Amerika, Amerika


2021eko uztailaren 19an
Joan den hilabetean Katrina urakana izar mediatiko nagusia izan genuen mundu osoko komunikabide guztietan, honen inguruan eginiko gogoeta, ekarpen eta interpretazioak mota askotarikoak izan dira. Niri, kasu honetan, nire haurtzaroko marrazki bizidunetako abestitxo bat etorri zait burura, Willy Fogen ateratzen zena eta "Amerika, Amerika" -marrazki bizidun hauetan Amerikako Estatu Batuei (AEB) buruz dihardute- izenekoa. Bertan Iparramerikako dohainei buruzko laudorioa egiten zen, bere edertasuna eta ametsen lurraldea zela goraipatzen zelarik. Abesti honen hitzak gogora etorri zaizkit George Bush presidenteak Katrinari buruz esandakoak entzun ostean -gauza asko esan ditu, baina beno, ni esaldi bakar batean zentratuko naiz...-. Izan ere, bere hitzak erabiliz, urakanak agerian utzi du orain arte AEBetan ezkutatuta eta erabat ezezaguna zen pobrezia. Eta noski, hau entzun bezain laster artikulu hau idazteko gogoak piztu zaizkit bat-batean.

Benetan ezezaguna al da pobrezia AEBetan? Gauza berria al da? Eta zeinentzat berria? Beste hainbatetan bezala, Bush jaunak beste mundu propio eta marabillosoan bizi dela azaldu digu. Izan ere, AEBetako egoera sozialaren berri, batek baino gehiagok badu eta ez da gauza berria inondik inora. Argi dago Katrinak pobrezia agerian utzi duela eta gordin-gordinik erakutsi dizkigula oso irudi bortitzak. Baina agertu zaiguna AEBetako errealitateetako bat da, ez gehiago, ez gutxiago. Era honetan, Hollywood eta Syllicon Valley-rekin batera New Orleans edo Harlem ere badaude eta ikusi nahi ez duenak itsuarena baino ez du egiten. Zenbait estatutan pobrezia %20 inguru kokatzen da -Louisiana, horien artean- eta lurralde honetan ematen diren ezberdintasun ekonomikoak izugarriak dira: Disney enpresako zuzendariak, adibidez, Orlandoko Disneyworld-eko 4.000 lorazainek batera bezainbeste irabazten du; "torero ilustratu" bati kopiatuz, bi hitzetan esanda "ikaragarria"...

Zentzu honetan, argi dago AEBetan nagusia den ikuspegi neoliberalak eragin izugarria duela, eta ezin da ahaztu hartutako erabaki politiko garrantzitsuenak ideologia honetan sostengatzen direla. Horrela bada, Estatua behartsuenez ahaztu egin da, baina ahanzte honek ez du esan nahi desagertzen direnik, ezta urrik ere. Hona hemen datu bat: aurreko mende bukaeran 40 miloi pertsonek ez zuten inongo osasun segururik AEBetan, baina gaixotu, gaixotu egiten dira, aberatsak baino gehiago... Nahiz eta Bush jaunak pobreak ikusi urakanak agertzen direnean bakarrik, pobreak hor daude urte osoan zehar, aterbe-etxetan, metroko geltokietan edota kale gorrian. Honi, buruz ere, Katrinak erakutsi digu pobreziak kolore jakin bat baduela AEBetan, eta hori afro-amerikarrena dela. Telebistan agertutako zenbait irudik, esaerak esaten duen bezala, mila hitzek baino indar handiagoa dute. Honen inguruan, hona hemen adibide bat, batzuentzat sinesgaitza izango da datu hau, baina benetakoa da: Nueva York hiriko Harlem auzoan, esaterako, gizonezko afroamerikar baten bizi esperantza 54 urtekoa da, Bangla Desh-en bezala...

Katrinak erakutsi dio Bush jaunari pobrezia bere lurraldean badela, hori agerikoa izan da, baina "amerikar amets" honen aurrean zer edo zer egingo al du? Ez dut uste, eta ez dut uste arrazoi batengatik: «amerikar ametsa» emateko «amerikar zorigaiztoa» ere beharrezkoa delako. Neoliberalismoak zatiketa eta bazterketa soziala bultzatzen du eta datu makroekonomiko onak -hau ere eztabaidatu daiteke, baina hori hurrengo baterako utziko dugu- izateko gizarte gaixo bat edukitzea da ordaina. Hauxe al da hain zoragarria eta kopiatu behar den eredua? Europako Konstituzioaren eztabaidan hain modan izan den kontzeptuen jokoa jarraiki, "Europa zaharrarekin" gelditzen naiz, eta zuek?


ASTEKARIA
2005eko urriaren 23a
Azoka
Azkenak
Kutxa Banku Fundazioa ez da ados agertu Arriolaren adierazpenekin: “Euskara ez da oztopo”

Kutxa Banku Fundazioak adierazi du Kutxabankeko presidentearen adierazpenek ez dutela fundazioaren pentsamoldea islatzen, "Hizkuntza aniztasuna beti da aberastasun iturri, nekez izan daiteke oztopo", argudiatu dute.


Lineal A idazkunik luzeena

Lineal A duela 4.800-4.500 urte erabilitako idazkera minoikoa da. Berriki, Kretako Knossos jauregi ezagunean, bolizko objektu berezi bat aurkitu dute, ziurrenik zeremonia-zetro gisa erabiliko zutena. Objektuak bi idazkun ditu; bata, kirtenean, laburragoa da eta aurkitutako... [+]


Gizonak frontera, emakumeak zubira

Londres, 1944. Dorothy izeneko emakume bati argazkiak atera zizkioten Waterloo zubian soldatze lanak egiten ari zela. Dorothyri buruz izena beste daturik ez daukagu, baina duela hamar urte arte hori ere ez genekien. Argazki sorta 2015ean topatu zuen Christine Wall... [+]


Resako aztarnategia Andosillan
Ebroko muga zaharraren lorratzetan

Nafarroako Erriberako Andosilla herrian, sorpresa ugari ematen ari den indusketa arkeologikoa egiten ari dira Aranzadiko arkeologoak eta herritar boluntario taldeak. Resako aztarnategian orain arte oso ezezaguna zaigun Goi Erdi Aroko gizarteak hobeto ulertzeko aztarnak aurkitu... [+]


Pippi Kaltzaluzek 80 urte bete ditu, beti bezain iraultzaile

Pippi Kaltzaluzeren istorioak lehenengoz kaleratu zirenetik 80 urte bete direla-eta, leku berezia eskaini diote Boloniako Nazioarteko Haur eta Gazte Liburu Azokan. Azkarra, independentea, errebeldea, lotsagabea, menderakaitza, apur bat basatia, sormen handikoa, ausarta eta... [+]


Trans Pertsonen Lehen Mailako Arretako Zerbitzuak jarriko ditu abian Osakidetzak

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako trans pertsonei zuzendutako protokolo asistentziala eguneratzea da helburua. Lehen Mailako Arretako Taldeak (LMAT), trans pertsonentzako Lehen Mailako Arretako Zerbitzu berriak (tLMAZ) eta Gurutzetako Unibertsitate Ospitalean dagoen Genero... [+]


Osakidetzako datuen kontraesanak: itxaron-zerrendak behera, herritarren kexak gora?

Jaurlaritzak ziurtatu du itxaron-zerrendak bi hilabetetik behera jaitsi direla azken hiruhilekoan. Manu Lezertua EAEko arartekoak, berriz, beste datu bat nabarmendu du herritarren kexei buruzko urteko txostenean: Osakidetzari dagozkion kexak %70 igo dira, eta batez ere... [+]


“Neutrotzat aurkezten dena, egiaz, ideologia nagusiaren konplizea da”

Gozamen aparta bezain deskribatzeko zaila dakar, norbaiten hitzak irakurri edo entzun ostean, zera pentsatzeak: “Horixe zen neu aurreko hartan azaltzen saiatu nintzena!”. Idazlea eta itzultzailea da María Reimóndez, eta galegoz aritzen da, hizkuntza... [+]


Unibertsitate pribatuak sortzeko baldintzak gogortu nahi ditu Espainiako Gobernuak

Ugaritu diren “txiringito pribatuei” muga jartzeko asmoz, unibertsitate berriak sortzeko baldintzak gogortu nahi ditu Espainiako Gobernuak. Euskal Herrian polemika artean jaio zen azken unibertsitate pribatuak adibidez, Gasteizko Euneizek, gaur gaurkoz ez ditu... [+]


2025-04-02 | Cira Crespo
Espainiako bandera

Juan Bautista Bilbao Batxi idazleak barku batean egiten zuen lan, eta bere bidaietako kronikak bidaltzen zituen Euzkadi egunkarira. Horri esker, XX. mende hasierako mundu osoko kronika interesgarriak ditugu, euskaraz. 1915eko ekainean, hain zuzen, Murtzian egin zuen... [+]


Segurtasuna, etorkinak eta beldurra

Segurtasun falta dagoen irudipena handitu dela azaldu du Eustaten azken txostenak. Gurean, Trapagaranen, Segurtasuna orain, delinkuenteen aurka manifestaziora deitu dute herritar batzuek.

Bi izan dira sentsazio hori zabaltzeko arrazoiak. Batetik, udalak Udaltzaingoaren... [+]


Haurtzaroaren denbora

Haurtzaroaren amaiera eleberri distopikoa idatzi zuen Arthur Clarkek, 1953. urtean: jolasteari utzi dion gizarte baten deskribapena. Eta ez al da bereziki haurtzaroa jolasteko garaia? Jolasteko, harritzeko, ikusmiratzeko eta galdera biziak egiteko unea. Ulertzeko tartea zabalik... [+]


2025-04-02 | Castillo Suárez
Erantzunak

Badira etxebizitzak saltzeko atarietara harpidetuta daudenak, etxe bat erosi nahiko luketelako. Tarteka etxeak ikusteko hitzorduak ere egiten dituzte, eta seguru nago saltzaileak badakiela pertsona horiek ez dutela etxea erosiko, ez bisitan etxeari aurkitzen dizkioten baina... [+]


Eguneraketa berriak daude