Amasa auzoko uraren grazia

Amasan, eliza ondoko bidetik irten gara. Oinez egin badugu ere ibilbidea, bizikletaz egiteko moduko parajeetan mugituko gara. Gaurkoan behintzat, oinetan botak eta bizkarrean motxilak ditugula abiatu gara. Berehala aldaparik ez badago ere, laster egingo dugu gorantz. Lehenik, halere, labadero zaharraren aldamenetik pasatuko gara. Hasiera honetan, ezkerreko bideei helduko diegu, harana eskuinean utziaz. Artxipiaga-Loatzo kartelari ez diogu jaramonik egingo eta ahal bezain laster, errepidetik irteten den zementuzko pista bati helduko diogu, irteeratik 12 minutura. Baserri zuriaren ingurutik pasa eta mendi pistan sartu gara. Altuera hartu bezain pronto Ernio, Gazume eta Andatza mendiak ikusi ditugu, baita Andoain ere. Pista zabalean, bidegurutzean, eskuinera hartuko dugu. Bertan, Oindoko borda utzi dugu pinu tartean sartu orduko.


Ura eta denboraren lilura

Pinuak lagun, pista zabalean, mendiko bizikletaz ibiltzeko bide ezin egokiagoan, seinale hori-zuriei jarraitu diegu, nahiz eta geroago utzi egingo ditugun. Hurrengo bidegurutzeetan goiari helduko diogu. Handik gutxira, iturrira iritsi gara. Ezin dugu aurrera egin tragoxka bat jo gabe. Bertako uraren fama gogoratzeaz gain, uraren erabilera anitzak ekarri ditugu gogora, eskasia egon daitekeen garaiotan: Garai bateko baserritarren sinesmenik errotuenetakoa, etengabeko berritze ziklikoarena zen. Denboraren kontzeptua bera ere ziklikoa izanik, berriz etorriko denaren kontzientzian bizi ziren: Udaberria joan da, baina, etorriko da berriro. Honek egungo gizarte zientifikoaren denboraren kontzeptuarekin talka egin du. Lehen gertatutako guztia berriro gertatu daiteke: Naturaren legeen bidez, edo gizakiaren sinesmena medio, adibidez, erritoekin. Suarekin egindako erritoez gain, urarekin egindakoak dira ugarienak Euskal Herrian.


Loatzo mendiaren altzoan

Iturrian ur pixka bat edan eta pista ederrean, eroso, aurrera jarraitu dugu. Paraje hauetan A-15 autobidea ikusteko modua dugu, Leitzaran erditik barrena, Gipuzkoa eta Nafarroa elkartzen dituen autobidea. Oraingoan pinu itxiek bidea zedarritzen dute, paraje atsegina eginez, gurea. Belabietako langara iritsi gara ondoren. Pista utzi eta pinu soil batzuen tartetik gora joan gara. Mendi hegaletik barna ondoren, begiek ikuspegi zabalagoa hartu dute, berehala. Behiak ez pasatzeko tartetik aurrera egin dugu. Hamaiketakoa egin beharra azaldu da taldean, ez da harritzekoa mendian egonda, esfortzu handirik egin ez badugu ere. Askiturriko borda eta Ibingo langa igaro ondoren, Belabietako gaina utzi, eta bidean aurrera Akolodiko bordara iritsi gara. Puntu honetan bide zidorra utzi eta eskuinetik beherantz doan bidea hartu dugu. Baso tartean Artxipiagako langara iritsi gara. Langa igaro ondoren, Irurara ere joan daitekeenaz ohartu gara, baita Goiburutik Amasara ere. Guk, ordea, Loatzo mendira iristeko geratzen zaizkigun azken metroak egin ditugu.

Lasai arraio iritsi gara gaurko ibilbideko punturik garaienera. 636 metro dituen Loatzo mendiaren tontorrean gaudela adieraziko digu gurutze ederrak. Tontor zelaitsua da. Hemendik behera, gaurko ibilbidean ezagutu ez ditugun gainbeherak izango ditugu.


Ura ona dela baina...

Ohartzerako Alustizan, nekazal turismorako prestatuta dagoen baserrian gaude. Eguraldiak lagun, sagardo botila eskatu diogu etxekoandreari. Egia esan, ez digu denbora gehiegirik iraun. Ura ona izango da, baina, baita gainerako edariak ere! Aurrera egin beharreko bidea asfalto gainean egingo dugu. Aranerreka gurutzatu arte malda behera eta handik aurrera eliza parera iritsi arte gora.

Amasa
Gaur egun Villabonako auzoa den Amasa izan zen Villabonaren sorgunea. Amasa 1385ean Tolosari uztartu zitzaion, baina autonomia administratiboa eta ekonomikoa gordez. 1480an Villabonak hiribildu titulua lortu zuen. Amasak, berriz, Tolosari lotua jarraitu zuen 1615ean hiribildu-titulua lortu zuen arte. 1619an Amasa eta Villabona elkartu egin ziren, hasieran alkatea urtero txandakatzea erabaki zuten. Ondoko argazkian, Amasako baserria.


Baratxuri, neska txiki indartsua

Aspaldi samar, Amasa inguruko zelaietan aita, ama eta alaba bizi ziren etxe batean. Alabatxoa hain zenez txikia, Baratxuri izena ezarri zioten. Oso neska argia eta indartsua zen; horregatik, amari etxeko lanetan eta aitari soroetakoetan laguntzen zien.
Behin batean, aitari sorora bazkaria eramateko esan zion amak. Bidea luzea zenez, astoa ukuilutik atera eta haren belarrian sartu zuen neskatxoa. Astoak bidea ezagutzen zuen, joan-etorria askotan baitzuen egina, eta berehala iritsi ziren aita lanean ari zen tokira. Aitak, alabatxoa ikusita pozik, neska eta janari-saskia hartu zituen. Biak jaten hasi ziren astoa larrean bazkatzen zen bitartean. Bazkalondoan aita lanera itzuli zen eta Baratxuri etxera, etxetik irten zen bezala, astoaren belarrian.
Basoa igarotzerakoan, lapurrak sumatu zituen, egun hartan bertan Andoaingo azokan ostutako gauzak banatzen. Baratxuri hurbildu eta beretzat ere zerbait nahi zuela adierazi zien. Hori entzutean, hiru lapurrak pixka bat beldurtu egin ziren, baina, inor ez zegoela ikustean, banaketan jarraitu zuten.
Bigarrengo aldiz Baratxuriren eskaria entzun zutenean, lapurrak altxa eta zati bat eskatzen zuenaren bila hasi ziren. Astoa besterik ez zuten ikusten, eta oihartzuna izango zela pentsaturik, lapurtutakoak banatzen jarraitu zuten berriro.
Baratxurik berriro ere bere zatia aldarrikatu zuenean, basoko espirituak zirelakoan, lapurrek hanka egin zuten, ahalik eta lasterren, lapurtutako guztia bertan utzita.
Baratxurik astoaren belarritik jaitsi eta, hango gauza guztiak astoaren gainean zamatu eta etxera eraman zituen. Hurrengo egunean gurasoekin batera merkatura joan, gertatutakoaren berri eman, eta lapurtutako gauzak zegokienei itzuli zizkien.


Azkenak
2025-01-31 | Euskal Irratiak
Ramuntxo Labat-Aramendi
“Duintasunez arituko gira; Ahetzeko herriko etxearen egoera egonkortu nahi dugu”

Lehen itzulitik bigarrenera, auzapezgotzara jauzi egin zuen Ramuntxo Labat-Aramendi abertzalearen zerrendak. Erdiespena "xinaurri lanari esker" egin zela uste du Labat-Aramendik. Ahetzen zerrendak bozen %44,39 lortu zuen urtarrilaren 12an eginiko behin betiko bozketan... [+]


Iruñean Laba elkartearen eta Windsor tabernaren lokalak bateratuko dituzte

Modu horretan, euskara eta euskal kultura hiriaren bihotzera eraman duen proiektuari egonkortasuna eta sendotasuna emanen diote.


2025-01-31 | Uriola.eus
Sukalde eta garbiketako grebaren lehen egunak %70etik gorako jarraipena izan zuen atzo, sindikatuen arabera

Ehundaka langile elkartu ostegunean Bilbon egin den giza katean “Lan baldintzak hobetu, hemen eta orain erabakita” lelopean.


Langile bat hil da Arbizun, lanean ari zela kamioi batetik karga gainera erorita

52 urteko altsasuar bat hil da ostegunean Arbizun lan istripua izan ostean, Nafarroako Foruzaingoak jakinarazi duenez. Urtea hasi zenetik Euskal Herrian lan istripu batean hildako laugarren langilea da. Ezbeharra herriko erdigunean dagoen etxebizitza bat zaharberritzeko lanetan... [+]


Greba Nafarroako hezkuntza publikoan
Ikasturteko hirugarren greba deialdia ere arrakastatsua izan dela diote sindikatuek

Ikasturtea hasi denetik hirugarren greba eguna izan da ostegunekoa Nafarroako Hezkuntza Publikoan eta goizeko mobilizazioen ondoren, LAB, Steilas, ELA eta CCOO –protestaren deitzaileak– pozik agertu dira. Euri jasak eta hotzak lagundu ditu etengabe irakasleak... [+]


Jerusalem ekialdean UNRWA debekatu izanak are gehiago zailduko du Gazarako laguntza

Urtarrilaren 30 honetan abian jarri du Israelek Jerusalem ekialderako UNRWA Palestinar Iheslarientzako Laguntza eta Lan Bulegoaren debekua. Urtarrilaren 15ean adosturiko su-etenari segi, bahituen eta presoen hirugarren trukea dute ostegun honetan.


2025-01-30 | Julene Flamarique
Erantzukizunak eskatuko dituzte Zaldibarko tragediaren bosgarren urteurrenean

Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze gogoratzeko eta hondamendiaren erantzukizunak eskatzeko elkarretaratzea egingo dute igandean Zaldibarko Eitzaga auzoan. Luizia “enpresarien diru goseak” eragin zuela, eta Eusko Jaurlaritzak “ardura txikiena ere ez duela... [+]


Zigor gehiago espero dituzte Zarauzko EAJko zinegotzi ohiaren etxearen auzian

EAEko Auzitegi Nagusiaren epaiak ez duela "zirrikiturik utzi" dio SOS Talaimendi plataformak, eta "oraindik merezi duten legezko zehapena jaso ez duten zenbait erabaki arbitrario eta ia delituzko" geratzen direla adierazi du. Besteak beste, Zarauzko Udalak... [+]


2025-01-30 | Leire Ibar
Osasun publikoaren alde otsailaren 1ean Bilbon, Gasteizen eta Donostian kaleak betetzera deitu dute

Osasun Publikoaren Aldeko Herri Plataformak (OPA) manifestazioak deitu ditu otsailaren 1erako. Mobilizatzeko deia egin dute osasunaren pribatizazioari aurre egiteko, lehen arreta indartzeko, osasun arloko langileen baldintzak hobetzeko, prekaritateari aurre egiteko eta kudeaketa... [+]


2025-01-30 | Julene Flamarique
“Irabazi egin dugu”: Burlatako etxegabetzea gelditu du Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak

Genero-indarkeriaren biktima den emakume bat eta haren bost seme-alabak, horietatik hiru hemezortzi urte beherakoak, etxetik bota nahi izan dituzte ostegunean. Erabakia aurrera eramateko baldintzarik ez zegoela argudiatuta ez dute kaleratzea burutu, baina beste data bat... [+]


Isunak kendu dizkiete ertzainei euskaraz hitz egiteagatik zigortutako donostiarrei

Eusko Jaurlaritzak isunak kendu dizkie ertzainei euskaraz hitz egiteagatik zigortuak izan ziren Donostiako herritarrei. Manex Ralla eta Amaia Abendaño dira herritar horiek, isunak kendu dizkietela baieztatu diote hedabide honi.


2025-01-30 | Leire Ibar
EITBko Euskara Batzordeak salatu du euskararen eskakizuna baztertu dela zuzendaritza postuetan

EITBko Euskara Batzordeak gaitzespena adierazi du azken hilabeteetan egindako zuzendaritza postuetarako hautaketa prozesuak direla eta. Salatu dutenez, euskarazko C1 maila ez duten hiru pertsona hautatu dituzte postu garrantzitsuetarako: EITB Mediaren zuzendaritzarako, Social... [+]


Adifek dio AHTko obretan salatutako lan-esklabotza egoerak “gezurra” direla

AHT Geldituk Nafarroako Abiadura Handiko Trenaren obretan lan esklabotza egoerak daudela salatzen duen lekukotza eskandalagarria jaso ondoren, obra horiek sustatzen dituen Adif sozietateak publikoki erantzun behar izan du: "Gezurra dira".


2025-01-30 | Aiaraldea
Amurrioko Udalak uko egin dio Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza 2025eko udal aurrekontuetan sartzeari

Ostegun honetako Udal Osoko Bilkuran eztabaidatu eta bozkatuko dira Amurrioko Udaleko 2025erako aurrekontuak eta, beste behin ere, Udal Gobernuak uko egin dio Aiaraldea Komunikabidearen hitzarmen eta dirulaguntza berrezartzeari.


2025-01-30 | Ahotsa.info
KarKarCar, mugikortasun kooperatiboko proposamen berria Iruñerrian

Kar Kar Car auto elektrikoen erabiltzaileen kooperatiba ibilgailuen flota handitzen eta bere zerbitzua Iruñerriara zabaltzen ari da.


Eguneraketa berriak daude