Iñigo Aritza ikastolak antolatuko du 2005. urteko Nafarroa Oinez festa, Ziordia, Olazti, Altsasu eta Urdiainen. Aurtengoa berezia izango da gainera, 25. urteurrena beteko baitu Nafarroako ikastolen jaiak. Antolatzaileek hainbatetan aipatu dutenez, "ikastolak sendotu eta indartzea, garai berrietara egokitzea, erronka berriei aurre egitea, oztopo guztien gainetik Nafarroa osoan euskara eta euskal kulturaren alde lan egitea". Horixe izan dute helburu nagusi, beti.

Nafarroako ikastolek urtero ospatzen duten festarik handiena da Nafarroa Oinez, euskararen eta euskal kulturaren aldekoa. Esan bezala, Nafarroako Ikastolen Elkarteak lagunduta, aurten Altsasu, Ziordia, Olazti eta Urdiaingo ikasleak biltzen dituen Iñigo Aritza ikastolari egokitu zaio Nafarroa Oinez prestatzea. Horretarako baina, bailarako ikastolen beharrak aztertu eta proiektua aurkeztu dute. Besteak beste, lortutako irabaziekin zein helburu beteko dituzten zehazteko.

Iñigo Aritza ikastola orain 36 urte jaio zen, eta ordutik hainbat gorabehera izan du. Oraingoan urrats handia egin nahi dute ikasle, guraso eta irakasleek: 2 eta 6 urte bitarteko ikasleentzat egoitza berria eraiki nahi dute. Horrezaz gain, geroago 0 eta 3 urte bitarteko haurrentzako eraikuntza eta azpiegitura prestatu nahi dituzte.

Iñigo Aritza Ikastola kolektiboa, gurasoen irakaskuntza kooperatiba da, eta arestian esan bezala, Olazti, Ziordia, Altsasu eta Urdiaingo ikasleak biltzen ditu. Olaztiko ikastola sortu zen lehenengo, 1969an. Ondoren etorri ziren Altsasu eta Urdiaingoak, 1971n eta 1972an, hurrenez hurren. 1976an Aralarko Mikel Donea kooperatiba eratu zen eta 1979an Altsasuko Iñigo Aritza ikastolaren eraikina egin zuten. 1981ean egin zen lehenengoz Nafarroa Oinez eta urtebete geroago Ziordiko ikastolan lehenengo ikasleek eman zuten izena. 1985ean Altsasuko Iñigo Aritza eta Etxarri Aranazko Andra Mari ikastola banatu egin ziren eta 1992an Urdiaingoa itxi zen. 1993an egin zen bigarrenez Nafarroako ikastolen aldeko festa. Ondotik, 1995ean, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza ezarri zen. Hurrengo urteetan Altsasuko Iñigo Aritza ikastolak jaso ditu bailarako haurrak eta ikasle kopurua gero eta handiago izan da urteen joanean.

Iñigo Aritza ikastolako ikasleek D ereduan ikasten dute. Haur hezkuntza (2-6 urte), Lehen Hezkuntza (6-12) eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza (12-16) bitarteko ikasketa aldia burutzen dute haurrek bertan. Orotara, 340 bat ikasle daude egun.

Sakana Nafarroako ipar-mendebaldeko eskualdea da, 15 udalek osatua. Hiru azpi-eskualdetan daude banaturik Sakanako udalak: Arakil -Irurtzun, Arakil, Irañeta, Uharte-Arakil, Lakuntza, Arruazu-, Aranatz -Ergoiena, Arbizu, Etxarri-Aranatz- eta Burunda -Bakaiku, Iturmendi, Urdiain, Altsasu, Olazti eta Ziordia-.

Banaketa hori historikoa da, baina ez du administrazioan eraginik. Dena den, azpi-eskualde bakoitzak zerbitzu gehienak biltzen dituen gune bat du: Altsasu (Burundan), Etxarri-Aranatz (Aranatzen) eta Irurtzun (Arakilen).

Azken 20 urteotan Sakanak ez du biztanlerik galdu, Nafarroako mendialdeko gainontzeko eskualdeetan gertatu den moduan. Industria, siderurgia, da Sakanako ekonomia jarduera nagusia, baina zerbitzuen sektorea hazten ari da etengabe, lehen sektorearen kaltean. Etorkin asko etorri da eta horrek ere eragina izan du eskualdeko ekonomian, gizartean, eta orobat egoera soziolinguistikoan.

Gaztelania eta euskara elkarrekin bizi dira Sakanan. Sakanako biztanleen %37 euskaldunak dira eta kopurua ez da aldatu azkeneko 10 urteotan. Bestalde, euskaldunen kopuru absolutua duela 10 urte baino handiagoa da.

Populazioak gora egin ahala, haurrek ikastolan ikasi eta euskara sarriago entzuten ahal da Sakanan. Horrezaz gain, eragin handia izan du euskarazko hezkuntzak. Sakanan A eta D ereduak eskaintzen dira bakarrik, B eredurik ez dago. Batxilergoetan A eta D ereduak eskaintzen dira baina heziketa zikloetan ez dago hizkuntz eredurik, ez da euskaraz ikasteko aukerarik. Dena den, euskarazko hezkuntza eskaerak gora egin du azken urteotan. 2003-2004 ikasturtean esaterako, derrigorrezko ikasketak egiten ari diren Sakanako ikasleen %27,7k A ereduan ikasi zuten, eta gainontzeko %72,3ak D ereduan.

7,5 kilometroko ibilbidea izango da eta Olazti eta Ziordia herriak lotuko ditu autobidearen ipar eta hegoaldetik. Bidean asfaltaturiko lurzorua eta bide sendoa izango dira, lokazteko arriskurik gabekoa. Bide laua prestatu dute aurten, eta 5. eta 6. guneen artean baino ez dago 300 metro inguruko aldapatxo bat, belardi ederrez inguratua.

Zirkuituan 6 gune prestatu dituzte antolatzaileek. Olazti (1), Ziordia (4) eta Urbasakoa (5) lurzoru sendoan daude eta beste hirurak belardietan. Oso zabalak dira eta belardi zabalek inguratzen dituzte.

Nafarroa Oinezek 25 urte beteko dituela-eta bilduma bat paratu dute; liburu bat, CD bat eta DVD bat jasoko dituena. Liburuan orain arte egindako jaien logotipo guztiak, abestien hitzak eta jai bakoitzari buruz Castillo Suarez idazleak sorturiko literatur euskarazko nahiz gaztelaniazko testu laburrak erantsi dituzte. Jose Mari Morcillok marrazki ilustrazioak sartu ditu koloretan. CDan abesti guztiak izango dira entzungai eta azkenik, DVDan editatu diren bideo klip eta iragarki bildumak bilduko dira.

25. urteurrenean, euskararen aldeko lanean sendo aritu zen Jose Maria Satrustegi sakandar euskaltzale, antropologo eta etnografoa omendu nahi dute bailarako guztiek.

Jose Maria Satrustegi Zubeldia (1930-2003) Euskaltzaina izan zen 1963tik. Sakanako euskal idazle oparoena izan zen, eta Nafarroan azken 50 urteko euskararen historian ikurra eta eredu. Altsasun ospatuko den Nafarroa Oinez'05-ek Satrustegiren figura hartu du ikur gisa. Horregatik, haren biografía eta lana biltzen dituen liburua argitaratu du, ele bitan, euskaraz eta gaztelaniaz, alegia. Andres Iñigo euskaltzain eta Iruñeko Hizkuntza Eskolako Euskara katedradunak eta Patxi Salaberri euskaltzain urgazle eta Nafarroako Unibertsitate Publikoan euskal filologia irakasle aritzen denak idatzi dute lana.

Liburuarekin batera, Jose Maria Satrustegiri buruzko erakusketa ere antolatu du Altsasuko Iñigo Aritza Ikastolak. Erakusketa laranja da, Nafarroa Oinezeko logotipoaren kolore berekoa. Herri batetik bestera erraz eraman ahal izateko, erakusketa ibiltaria prestatu dute. Liburuak beste atal ditu mostrak eta atal bakoitzean hainbat argazki jasoko da. Erakusketan zehar bitxikeria asko ikus ditzakegu, euskal izendegiaren inguruko atal bat dago, adibidez, Jose Mariak lan handia egin zuelako eremu honetan. Gaur egun sobera ezagunak zaizkigun izen asko eta asko idazle arruazuarrak berreskuratu zituen, Erkuden eta Aitziber esate baterako. Satrustegiren adierazpenak ere jaso dira erakusketan, gazte denborako argazkiak ere bai.