Arano: Nafarroako irla


2021eko uztailaren 19an
Urnietatik Andoainera bidean, GI-3721 errepideko 0 kilometroa markatzen duen puntuan dago Besabi auzora eramango gaituen bidegurutzea -Zelai sagardotegia markatzen du bidegurutzeak-. Besabiko tabernan gosaldu eta ekin diogu Aranorainoko bideari.


Adarra

Besabin gorantz jotzen duen asfaltozko bidea hartuko dugu, eta pare bat kurba gorago dagoen Montefrio baserrian eskuinera sartuko gara, mendi bidera, langa pasatuta. Pagoek egingo digute ongietorria, eta aurreragoko bidegurutzean, pinudia hasi orduko ezkerrera hartuko dugu, ataka pasaz. Adarrako magalera bidean, txanogorritxo asko topatu dugu eskuan saskia hartuta, pago ipurdiak miatzen. Erreka zeharkatu dugu, konturatu gabe. Udako lehorteak arrastoa utzi du, ubideak ttanttarik ere ez dakar-eta. Igo nahi duenak hor du Adarra tontorra. Guk gerri-buelta hartu diogu, eskuinetik, tontorra ezkerrera geratzen zaigula. Aurrean dugu Etenetako lepoa.


Eteneta, Otsolepo, Zaburu

Gure amonen, aiten, izeben, berraiton jendeak leku miragarria aukeratu zuen euren hezurrak uzteko. Adarra eta Onddo mendien arteko Eteneta borobila. Berez sortzen den isiltasunean zeharkatu dugu mairu-baratzea, eta ezkerrera doan bidexka hartu dugu.

Pinudi itxi-itxiaren ertzetik doa bidea eta halako batean eskuinera dagoen bidezidorretik Otsolepora igoko gara. Hemen trikuharria ikusi dugu, eta baita ehiztari postu pila ere. Parean desafioka ari zaigu Zaburu tontorra, harro, Hernaniko mendirik altuena (780 metro). Gora ekin diogu, harkaitzez harkaitz, harkaitz artean dena txilar, txilar artean dena erle, eta erle artean pasa egin behar! Ezti usaina gure beldurraren usainarekin nahastu da, baina iritsi gara gailurreko Guadalupeko Amaren ermita irudira!

Ezkerrera jaitsi gara, Antxistako mairu-baratzera.


Su etenleen krestatik

Aurrerantzean su etenleak markatuko digu bidea. Uda honetan erre direnekin gogoratu gara, eztarria gero eta lehorrago dugula, baita bideko putzu horituetatik edaten dutenekin ere, guk ere hortik probatuko dugun pentsatzen ari garen une honetan.

Su etenlearekin Azketara iritsi gara, 825 metrora dagoen tontorrera, eta bertako geodesia aulki bihurtu dugu. Behera jaisten hasita Arano ikusi dugu, ezkerrean, mendien babesean eta «Haraño?» esan digu arnasestuak. Aurrera segituta, bidegurutzean ezker-ezkerreko bidea hartuko dugu, eta puska bat aurrerago dagoen bidegurutzean, aldiz, eskuinera, gora.


Unamene

Bideak berak ekarri gaitu Unameneko mairu-baratzera. Hemen ikuspegi bikaina dugu, Donostiako badiatik Aranoko tontorrerainokoa. Egin dugun bideaz harrotzeko momentua ere bada. Abereentzako pasoa pasa, eta beherantz garamatza bideak.


Betizuekin beti izu

Orain arteko betizuen adarrei ezikusiarena egin eta aurrera jo dut, burua tente. Baina bidera atera zaidan familia osoak zorroztu dit izua: emea, kumea eta arraren begiak iltzatu zaizkit kopetan. Adarrak saihesteko mendialdera igota ehun bat metro aurrerago jaitsi naiz ostera bidera, segurtasun distantziak errespetatuz.

Eraso balidate egingo nukeenaz pentsatzen entretenituta iritsi naiz Errekalko gainera. 646 metrora dago bidegurutze hau eta bertan ikusi dugu gaurkoz azken mairu-baratzea. Hemen eskuineko bidea hartuta, Goizuetara iritsiko gara. Aranora joateko, hartu ezker. 121 GR bidea denez, aurrerantzean marra gorri-zuriak jarraitzea besterik ez dugu. Oraune eta Arano mendi magaletik eramango gaitu bideak.


Urak urtu gaitu

Iturri soinuak alaitu du gure adimena. Iturria gainezka dator, lehortutako beste iturriei burla eginaz. Goroldio eta harri gustuko trago bizigarria jo, eta hankak arindu zaizkigu.

Bordak, txabolak eta etxetxoak ditugu bidearen ezker-eskuin. Eta aurrerago San Roke ermita atera zaigu bidera. Atea itxita izan ohi du, eta leiho txikitik santuari kuku eginda jo dugu aurrera.

Aranoko frontoi gainetik behera sartu gara harrizko herrian. Udaletxe berritu berria elegante dago, ondoan aranoarren bilgunea den soziedadea duela. Bezperan utzitako kotxea hartuko dugu itzultzeko, edo bestela, bazkari truke eguerdirako bila joateko plana egingo dugu lagunen batekin. Nahiz eta oinez iritsi duenak merezi duen, benetan, bazkaria ordainetan. Kontsejupe tabernan bertan ondo berdinduko digute barrena, eta herrian beste taberna bat ere bada.

Bidean urari ohore egin diogun arren, orain Aranoko ura, bertan egiten den zerbeza alegia, dugu eskuan.

Erne eta poliki egin beherako bidea, kurbarik bihurrienak josten baititu errepide honek.


Azkenak
ANALISIA
Aznarrek lagundu diola Aitor Estebani?

Aitor Esteban izango da EAJko EBBko hurrengo lehendakaria eta jeltzaleek salduko dute horrela, zuzendaritza berrituta, buruzagitza berria prest dagoela alderdiaren berrikuntza prozesuarekin jarraitzeko.


Udaltzainen hizkuntza eskakizunen aurkako oldarraldia Donostian, Astigarragan eta Usurbilen

Donostiako Udalak 2024ko irailean helegitea jarri zuen, urte bereko urtarrilean epaileek bi udaltzainen B2 hizkuntza eskakizuna baliogabetu zutelako. EAEko Auzitegi Nagusiak helegitea ez du tramitera ere bideratuko, “kasaziorako interes objektiborik” ez dagoelako... [+]


“Mezu faxistak” zabaltzen dituen EHUko Arabako Campuseko irakaslea salatu du Ikamak

Gasteizko EHUko Farmazia Fakultateko irakasle batek sare sozialetan “mezu faxistak” zabaltzen dituela salatu du Ikama ikasle taldeak. Joan den irailean, EHUk Leioako Campuseko irakasle bat kanporatu zuen sare sozialetan zabaltzen zituen mezuengatik.


Raimundo el Canasterori babesa adierazi diote 230 musikarik, eta musikaren bidez boterea kritikatzea zilegi dela aldarrikatu dute

Belako, Chill Mafia, Eñaut Elorrieta, Fermin Muguruza, Ibil Bedi, J Martina, ØDEI, Olaia Inziarte, Nøgen eta Tatxers daude sinatzaileen artean. 237 musikariren zerrenda argitaratu dute.


'Itzal(iko) bagina'
Hemen gezurra nagusi

Itzal(iko) bagina
Taldea: Lokatz Loreak.
Aktoreak: Araitz Katarain, Janire Arrizabalaga eta Izaro Bilbao.
Zuzendaria: Iraitz Lizarraga.
Noiz: otsailaren 2an.
Non: Usurbilgo Sutegi aretoan.

-------------------------------------------------------
 
Bertsoa bertsolaritza,... [+]

Behe Bidasoako eraso faxistak eta Devenir Europeo

Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]


Argitaratu gabeko 36ko gerrako bideoak eskura jarri ditu Los Angelesko Unibertsitateak

Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.


2025-02-07 | Aiaraldea
Amurrioko Udal Gobernuari entregatu dizkiete Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza berrezartzearen aldeko 1.700 herritar eta eragileen atxikimenduak

Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.


Erorien Monumentuko sinbologia faxista duten elementuak kentzeko eta interpretazio zentroa sortzeko lege proposamena aurkeztu dute

PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.


2025-02-07 | Gedar
Txantreako Eunate ikastetxeko irakasle erasotzaileak alde egitea lortu dute ikasleek

Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.


2025-02-07 | Uriola.eus
Bi gizonek eraso homofobikoa salatu dute Bilbon

Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.


2025-02-07 | Euskal Irratiak
Ximun Fuchs
“Euskal irainak baitezpadakoak zaizkigu, elbarritu emozionalak ez gaitezen izan”

Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.


Aktibismoan osasun mentala zaintzeko zenbait tresna

Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.


Eguneraketa berriak daude