Irakurri berri dut ELAren "Burujabetza irabazteko konfrontazio demokratikoa prestatu" hausnarketarako agiria. Idazki benetan interesgarria da eta, irakurketaren ondoren, egoera berri baten aurrean egon gaitezkeela eta, neurri batean, denok itsasorratzik gabe gaudenaren inpresioa eman dit. Edo, baita, etorkizunean, gero eta espazio zailago, erreduzituagoetan eta subjektu gutxiagorekin garatuko dela euskal politika.

ELAk Lizarra-Garaziko Akordioaren eskema -nostalgiaz?- eta abertzaleen indar metaketa kontsideratzen ditu ezinbesteko, subiranotasunaren benetako bideari horrela bakarrik eutsi ahal izango zaiola uste izanik. Horren aurrean, badirudi umetan genion bezala "azkena, putxi!!" esanda, alderdi abertzaleek lasterketa zoro eta indibidualari hasiera eman diotela, denak helburu (bakar) batean bat datozela esan arren: euskaldunok garela erabaki behar dugunok.

Hala ere, helburu garden honen ostean datoz zailtasunak, inkognitak segurtasunak baino askoz gehiago dira-eta. Hasteko, ez dakigu, gutxik daki, ia inork, gehienok hala nahi izan arren, egoera berri baten aurrean gauden ala ez. Garai berria zerbait izatekotan garai post-biolentoa da, eta ordurako bakoitzak, subiranotasun era ezberdinak proposatuz, bere burua postulatu nahi du, baina susmoa daukat, ezer egotekotan, ETAk erabaki duela bere jardunaren emaitza berak baina ez duela amortizatuko, ez dagoela mailegurik egiteko prest. Bere iritziaren arabera amaitu dira indar metaketak. Metaketak gehiago dira ilusio optiko bat egoera erreala baino. Esaterako: Zarautzen bilduko diren ehunetik gorako eragileak. Ba ote dago, egon, hainbeste eragile edo eragile berbera ehun aldiz klonatua al da?

Beraz, ez dago ELAk nahiko lukeen Lizarra-Garaziko eskemetara bueltatzerik. Bere dokumentuan argi uzten du nola ez duen ikusle bakarrik izan nahi eta ez duela alderdiek zedarritutako eremua gustuko (ikus 49-51 arteko puntuak). Baina negoziazio eskema hau ez da oraingoan Madrilen diseinatutakoa, bertatik abiatu dena baino.

Dagoeneko, Batasuna etzidamuko eszenatokian jokatzen ari da, abertzaletasunaren hegemonia eskuratzekoan. Hori, EAJk badaki. Bakea, normalizazioa eta abar aipatuz, orain badaki aspalditik askok zekusatena, bake baldintzetan ezker abertzaleak nazionalismoaren baitan itsasorratza eduki zezakeela, beronengan, hori bai, ezker abertzalean, baina orokorki hartuta, baitzegoen berrikuntza kulturalaren ardatza. Hori liteke, ondo aprobetxatuta, bere altxorrik preziatuena.

Hala ere, itsasorratz honek baditu bere arriskuak ere: hegemonia noraino eraman eta zein erritmotan aplikatu gura dituen. Beste arlo batzuetako maisutasuna, tempoa kontrolatzearena adibidez, bere kontrara joan daiteke ere, batez ere urrats guztiak era berean eman gura baditu, eta horrelako hainbat sintoma ere ikusten da. Zeren negoziazioetan aritu baino batzuetan badirudi irabazi baino ez duela egin nahi, eta horretan antsia puntu bat nabaritzen zaio Batasunari.

Hegemoniaren borroka ez da bakarrik abertzaleen artean ematen. Estatu espainiarrean ere, PP eta PSOE borroka ezin bortitzagoan daude Espainiaren bi ideia oso ezberdin elkarri inposatze nahian. Egoera honetan arriskutsua da koiunturaren sintomak ulertzen ez jakitea, eta badirudi, honetan ETAk baduela psikopataren nolabaiteko argitasuna. Alegia, min egiten ederto daki, baina egungo egoeran, horra dilema: alde batetik PSOE ahuldu dezake eta PP indartu, berez mugimendu txarra dena. Eta bestetik, PSOEk ederto ondo aprobetxatu dezake PPk politika antiterroristan egin zuen aldaketa erabakiorra. Hala nola, Barne-saileko hainbat eskumen Justizia-sailera eraman, non, errepresioa neurri batean ezkutatuz, malgutasun gehiago duen Legea nahi duen moduan erabiltzeko; batzuetan soka luzatuz eta besteetan, momentua helduta, estutuz.

Egoera berririk dagoen ez dakit, baina egoera berri batean gaudela ziur nago eta abertzaleen baitako borrokan jokoa oso bortitza dela ere bai. Hainbat subjektu sobran daudela erabaki da, eta nire usterako hori da ELAren dokumentuan neurri batean islatzen dena. Inork ba ote du itsasorratzik?