Itsas arkitektoak

  • Pasai Donibaneko (Gipuzkoa) portura hurreratuta, antzinako ontziak aurkituko ditugu kulunka. Albaola elkartea (1998an sortua) ari da Euskal Herriko itsas ondarea suspertzen. Hemengo itsasontzien tipologia aztertu, eraiki eta nabigatu egiten dute. Arraunerako ez dagoelako eliteko kirolari, ez gazte izan beharrik, 20tik 60 urtera arteko 50 gizon-emakume elkartzen dira.

2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Historia liburutan maiz irakurri dugu euskaldunek vikingoei edo normandoei ikasi zietela nabigatzen. Mito horrekin ez dator bat Xabier Agote, Ontziolako kidea: «XVI. mendeko euskal itsasontzien aztarnak aurkitu dituzte kanadiarrek, eta konturatu dira mende horretan behintzat oso garrantzitsua izan zela hemengo itsas historia, bertako teknologiarekin egiten zirela ontziak, eta hemengoak kopiatu zituztela beste batzuek». Izan ere, bertan baldintza ezin hobeak zeuden ontzigintzarako: materialerako harizti aberatsak eta burdinik onena; kosta mareaduna »itsasontziak egiteko eta botatzeko oso lagungarria»; eta Europarekin harremanetan jartzeko kokapen egokiena.


Olatu eta haizeen araberako egitura

Hemengo itsasontzien arkitekturaren ezaugarriak haizeak eta olatuek moldatu dituzte: Haizea ez denez batere egonkorra, batez ere arraunean mugitzen ziren, eta besoen indarrari etekinik handiena ateratzeko ontzi estu eta arinak behar ziren. Portuetako sarrerak oso sakonera txikia zutenez -horrek sortzen ditu olatuak-, ontziek zapalak izan behar zuten. Albaola elkarteari esker, ontzi hauek bizirik ditugu egun. Nola berreraikitzen dituzte ontziak?


Liburuetatik uretara

Itsas arkeologiaz aztertzen dute nolakoak ziren iraganeko ontziak eta ondoren, jatorrizkoa bezalakoa eraikitzen dute ontziolan: material eta teknika berekin. Egun zurezko ontziak eraikitzen dituen bakarretakoa da eta bertan jendea formatzen dute. Egindako ontziak ureratu, eta dinamizatzen dituzte, lau modutan. Batetik, arkeologia experimentala eginez: Badakigu nolakoak ziren antzinako ontziak, baina nola nabigatzen zuten praktikan ikusten da ondoen, zer abiadura hartzen zuten, nolako belak zituzten -irauten ez dutenez, arkeologoek ezin izaten dute zehatz jakin hauen forma-... Bestetik, Itsas ondareaz gozatu nahi duenari aukera ematen diote nabigatzeko, kontuan hartuz elkartea dela, ez aisialdi taldea, beraz, ez da diruz ordaintzen arraunean egitea, talde lanetan parte hartuz baizik. Gainera Euskal Herriko itsas ondarea ordezkatzen dute foroetan, topaketetan parte hartuz. Adibidez, Bretainiara joaten dira bi urtez behin, non mundu osoko 2.000 itsasontzi tradizional elkartzen diren. Aurten Cambados (Galizian) egon berri dira, eta itsasontziz itzuliko dira Pasaiara, uztailaren 24an. Azkenik, espedizioak antolatzen dituzte, esaterako, larruzko txaluparekin Vigora joan ziren, Irlandari bira eman zioten belaz eta arraunez...

San Juan galeoia
Ontziolan egingo da hurrengo urtean. Hobekien kontserbatu eta aztertutako XVI. mendeko ontzia da. Pasaian egin eta Kalifornian ainguratuta zegoela hondoratu zen, oso sakonera gutxira eta horri esker mantendu da hain ondo. Munduko urpeko itsas ondarearen ikur izendatu du UNESCOk. Galeoia 23 metro luze izango da eta bere kila 16 »pieza bakarrekoa». Argi indarrik gabe egingo dute lan, orduan bezala.


Azkenak
2024-07-12 | Gedar
Pertsona bat atxilotu dute Gasteizen, faxista bati aurre egiteagatik

Orgullo Cazurro talde faxistako kide bati kontra egin zion atxilotuak, eta bideo batean jaso zuen hori. Guardia Zibilak atxiki du berriki, eta badirudi "gorroto-delitu bat" egotzi diola.


2024-07-12 | Euskal Irratiak
Cyclopotes elkartea: Ikusmenik gabeko jendeen inklusioaren alde, bizikletaz ibiltzeko

Angeluko Cyclopotes elkarteak ikusmen-gabeko jendeer parada ematen die bizikletaz ibiltzeko. Tandem club des déficients visuels du zinezko izena elkarteak eta 2004ean sortu zen. Joan den astean Amikuze eta Oztibarren gaindi pasa dute aste osoa, egun guziez ibilbide... [+]


Donostian 300 pertsona baino gehiago “muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute

Donostian, 300 pertsona baino gehiago “pobrezia eta muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute Kaleko Afari Solidarioak (KAS) eta Hiritarron Harrera Sarea taldeek. “Michelin izarrak dituzten zortzi jatetxe dituen hirian eta Basque Culinary Center... [+]


Etxera dira jada Tsunami auziko Suitzako erbesteratuak

Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.


Maximo Aierbe hil da, Euskaldunon Egunkariaren sortzaileetakoa

Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]


2024-07-11 | Uriola.eus
Gentrifikazioaren aurka, pisu turistiko bat okupatu dute Bilbon

Bilboko AZET plataformak pisu turistiko bat okupatu zuen atzo, auzoaren turistifikazioa salatzeko.


Fronte Herritar Berria garaile atera da, eta hirugarren kokatu da eskuin muturra

20:00etan atera dira lehen datuak, harridura orokorra eraginez: zundaketa guziek lehen kokatzen zuten eskuin muturreko RN hirugarren atera da eta ezkerreko FHB Fronte Herritar Berria garaile. Gehiengoan edota gehiengo osoan ikusten zen RN Batasun Nazionalarentzat zaplaztekoa... [+]


Anibal direktiba
Urriaren 7an Israelgo Armadak bere soldaduak eta zibilak ere hil zituen, ‘Haaretz’-en arabera

Israelgo egunkari Haaretz-ek hilabeteetako ikerketa egin du Israelgo Armadak iragan urriaren 7an Hamaseko erasoari nola erantzun zion aztertzeko. Armadako soldadu eta ofizial ugarirekin hitz egin du eta ondorioa argia da: Israelek Anibal direktiba indarrean jarri zuen, aurretik... [+]


Kanak gazte bat hil du Frantziako Poliziak, maiatzaz geroztik protestetan hildako zortzigarrena

Frantziako Estatuaren aurkako protestak aitzina doaz Kanaky irlan eta errepresioak ere ez dauka etenik. Uztailaren 10ean tiroz hil du errepide blokeoan zegoen Rock Victorin Wamytan gaztea. Independentisten artean ezaguna den familia batekoa da gaztea: 1998ko Noumeako Bake... [+]


Protestak eragin ditu Sharifeh Mohammadi sindikalista kurdua hiltzera kondenatu izanak Iranek

Langile eskubideen aldeko ekintzaile Sharifeh Mohammadiri heriotza zigorra ezarri diote. 2023ko abenduaren 5ean atxilotu zuten aktibista matxinada karguak egotzita.


Podemoseko 69 diputatu zelatatu zituen Espainiako Poliziak

“PPko polizia patriotikoak” Barne Ministerioaren datu-baseen bitartez, Podemoseko politikariak espiatu zituela informatu du El Paísek, horien artean Pablo Iglesias, Yolanda Díaz, Ione Belarra edo Irene Montero. Espainiako Estatu osoko autonomia erkidego... [+]


“Itxaropen haizea dakar Fronte Herritar Berriaren dinamikak”

Iñaki Echanizek irabazi du Zuberoa, Nafarroa Beherea, Hazparne eta Biarnoko zati bat barnebiltzen dituen laugarren hautesbarrutian. 2022an bezala, garaile atera da, ezkerreko Fronte Herritar Berriaren izenean.


2024-07-11 | Nicolas Goñi
Gazteen artean, ezker-eskuin banaketa politikoa genero ikuspegitik ere aztertu daiteke

Azken bi hamarkadetan, herrialde garatuetako belaunaldi gazteetan zabaldu da generoen arteko urruntze ideologiko bat. Gizon gazte gero eta gehiagok ideia kontserbadoreak edo eskuin muturrekoak onesten ditu eta emakume zein pertsona ez-bitar gazte gero eta gehiagok bere burua... [+]


“Janaria mintzaira bat da, epistemologia alterno bat”

Iruñerrian ondo ezagutzen dute, baina ni neu txundituta geratu nintzen Ana Laura Duarteren janari-instalazioak ikusi nituenean, lehenik Iruñeko Ziudadelan eta handik astebetera Uharteko parke batean, ekainaren erdialdean. Instalazio efimeroak izan ziren biak ala... [+]


Eguneraketa berriak daude