Ihesi: Eskoriatza, indianoek jantzitako herria
- Deba Goienean, Gipuzkoako hego-mendebaldean dago Eskoriatza. Deba ibaiaren goialdean, 41 kilometro koadro inguruko udala da, 3.900 biztanleri ostatu ematen diena. Makina bat jauregi eta eraikin bikain aurkituko dugu bertan, horietako asko indianoen diruarekin eraikiak. Izan ere, eskoriatzar andana joan zen Ameriketara XVI. eta XVII. mendeetan.
Apotzaga: Eskoriatzako hirigunetik bi kilometro eta erdira dago Apotzagako elizatea, Anboto eta Udalatx zaindari dituela. Baserri multzo aberatsa dago elizate honetan, Okaranza oinetxea tartean. Okaranzatarren familia izan zen elizateko garrantzitsuena XV, XVI eta XVII. mendeetan. Hilerri zirkular bat ere badago Apotzagan, Euskal Autonomia Erkidegoko monumentu multzo izendaturikoa. Baserri bakoitzak bere hilarria du hilerri honetan. San Miguel parrokiaren babespean dago elizatea eta elizak berak arkitektura aztarna erromaniko eta gotikoak ditu.
Gellao: Apotzagatik hiru kilometrora dago Gellao. Andre Maria Jasokundekoaren parrokia da arkitektura ondare nagusia, ate erromaniko arranditsua duena.
Zarimutz: Eskoriatzako hirigunetik 5 kilometrora dago Zarimutz. Erdi Aroko aztarnen lekuko da elizate hau, eta San Pedro parrokia da horren erakusgarri. XVIII. mendean berriztatu zuten. Mendi ibilaldi politak egiteko lekua da Zarimutz.
Marin: Eskoriatzako hirigunetik 6 kilometrora dago Maringo elizatea. Santa Maria Magdalena parrokiako erretaula barrokoak erakarri ditu bisitariak batez ere, berriztatu eta 1996ko uztailean inauguratu zutenetik. Santa Luzia ermita eta estilo neoklasikoko hilerria dira beste arretaguneak. Horiez gain, Isasi baserriak berezkoa du xarma, beheko su zentrala baitu XV. mendeko sukaldean, bakarra da Gipuzkoan.
Bolibar: Hirigunetik 3 kilometrora, Bolibarren, naturak agintzen du. Aitzorrotz, Lete, Erañako haitzak eta Axtroki ingurua daude Bolibarren. Eskalatzaileen paradisuan, arkitektura ere txertatu da baina. San Miguel parrokiak XVIII. mendeko zurezko ganga du, leiho erromanikoa ere bai.
Mendiola: Aretxabaletatik 4 kilometrora dago Mendiola. San Joan Bataiatzailearen parrokian, polikromatutako harriz egindako santutegia eta sakristiako esku-ikusketariak ezin ukatuzko xarma duten eskulanak dira. Mendiolatik ikusmira ederraz gozatuko dugu: Anboto, Udalatx eta Urkuluko urtegia izango ditugu aurrean, besteak beste.
Mazmela: Eskoriatzako hirigunetik hiru kilometrora dago. XVI. mendeko Andre Maria Jasokundekoaren eliza, San Bartolome baseliza eta Errota baserriko ibai-errota izango dira hemen bisitariarentzat interesgune nagusi. Erdi Aroko sarkofago bat ere badago San Bartolome baselizatik gertu, egun abereentzako aska gisa erabiltzen dena.
Errosario Santuko erietxea hartuko dugu abiapuntu. XVII. mendean eraikitako ospitale hau probintziako monumentu historiko-artistiko izendatu zuten. Juan de Mondragon Azkarretazabal Eskoriatzako semeak Ameriketan bildutako diruarekin eraiki zuten. 1912tik oraintsu arte San Viatorko fraideen esku egon da baina 1988an Mondragon Unibertsitateak erosi zuen, eta orduz geroztik HUHEZI fakultatearen egoitza dago bertan. San Pedro elizara joko dugu orain. Hau ere XVIII. mende amaieran eraiki zuten, Mexikotik herritarrek bidalitako diruarekin. Barroko estilokoa da eta ezaugarri nagusi ditu dorrea eta korupeko Kristoren eskultura. Gastañadui edo Ganuza etxea San Pedro elizaren parean dago. Etxe honi buruzko aipamen zaharrena XVI. mendekoa da. 1730ean Gastañadui jaunak, Filipinetako Casamarca probintziako kapitain jeneralak, erosi zuen. Euskal Herriko beste udal askotan bezala, Eskoriatzan ere Udaletxea eraikuntza lan handia da. XIX. mendean eraikia, harlanduz egitura sinplea du. Zalbidegoitia jauregia Pedro Zalbidegoitia eskoriatzarrak aginduta eraiki zuten, XVIII. mendean, Ameriketako merkataritzarekin irabazitako diruarekin. Egun kultura etxea da. Jose Arana panteoia Mariano Benlliure eskultura egile ezagunak Jose Aranari egindako eskultura multzoan dago. Ibilbide arkitektonikoaren amaieran ezin saihestuzko pausaleku izango dugu Zubiateko labea. Labean hainbat zeramika zati aurkitu zuten eta horiek aztertuta XIX. eta XX. mendeetan erabili zutela jakin da.
Galartzatarrek aginduta eraiki zuten Ibarraundi baserria. Gaztelatik Kantauri itsasora eta Frantziara zihoan errege bidearen alboan eraiki zuten, Arlabango mendatearen azpian, Aitzorrotz eta Kurtzebarri mendien magalean. Gaztainadiak, jauregiak, Santa Ana komentua, burdinola, errota, zubia, dolarea eta karobia ere garai hartakoak dira. Ibarraundin, ordea, beste zenbait eskoriatzar ezagun ere bizi izan da. Gipuzkoako senidetasunaren sorreran eta Berpizkunde garaian Fernando de Eskoriatza zientzialari eta medikua, besteak beste.
Eskoriatzako Museo-Eskolaren proiektua 1983an jarri zuen martxan Aitzorrotz Etnografia taldeak. Herriko eta ibarreko ondarea, etnografia eta historia aztertu eta babestea zuen asmoa. 1986an baina, Museo-Eskola Luis Ezeiza Herri Eskola gisa zabaldu zuten. Eskoriatzako udalak, Eusko Jaurlaritzak eta Gipuzkoako Foru Aldundiak lagundu zuten. Egun, hasierako helburuari eutsita tailer, joko eta ekintza ugari antolatzen da bertan bisitarientzat, Historiaurretik Aro Modernora arteko ibilbidearen erakusgarri. Beheko solairuan Leintz aretoa, ikus-entzunezko gela eta harrera lekua daude. Lehen eta bigarren solairuetan, berriz, erakusketa iraunkorrak eta behin-behinekoak. Euskal Herriko historia du abiapuntu gure herrikora iristeko, historia, etnografia eta ingurunea ere aztertuz, eta hori guztia sartzen du kultura eta aisialdian. Historian esaterako, Paleolitotik Erromatar Garaira arteko ibilbidea egin daiteke. Axtroki inguruan 1972an aurkitutako k.a. VII. eta VIII. mendeetako urrezko ontzien erreplikak dira Historiaurreko guneko elementu esanguratsuenak. Etnografian, Eskoriatzako nekazal gunearekin lotutako ekintzak eta ohiturak irudikatzen dituzten txokoak daude: Linogintza prozesua azaltzen duena, Ertaroko sukaldeen altzari eta elementuak, lurretik garia lortzetik ogi bihurtu arteko prozesua, antzinako eskolen irudikapena, euskal mitoak... Aitzorrotz aretoan ingurumena eta naturarekiko errespetua sustatzeko erakusketa bisitatu daiteke. Udalerriko maketa eta basapiztien bitartez, hurbileneko ingurumen itxura eman zaio. Museo bizia lortzea da Ibarraundiren helburua eta horretarako hainbat tailer eta jarduera antolatzen ditu urtero eskolentzat.
Museoaz gain, Eskoriatza eta Debagoienari buruzko turismo informazioa ere eskaintzen da harrera tokian. Eskoriatzako eta Museoko oroigarrien saltoki bat ere badago.
52 urteko altsasuar bat hil da ostegunean Arbizun lan istripua izan ostean, Nafarroako Foruzaingoak jakinarazi duenez. Urtea hasi zenetik Euskal Herrian lan istripu batean hildako laugarren langilea da. Ezbeharra herriko erdigunean dagoen etxebizitza bat zaharberritzeko lanetan... [+]
.jpg)
Ikasturtea hasi denetik hirugarren greba eguna izan da ostegunekoa Nafarroako Hezkuntza Publikoan eta goizeko mobilizazioen ondoren, LAB, Steilas, ELA eta CCOO –protestaren deitzaileak– pozik agertu dira. Euri jasak eta hotzak lagundu ditu etengabe irakasleak... [+]
Urtarrilaren 30 honetan abian jarri du Israelek Jerusalem ekialderako UNRWA Palestinar Iheslarientzako Laguntza eta Lan Bulegoaren debekua. Urtarrilaren 15ean adosturiko su-etenari segi, bahituen eta presoen hirugarren trukea dute ostegun honetan.
Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze gogoratzeko eta hondamendiaren erantzukizunak eskatzeko elkarretaratzea egingo dute igandean Zaldibarko Eitzaga auzoan. Luizia “enpresarien diru goseak” eragin zuela, eta Eusko Jaurlaritzak “ardura txikiena ere ez duela... [+]
EAEko Auzitegi Nagusiaren epaiak ez duela "zirrikiturik utzi" dio SOS Talaimendi plataformak, eta "oraindik merezi duten legezko zehapena jaso ez duten zenbait erabaki arbitrario eta ia delituzko" geratzen direla adierazi du. Besteak beste, Zarauzko Udalak... [+]
.jpg)
Osasun Publikoaren Aldeko Herri Plataformak (OPA) manifestazioak deitu ditu otsailaren 1erako. Mobilizatzeko deia egin dute osasunaren pribatizazioari aurre egiteko, lehen arreta indartzeko, osasun arloko langileen baldintzak hobetzeko, prekaritateari aurre egiteko eta kudeaketa... [+]
Genero-indarkeriaren biktima den emakume bat eta haren bost seme-alabak, horietatik hiru hemezortzi urte beherakoak, etxetik bota nahi izan dituzte ostegunean. Erabakia aurrera eramateko baldintzarik ez zegoela argudiatuta ez dute kaleratzea burutu, baina beste data bat... [+]
Eusko Jaurlaritzak isunak kendu dizkie ertzainei euskaraz hitz egiteagatik zigortuak izan ziren Donostiako herritarrei. Manex Ralla eta Amaia Abendaño dira herritar horiek, isunak kendu dizkietela baieztatu diote hedabide honi.
.jpg)
EITBko Euskara Batzordeak gaitzespena adierazi du azken hilabeteetan egindako zuzendaritza postuetarako hautaketa prozesuak direla eta. Salatu dutenez, euskarazko C1 maila ez duten hiru pertsona hautatu dituzte postu garrantzitsuetarako: EITB Mediaren zuzendaritzarako, Social... [+]
AHT Geldituk Nafarroako Abiadura Handiko Trenaren obretan lan esklabotza egoerak daudela salatzen duen lekukotza eskandalagarria jaso ondoren, obra horiek sustatzen dituen Adif sozietateak publikoki erantzun behar izan du: "Gezurra dira".
Ostegun honetako Udal Osoko Bilkuran eztabaidatu eta bozkatuko dira Amurrioko Udaleko 2025erako aurrekontuak eta, beste behin ere, Udal Gobernuak uko egin dio Aiaraldea Komunikabidearen hitzarmen eta dirulaguntza berrezartzeari.
Kar Kar Car auto elektrikoen erabiltzaileen kooperatiba ibilgailuen flota handitzen eta bere zerbitzua Iruñerriara zabaltzen ari da.
Asteazkenean ekin zion Laudioko enpresak labea hozteko prozesuari, Eusko Jaurlaritzako teknikarien bermearekin. Langileak haserre eta "engainatuta" azaldu dira erakundeen jarrerarekin: "Gu babestera joan eta langileen ondoan egon behar zuena, ez da egon"... [+]
Lizarrako Udalaren jarrera autoritarioa salatzeko sortu zuten Beef D'Alda abestia, eta horren harira auzipetu dituzte. Adierazpen askatasuna aldarrikatzeaz gain, otsailaren 8rako egitarau bat antolatzen ari dela jakinarazi du musika taldeak.
Bizieskola ekimenaren bitartez Gasteizko Eraman kooperatiba ikastetxeetako umeak trebatzen hasi da ikasturte honetan, hirian bizikletaz segurtasunez eta modu independentean ibiltzeko. Gasteizko Udalarekin batera parte hartzen du ekimenean, eta kooperatibako kideek ikastetxeetako... [+]