordenek abestiak kantatzen dituzte eta jakina, Freenetik taldeak abestiak zuzenean jotzen. Taldearen zuzeneko soinuaren bolumen altuak aktoreen presentzia ahultzen du gure irudiko, baina baliteke nahita bilatutako kontrastea izatea. Belarrietara ez ezik, ikusleen begietara ere iritsi behar zuen erritmoak, eta hartara, dantza egiten dute protagonistek, dela pasodoblea, dela Afrikako kantu tribala. Bi aktoreek esperientzia zuten dantzaren munduan eta ondo moldatu dira.

Barazki kaxak lubaki

Zuzendariak ez zuen eszenaratze kostunbrista egin nahi eta bi artista gazterengana jo zuen eszenografia eta jantziak egin zitzaten. Inés Martínez de Iturrate arduratu da eszenografiaz. Barazki kaxekin instalazio mugikorra egin du. Kaxez osatutako egitura euskarri egokia da Josu Rekalderen bideo eta irudien proiekziorako. «Bagenekien hasieratik hor bideo batzuk proiektatu behar genituela eta horretarako egokia izan behar zuen. Niri ez zaizkit batere gustatzen pantailak eszenatokian. Proiektatzea permititzen du eta aldi beran, kontrako fokoak jartzea». Jantziak Amaia Zabalak egin ditu, folklorismotik ihesi. Bartzelonan moda diseinu ikasketak bukatu berri ditu eta datorren urteko Gaudi pasarelan parte hartzeko hautatua izan da.

Lanpetuta dabiltza Agerreko kideak. Neska politak, artasoro alaiak aurkeztu berri dute, Puta zahar alkauete Zelestina antzezten jarraitzen dute eta EHUn antzerki tailerra eskainiko dute ere aurten. Proiektuak ere ez dituzte faltan. Emakumeen komedia bat idatzi nahi du Agirrek eta koadernoan ohar batzuk idatzita ditu jada.

Non eta noiz
Azarotik aurrera Neska politak, artasoro alaiak ikusteko aukera ugari izango da. Azaroaren 4an Beasainen izango dira, 5ean Azpeitiko Antzerki Topaketetan, 11n Zornotzan, 16an Hernanin, 25ean Lezon, 30ean Bilbon eta abenduaren 16an Tolosan.


Azkenak
Caparrosoko Valle de Odieta makroetxaldea handitzeko beste saiakera bat

Valle de Odieta enpresak eta bere filialak (HTN) urteak daramatzate instalazioak handitu nahian, administrazioa ezartzen ari den erregulazio guztien aurka. Epai judizial bati esker, abere kopurua gaur egun baimenduta dituzten hainbat adinetako 7.800 bururaino zabaltzea lortu... [+]


2024-10-03 | Gedar
24 orduko barauak egingo dituzte aste honetan Euskal Herrian, Palestinarekin elkartasunez

Ostegun arratsaldean hasiko dira baraualdiak, eta bost gune antolatu dituzte ekimenari lotuta: Bilbon, Altsasun, Donostian, Gasteizen eta Iruñean. Larunbat eguerdian, berriz, manifestazio handi bat egingo dute Bilbon, palestinar erresistentziarekin elkartasunez eta... [+]


EHU desitxuratzen duen irakaslea

Sanchezi buruz ari gara, joan den ostiralean astindu gintuen kasuaz. Adierazpen askatasuna defendatzen dugu, baita gustuko ez ditugun adierazpenak egiten direnean ere. Askatasun horrek iritzi arrazoituetan eta kontrastatutako datuetan oinarritutako ideiak adierazteko... [+]


Marixol Iparragirreren kontrako epaia artxibatu du Auzitegi Nazionalak

Miguel Angel Blanco PPko zinegotzia bahitu eta hiltzearen ardura politikoa egotzi nahi zioten, baina auzia preskribatuta dagoela iritzi dute epaileek.


EHUko Zuzenbide fakultateko ikaslea
“Hasieratik neurri zorrotzak hartu beharrean, ikasleen erantzun irmoaren zain egon da EHU”

Azken egun hauetan, "Faxistak kanpora!" lelopean EHUko Zuzenbide fakultatean eramandako borroka antifaxistaz hitz egin dugu anonimotasuna atxiki nahi izan duen ikasle batekin. Sare sozialetan frankismoa goraipatzen eta mezu xenofobo, matxista eta homofoboak zabaltzen... [+]


2024-10-02 | Leire Ibar
Baxoan ahozko proba euskaraz egiteagatik ikerketa abiatu du Bordeleko Hezkuntza Akademiak

Uda aurretik, irakasle talde batek ekimen bat jarri zuen martxan ikasleek proba euskaraz erantzun ahal izateko. KAZETAk adierazi duenaren arabera, orain gertatutakoa ikertzeko prozesua zabalik dago.

 


2024-10-02 | Leire Ibar
Emakumeenganako diskriminazio sexista %18,5 igo da azken bi urteetan

Honakoa dio Arartekoak argitaratu duen ikerlanak. Jarrera matxisten inguruko azterketak Euskadiko nerabe eta gazteetan jarri du fokua. Diskriminazio gehien gertatzen diren espazioak kalea eta sare sozialak dira.

 

 


Montse Borda. Pinturaren artisaua kobazuloan
“25 urtez astebururo fabrikan ari naiz, baina horrek astegunetan tailerrean egotea ahalbidetzen dit”

Iruñeko Arrosadia auzotik pasatzen naizen aldiro sartzen dut burua Santa Marta kaleko tailerrean. Hor da Montse normalean: potetxoan pintzela sartu, trapu batean ia pintura dena kendu eta pintzela mihisean igurzten, begiztan. Bere espazio-denboran sartu naiz gaur eta... [+]


2024-10-02 | Julene Flamarique
Lan-baldintza “miserableak” salatu zituzten langileak kaleratu ditu The Champions Burgerrek

Iruñerriko Laneko Autodefentsa Sareak The Champions Burger jardunaldian langileek pairatzen dituzten lan-baldintza kaxkarrak salatu zituen aurreko astean The Champions Bugerrek langileak esplotatzen ditu lelopean.


2024-10-02 | Inma Errea Cleix
Ez da sexua

Aldarri eta kanpaina, lege, arau, plan eta aurrekontu, babes-mekanismo eta zigor-makinaria oro gorabehera, etenik gabe jarraitzen dute kasu gogorrek eta jokabide zitalek betetzen albistegiak, tantaka zein zaparradan, eta gizon-desmasiak salatzeko protesta-ekintzek,... [+]


2024-10-02 | Itxaro Borda
Tupperware

Ikasi berri dugu Earl Tupper jaunak Floridako Orlandon, 1947an, sortu zuen mila koloretako ontzi enpresa peko errekara doala, desagertzeko zorian dela, preseski. Badirudi plastikoak konkurrente larriak dituela, adibidez, linean egiten diren salerosketena edo erabilpen bakarreko... [+]


2024-10-02 | Hiruki Larroxa
Gizonen anaidia akabatzeko premia

Gisèle Pélicot-en kasuak bortxaketetatik haratago dagoen arazo bat erakusten du: gizonezkoon konplizitatea indarkeria matxistaren aurrean. Kezkagarria ez da soilik erasoa, baizik eta, gertatutakoa jakinda, egoera ez salatzea erabaki zuten gizonen isiltasuna... [+]


2024-10-02 | Cira Crespo
Euskaldunen eraztuna

Gaur egun, gure munduan eraiki diren hierarkia guztiak mundu mailako kolonizazio prozesu baten emaitza dira. Menderatze-hierarkia global horiek elkarren artean txirikordaturiko beste hierarkia zehatzagoek osatzen dituzte, hau da, klasekoek, etnikoek, estetikoek, eta baita... [+]


2024-10-02 | Jesús Rodríguez
Amerika Kopa eta elefantea gela erdian

Directa-ren ikerketa batetik abiatuta ezagutu dugu iruzurra. Bartzelonan egiten ari den belako Amerika Koparen antolatzaileek argitaratutako audientzia eta bisitari kopuruak faltsuak dira. Gaia garrantzi sozial eta politiko nabarmena izaten ari da, faltsututako datu horiek izan... [+]


Enarak beti itzultzen dira

Maule, 1892. Zaraitzu ibarreko zortzi emakume espartingile Zuberoako hiriburutik etxera abiatu ziren, baina bidean, Larrainen, elurteak harrapatuta, hotzak hil omen zituen denak. Zortzietatik zazpiren izenak iritsi zaizkigu: Felicia Juanko, Felipce Landa, Dolores Arbe, Justa... [+]


Eguneraketa berriak daude