Itsas arkitektoak

  • Pasai Donibaneko (Gipuzkoa) portura hurreratuta, antzinako ontziak aurkituko ditugu kulunka. Albaola elkartea (1998an sortua) ari da Euskal Herriko itsas ondarea suspertzen. Hemengo itsasontzien tipologia aztertu, eraiki eta nabigatu egiten dute. Arraunerako ez dagoelako eliteko kirolari, ez gazte izan beharrik, 20tik 60 urtera arteko 50 gizon-emakume elkartzen dira.

2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Historia liburutan maiz irakurri dugu euskaldunek vikingoei edo normandoei ikasi zietela nabigatzen. Mito horrekin ez dator bat Xabier Agote, Ontziolako kidea: «XVI. mendeko euskal itsasontzien aztarnak aurkitu dituzte kanadiarrek, eta konturatu dira mende horretan behintzat oso garrantzitsua izan zela hemengo itsas historia, bertako teknologiarekin egiten zirela ontziak, eta hemengoak kopiatu zituztela beste batzuek». Izan ere, bertan baldintza ezin hobeak zeuden ontzigintzarako: materialerako harizti aberatsak eta burdinik onena; kosta mareaduna »itsasontziak egiteko eta botatzeko oso lagungarria»; eta Europarekin harremanetan jartzeko kokapen egokiena.


Olatu eta haizeen araberako egitura

Hemengo itsasontzien arkitekturaren ezaugarriak haizeak eta olatuek moldatu dituzte: Haizea ez denez batere egonkorra, batez ere arraunean mugitzen ziren, eta besoen indarrari etekinik handiena ateratzeko ontzi estu eta arinak behar ziren. Portuetako sarrerak oso sakonera txikia zutenez -horrek sortzen ditu olatuak-, ontziek zapalak izan behar zuten. Albaola elkarteari esker, ontzi hauek bizirik ditugu egun. Nola berreraikitzen dituzte ontziak?


Liburuetatik uretara

Itsas arkeologiaz aztertzen dute nolakoak ziren iraganeko ontziak eta ondoren, jatorrizkoa bezalakoa eraikitzen dute ontziolan: material eta teknika berekin. Egun zurezko ontziak eraikitzen dituen bakarretakoa da eta bertan jendea formatzen dute. Egindako ontziak ureratu, eta dinamizatzen dituzte, lau modutan. Batetik, arkeologia experimentala eginez: Badakigu nolakoak ziren antzinako ontziak, baina nola nabigatzen zuten praktikan ikusten da ondoen, zer abiadura hartzen zuten, nolako belak zituzten -irauten ez dutenez, arkeologoek ezin izaten dute zehatz jakin hauen forma-... Bestetik, Itsas ondareaz gozatu nahi duenari aukera ematen diote nabigatzeko, kontuan hartuz elkartea dela, ez aisialdi taldea, beraz, ez da diruz ordaintzen arraunean egitea, talde lanetan parte hartuz baizik. Gainera Euskal Herriko itsas ondarea ordezkatzen dute foroetan, topaketetan parte hartuz. Adibidez, Bretainiara joaten dira bi urtez behin, non mundu osoko 2.000 itsasontzi tradizional elkartzen diren. Aurten Cambados (Galizian) egon berri dira, eta itsasontziz itzuliko dira Pasaiara, uztailaren 24an. Azkenik, espedizioak antolatzen dituzte, esaterako, larruzko txaluparekin Vigora joan ziren, Irlandari bira eman zioten belaz eta arraunez...

San Juan galeoia
Ontziolan egingo da hurrengo urtean. Hobekien kontserbatu eta aztertutako XVI. mendeko ontzia da. Pasaian egin eta Kalifornian ainguratuta zegoela hondoratu zen, oso sakonera gutxira eta horri esker mantendu da hain ondo. Munduko urpeko itsas ondarearen ikur izendatu du UNESCOk. Galeoia 23 metro luze izango da eta bere kila 16 »pieza bakarrekoa». Argi indarrik gabe egingo dute lan, orduan bezala.


Azkenak
2025-03-26 | Aiaraldea
Eusko Jaurlaritza “prest” Guardian Laudioren erosketan parte hartzeko

Horrela adierazi du Mikel Jauregi Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburuak.


Munduko energia kontsumoaren igoera eragin dute industriaren, AAren datu baseen eta bero boladen areagotzeek 2024an

Energiaren Nazioarteko Agentziak (IEA) astelehenean argitaratutako txostenaren arabera, %2,2 igo da energia eskaria 2024an aurreko urtearekin alderatuta, besteak beste, egiturazko arrazoi hauengatik: beroari aurre egiteko argindar gehiago erabili beharra, industriaren kontsumoa... [+]


2025-03-26 | Sustatu
Prezio “dinamiko” eta puztuen susmoa etxebizitza aurkitzeko atarietan

Espainiako hedabideetan aurkitu dugu albistea, salaketa egin dutela Fotocasa eta Idealista etxebizitza-atarien kontra, prezioak manipulatzen dituztelakoan. Salaketan ez dugu manipulazioaren deskribapen zehatzik aurkitu, baina Ameriketako Estatu Batuetan agertu den salaketa... [+]


“Hezkuntza Sailak bileran guri hitzez esandakoari uko egin zion gero”

Non daude talka handienak eta zenbateraino dago gertu akordioa, EAEko hezkuntza publikoko irakasleentzat? Greba ziklo luzeari amaiera emateko sukalde lanaren eta gakoen inguruan mintzatu gara, STEILASeko bozeramaile Haizea Arbiderekin. “Grebak bertan behera utziko... [+]


Protestak piztu dira Turkian, Istanbulgo alkate eta Erdoganen aurkari nagusia atxilotu ostean

Ekrem Imamoglu Erdoganekein lehiatzekoa da hurrengo presidentetzarako bozetan, CHP Herriaren Alderdi Errepublikanoa alderdiaren hautagaitzara aurkeztu den bakarra baita. Ustelkeria eta "terroristekin kolaboratzea" egotzi diote, eta bere atxiloketaren ostean piztutako... [+]


Hezkuntza publikoko irakasleen greba egunak %75eko jarraipena izan du, sindikatuen arabera

Astelehen arratsalde-gaueko negoziaketa bilera luzearen ostean aurreakordiorik lortu gabe, EAEko hezkuntza publikoko irakasleak grebara deituak izan dira berriz ere; urtea hasi denetik bosgarren greba eguna izan da asteartekoa. Lanuzteek %75eko jarraipena izan dutela adierazi... [+]


Elkarretaratzeak egin dituzte Euskal Herriko dozenaka hezkuntza zentrotan, Israelek hildako haur palestinarrak oroitarazteko

Gure Haurrak ere Badira ekimenak deituta, Israelek azken egunetan Gazan hildako gehienak haurrak direla salatu dute. Gobernuei eta erakundeei Israelekin harreman oro etetea ere exijitu diete, "genozidio honen aurka argi eta tinko" lerratu daitezen.


Biktima gisa aitortzeko txostenak jaso dituzte Pasaiako segadan eraildakoen eta Rosa Zarraren senideek

Azken astean ezagutarazi moduan, Eusko Jaurlaritzaren Balorazio Batzordeak txosten banatan aitortu ditu estatuaren biktima gisa. Justizia sailburuak ekitaldi pribatu banatan entregatu dizkie dokumentuak.


Koordinakundea eratu dute, Bigarren Mundu Gerran deportatu zituzten euskal herritarrak ezagutarazteko

Deportazioaren Memoriarako Euskal Koordinakundeak aintzat hartu nahi ditu Hego Euskal Herrian jaio eta bizi ziren, eta 1940tik 1945era Bigarren Mundu Gerra zela eta deportazioa pairatu zuten herritarrak. Anton Gandarias Lekuona izango da haren lehendakaria, 1945ean naziek... [+]


Askatu dute kolonoek jipoitu eta militarrek atxilotutako Oscar saridun palestinarra

No other land dokumentalaren zuzendari Hamdan Ballal kolono sionistek jipoitu zuten astelehenean bere herrian, beste hainbat palestinarrekin batera, eta Israelgo militarrek eraman zuten atxilo ondoren. Astarte goizean askatu dute.


ANALISIA
Brandt eta Gorvatxov, non zaudete?

Hitlerren armadak milioika sobietarren heriotza ekarri zuen Bigarren Mundu Gerran Sobiet Batasuna inbaditu zuenean. Gerra amaituta, Iosif Stalinen obsesioa zen Alemania eta Errusia artean babes herrialde-lerro bat osatzea; horra, besteak beste, Varsoviako Itunaren sorrera... [+]


Jaurlaritzaren proposamenak Lehen Mailako Arreta “are gehiago prekarizatzea” ekarriko lukeela adierazi du Espainiako Osasun Ministerioak

EAEn BAMEa (famili medikuen formazioa) lau urtetik hiru urtetara jaistea eskatu du Jaurlaritzak. Osakidetzaren "larritasunaren" erantzukizuna Ministerioari bota dio Jaurlaritzako Osasun sailburu Alberto Martinezek: "Ez digute egiten uzten, eta haiek ez dute ezer... [+]


2025-03-25 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Hego Korea: ‘impeachment’-aren kulebroia amaitzear da, baina krisi politikoa ez

Kolpismoaren lehen ikasgaiak errepasatu gabe, abenduaren 3an Hego Koreako Yoon presidenteak jo nahi izan zuen estatu-autokolpeak sututako krisi politiko erraldoia kitatzeko asko geratzen da oraindik. Baina haren porrotak abian jarritako impeachment prozedura amaitzear da.


Nafarroako Euskaraldiaren hamaikakoa, prest

Euskaraldiaren hamaikakoa aurkeztu dute Nafarroan: Julio Soto bertsolaria, Edurne Pena aktorea, Julen Goldarazena musikaria (Flakofonki), Claudia Rodriguez  Goxuan Saltsan taldeko abeslaria, Eneko Garcia (Albina Stardust), Yasmine Khris Maansri itzultzaile eta kazetaria,... [+]


Eguneraketa berriak daude