Gizakiak betidanik lapurtu dio lurrari bere izerdia, batzuetan lore, belar, hosto… bidez, eta bestetzuetan lurra bera eraldatuz, urperatuz edo urpetik atereaz. Ludiak, ordea, berea dena berak lehenago zeukan moduan berreskuratu nahi izaten du, berea denez, berari gogoak ematen diona egiteko.

Aurrerapen teknologikoei esker, hainbat autobide eta eraikuntza egin dugu itsasoan, horretarako beharrezko dikeak eta hormatzarrak eginez, baina, hark lehenago edo geroago berea dena eskatzen du, hondamendiak eraginez. Geuk egiten edo egingo genukeen bezalaxe, ezta?

Azkenak, Rita deituak, egundoko hautsak harrotu dituen arren, ez omen du uste adinako txikiziorik eragin herritarren eta hauen ondasunetan. Petrolio ustiaketa orubeetan egin duenaren zenbaterainokoa, ez dakigu zehaztasunez.

Azken aurrekoa New Orleansen gertatu da. Aurrez zekiten, iragarritako hilketa izan dela diote. Nola liteke munduko lurralderik aurreratuenean, AEBetan, hau gertatzea? Nola liteke populazio hori lekualdatzeko beharrezko neurriak ez hartzea? Nola liteke, bitarteko askoz gutxiago duen Kubak, duela gutxi, bi milioi pertsona inguru mugitzea eta hildakorik ez gertatzea? Nola liteke munduko petrolio erreserba handienak dituen estatuak horrelako hondamendiaren aurrean behar beste manta ez izatea? Edo janaria falta izatea? Prebisio falta? Prepotentzia, harrokeria?

Populazioa jakinaren gainean omen eta ez ziren mugitu; ez zeukaten nola, nora eta zerekin. Ikusten da zer jatorritakoak ziren: garai batean Espainiak menperatutako lurraldekoak gero Frantziak eta, azkenik, honek AEBei saldutakoa. Esklabuen jatorriko jendez eta Haitiko etorkinez jantzitako lurraldea. Aski zuten ehun kilometro lur barrura urruntzea, baina hori ere ez zuten lortu. Izan ere, joan zaitezte inora bizitzan eskuratu duzuen dena bertan utzita! Nola bizi? Zergatik eta zertarako? Gainera, joatea erabaki eta lortu dutenak, biziko badira, hoteletan dagokiona ordainduz ari dira eta denek ez zuten hainbeste dolar aurrezturik, agian, zorretan bai.

Medizina gabeziak ere harritu nau, mundu osoa hornitzen duten medizinak asmatzen dituen estatuak bere biztanleak babesteko lain ez edukitzea ere, ez da normala. Kolerak jota, berehala, hildakoak ugaltzen hastea ez nuen aurreikusiko halako estatu batean, agian, koleratuta jende gehiago hiltzea, bai.

Konponbidea ejertzitoak ekarriko omen du. Tiroka ari direnak tiroka isilduz; etxeak uztea bizitza galtzea dela deritzotenak, bizilekuetako ateak txikitu eta indarrez atereaz; hildakoak dauden lekuak gurutze gorriz seinaleztatuz eta "arriskurik" gabekoak gurutze beltzez. AEBetan dena ejertzitoaren bidez konpontzeko joera erabat errotzen ari da. Bestelako aukerak garestiago dira presupostuaren hiru laurdenak ejertzitoa eta armen inguruan xahutzen dituenarentzat. Semea falta duen amak bakarrik aurre egin dio, benetan, aginteari.

Gure arteko batzuk, hala ere, eta hori ere zur eta lur utzi nauena da, poztu egiten dira gertatu den lekuan gertatu delako triskantza: «Amerikano harroputz horiek zer uste zuten bada?» Hori baino gehiago ez bereizteko bezain itsu al gaude? Nola sar ditzakegu agintari ankerrenak eta herritar txiroak zaku berean? Gorrotoak hainbeste galdu arazi al digu burua ala lehendik galdua genuen? Injustiziaren eragilea eta pairatzen duena berdin hartzen ari gara, jatorrizko izen bera dutelako. Guk ere izan ditugu hangoen eskutik ibili direnak eta antzeko agintariak, duela gutxi arte gainera. Ala oraindik ere bai? Noiz konturatuko ote gara, han eta hemen, horrelakoak jasan beharko ditugunak berdinak garela.

Guk ere eragin ditugu hango behartsuak. Behin hurbildu zitzaigun oso azal beltzarana zeukan gazte bat eta bere bi abizenak euskaldun puruak zeuzkala konturatuta, galdegin genion: «zer, zure aitona amonak euskaldunak ala?» «Ez, baina beren jabeak bai», erantzunda utzi gintuen. O, gutarrak!

Adio, puska baterako, jazza eta gospelaren lurraldeari. Adio armonia eta goxotasunaren doinuzko maindirez gogoa biltzen zuten gau hezeei, txiroen oinazeak miazkatzen zituzten dorremifasolazko haize bafada kizkurrei. Jo ezak berriro Sam!