Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2025eko urtarrilaren 17an
Ramon Jauregi: «ETAk hauxe jakin behar du: orain ala inoiz ez»
Gasteizen hitzartu genuen elkarrizketa Ramon Jauregirekin. Familia arazo bat dela medio, ordu batzuk lehenago Parisera joan zitzaigun ustekabez. Hala ere, aldez edo moldez, burutu dugu solasaldia. Harrez gero, Ibarretxe lehendakariaren berrizendatzea eta ETAk egun berean Madrilen egindako ekintza izan ziren.
Imajinatzen al zenuen Euskadiko trantsizioa horren luzea izango zenik?
Espainiako trantsizio demokratikoak arrakasta handia izan zuen nola estatuan hala Euskadin. Askatasun eta autogobernurako trantsizioa ongi burutu dugu. Hala ere, bakea lortzea eta euskal politikaren bizimodua "normalizatzea" bestelako urratsak dira eta horietarako denbora funtsezko faktorea da. Edonola ere, bai, luzeegi jotzen ari da.
Zein dira gatazkaren irtenbiderako gakoak?
Lehena, marko juridiko-politikoa: Estatutua eta Konstituzioa euskaldunen erabaki askearen ondorio dira. Zilegiak eta legitimoak dira biak. Marko hori erraztasunez aldatu eta molda daiteke. Hori bai, aldaketa eta moldaketok horretarako xedatutako arauen bitartez baino ezin litezke gauzatu.
Bigarrena: bakea ezinbesteko baldintza da dialogo erreformista horrentzat. Abertzale ez direnen aurkako mehatxua ez baldin bada eteten, ez daude zerbaitez hitz egiteko behar diren baldintzak.
Hirugarrena: Euskadi nortasun xede anitzeko hiritarrak biltzen dituen erkidegoa da. Edozein akordiok adostasun maila zabala izan behar du. Politikak zeharkakoa izan behar du eta demokrazia euskalduna, nahitaez, konsoziatiboa izango da.
Laugarrena: guztiok onartu behar dugu Euskadiren xede politikoak, askatasunez eta bakean, gehiengo handien babesarekin, dagokion lekua bilatu behar duela ordena estatutario eta konstituzionalean.
Bigarrena: bakea ezinbesteko baldintza da dialogo erreformista horrentzat. Abertzale ez direnen aurkako mehatxua ez baldin bada eteten, ez daude zerbaitez hitz egiteko behar diren baldintzak.
Hirugarrena: Euskadi nortasun xede anitzeko hiritarrak biltzen dituen erkidegoa da. Edozein akordiok adostasun maila zabala izan behar du. Politikak zeharkakoa izan behar du eta demokrazia euskalduna, nahitaez, konsoziatiboa izango da.
Laugarrena: guztiok onartu behar dugu Euskadiren xede politikoak, askatasunez eta bakean, gehiengo handien babesarekin, dagokion lekua bilatu behar duela ordena estatutario eta konstituzionalean.
Aljer, Ajuria Enea, Lizarra-Garazi... Orain bai? Zergatik?
Ez dut uste oraingoa bakearen benetako eta behin betiko abagunea izango denik. Saiatu egingo gara, baina zalantza eta susmoz beteta nago.
Nola ikusten duzu EAJ egoerari aurre egiteko?
EAJ txundituta eta zatituta dago; txundituta Zapaterok gainezka egin dielako urte osoan zehar eta zatituta alderdiaren barneko indarrek abertzaletasunaren penduluari kontrako alde eta alde antagonikoetatik bultzatzen diotelako.
Eta nola ikusten duzu ezker abertzalea: ETA eta Anoetako proposamena.
Ezker abertzaleak zer nahi duen badakigu. Nik uste dut bakea nahi duela, baina baldintza zehatz batzuetan, prezio politiko zehatz batekin eta bera protagonista den prozesu baten bitartez. Nire iritziz, bere asmoak ez datoz bat demokraziarekin, ezta arazoaren benetako egoerarekin ere. Erratuta egotea nahiago nukeen arren, ezin diot eszeptiko izateari utzi. Akaso iragandako hainbeste urtek aurreiritziz bete naute.
Arnaldo Otegi baliozko solaskidea al da?
Otegi pisu handiko buruzagia da. Bakearen alde egin nahi duen ekarpena zintzoa baldin bada, solaskide izango dugu. Baina hori laster ikusiko dugu.
Nola ikusten duzu Alderdi Sozialista ebazpen posible baten kasuan? Nola Zapatero jaunaren gobernua?
PSOEk Zapaterori jarraituko dio. Alderdiak presidentearen alde lan egiten du eta ETAren behin betiko bukaera ikusteak Espainiako sozialismoa gogoz berotzen du. Urrats erabakigarria Zapaterok egin behar du. Berak badaki batzuek "aukeren gurutzaketa" deitzen dutena gertatu zaiola eta berak baldintza egokien pilaketa hori aprobetxatu nahi du. Zapatero ETAren desagerpena bilatzen ari da eta ETAk jakin behar du aukera honakoa dela: "orain ala inoiz ez".
Terrorismoaren aurkako eta Askatasunen aldeko Ituna agortuta al dago?
Guk ez dugu hautsi. Itunak Espainiako alternantziaren bi alderdiak lotzen ditu eta printzipio bikoitza dauka: xantaia terroristaren aurrean ez etsitzea eta berau ez erabiltzea alderdien arteko lehian. Nire ustez, printzipio horiek oraindik indarrean daude.
Zer deritzozu Alderdi Popularrari? Askok PSOEren lasta gisa ikusten dute. Hainbaten ustez, abertzaleek zortzi urtean Aznar jaunaren gobernutik jasotako "botika" bera biltzen ari omen da Alderdi Sozialista…
Aldatzea espero dut. Uda ostera arte itxaron beharko dugu PPrekin Estatuko gaiei buruz hitz egin daitekeen jakiteko. Biolentziaren desagerpena, inoiz izatekotan, Estatuko gaia da. Bakeak, inoiz lortzekotan, PPren parte-hartzea behar izango du.
Alderdien Legea: noiz arte?
Biolentziarik ez bada, Alderdien Legea ez da aplikatuko. Baina biolentzia demokraziaren eta alderdi batzuen gaineko "Damoklesen ezpata" den bitartean, Alderdien Legeak debekatzen jarraituko du batzuek, zuhur eta abantailatsu, indarkeria eta politika uztartu nahi izatea.
Honako hau esan zenuen Batasunaz: "Oraingoetan ez, baina hurrengo hauteskundeetan presente izango da". Udal hauteskundeetan hain zuzen. Zergatik?
Denbora epe horretan aldaketa ugari izango zirela adierazi nahi nuen: bai indarkeria desagertzea, bai Batasunak indarkeria gaitzestea.
EHAK baimendua izan bazen, arrazoiren bat izango zen tarteko? Zergatik bestela?
Auzitegi Konstituzionalak argi azaldu zuen Aukera Guztiak taldearen sententzian hautagai-zerrendak ezin utz zitezkeela legez kanpo ad infinitum, Batasunarekiko lotura aski argi eta egiaztatua izan behar baitu. EHAK 2002an legeztatutako alderdia da eta horren aurka egitea juridikoki bideraezina zen. Ez zen kalkulu estrategikorik izan, arrazoiketa juridikoa baizik.
Zer iritzi duzu PSE-EE alderdiaz? Patxi Lopez lehendakari izan asmoz aritu al da benetan?
Patxik agerian utzi nahi izan du "Ibarretxeren gehiengo eza", baita alternatiba sozialista sortzeko zilegitasuna ere.
Bake prozesurik bidera al liteke arazoari irtenbide bat emateko EAJ Eusko Jaurlaritzatik kanpo utzita?
Ez dut uste. Ez. Estratega batzuen iritziz, EAJ ez da beharrezkoa orain. Ezker abertzaleak ere askotan esaten du, bake prozesua ondare bihurtu asmoz. Ez, nik ez dut uste posible denik. Gustatu zein ez, EAJk botoen %40 inguru dauka. Jakin badakit Zapaterok erlazio leial baterako estrategia diseinatu duela EAJrekin, baita Josu Jon Imazek jarrera hori onartu duela ere.
Nola manten liteke hiruko ahul bat -EAEn gobernatzeko- eta "hiruki" bat sortu gatazka konpontzeko?
Gauzek aurrera egiten badute, Eusko Jaurlaritzako hirukoa instrumental eta iragankorra izango da. Gobernu horrek ez du gauza handirik emango. Euskadiko aldaketa garrantzitsuak beste eztabaidagune batzuetan gerta litezke. Eta beste eztabaidaguneetan ez bada ezer gertatzen, Gobernu hori erabateko porrota izango da, azken lau urteetakoa izan den bezala.
«Gaur egun ere lehendakari ona nintzateke»
Zer da UGTko kide hartaz?
Bide sozialistaren eta abertzalearen artean zalantzak izan omen zenituen une batez.
Garai batean Ramon Saizarbitoria eta beste hainbat euskaltzalerekin harremanetan izan zinen, EAEko Gobernua PSE-EEk kudea zezakeela ikusi zenean. Nola gogoratzen dituzu une haiek?
Sekula ez al zitzaizun bururatu lehendakari izatea?
Eta PSOEko idazkari edota Espainiako gobernuko presidente izatea?
Gero Euskadiko politika laga zenuen. Etsituta? Samintasunez oroitzen al duzu Euskadiko politika?
Euskara ikasten ahalegindu zinen.
Euskal Herritik at, nola bizi duzu Euskal Herria?
Nolakoa izango litzateke gaur egun Ramon Jauregi abertzalea izan balitz?
Oraindik ez zaio ahaztu orduko etengabeko lana: ikasi, lan egin, sindikatua, askatasuna konkistatu eta abokatu laboralista izatera heldu. Etapa zirraragarri eta zoriontsua izan zen.
Bide sozialistaren eta abertzalearen artean zalantzak izan omen zenituen une batez.
Beti errespetatu izan dut mundu abertzalea, baita ulertu ere. Abertzalez inguratua bizi izan naiz beti. Baina inoiz ere ez dut zalantzarik izan nire izaera sozialistaz.
Garai batean Ramon Saizarbitoria eta beste hainbat euskaltzalerekin harremanetan izan zinen, EAEko Gobernua PSE-EEk kudea zezakeela ikusi zenean. Nola gogoratzen dituzu une haiek?
1994. urtea zen. Ramon Saizarbitoria Donostiako udaletxean ezagutu nuen 1978an, baina hari eta beste hainbat idazle euskalduni PSEren aro euskaldunago batean dei egin nien, EErekin bat egiteko aldi hartan (1992-1994). Orduan Mario Onaindiak eta biok benetako izatezko bikotea ematen genuen.
Sekula ez al zitzaizun bururatu lehendakari izatea?
Bai. Garai batean lehendakari izan nahi nuen eta gaur egun ere lehendakari ona izango nintzatekeela uste dut. Beti pentsatu izan nuen lehendakari sozialista bat euskal normalizazioaren seinale izango litzatekeela. Ramon Rubialen ondorengoa izan nahi nuen Euskal Gobernuaren lehendakaritzan.
Eta PSOEko idazkari edota Espainiako gobernuko presidente izatea?
Felipe Gonzalezek dimititu zuenean, Joaquin Almuniak ni ikusten ninduen aproposen haren ondorengoa izateko. Egun haietan (1997ko Kongresua) hurbileko aukera izan zen. Gaur egun, ordea, denborak aurrera egin du eta belaunaldi berri baten aroan bizi gara.
Gero Euskadiko politika laga zenuen. Etsituta? Samintasunez oroitzen al duzu Euskadiko politika?
Sekula ez nuen etsi. Idazkari Nagusi izateari utzi nion 1.998an, PSOEko Batzorde Exekutibora pasatu nintzenean Joaquin Almuniarekin batera. Baina euskal politikan ezinezkoa da dimititzea.
Euskara ikasten ahalegindu zinen.
Nire ikasketa prozesuaren puntu gorena hitzaldi bat eta ondoko mahai-ingurua euskaraz egitea izan zen, Tolosako Galtzaundi Foroan. Orain ez dut euskaraz hitz egiten eta gauza gehiegi ahaztu ditut.
Euskal Herritik at, nola bizi duzu Euskal Herria?
Ez naiz Euskal Herritik kanpo bizi. Euskalduntzat dut nire burua eta euskal politika egunean-egunean bizi dut.
Nolakoa izango litzateke gaur egun Ramon Jauregi abertzalea izan balitz?
Askok esaten zidan: "EAJk urruti eramango zaitu". Sekula ez nuen izan halako tentaziorik.
Hamar politikari Ramon Jauregiren begietara
Felipe Gonzalez: Estatu-politikaria. Azken urteotako ezinbesteko buruetako bat Espainian eta Europan.
Txiki Benegas: Euskal sozialismoaren sorrera. Urte gazteetako laguna.
Jose Luis Corcuera: Altzairuzko elektrikaria. Leial baino leialagoa.
Patxi Lopez: Ezkerraldeko sozialista baten semea. Euskal sozialismoaren belaunaldi berria.
Jesus Egiguren: Zestoako etxetiarra, ezkertiarra. Sozialista euskaltzalea. Azterketa politikorako buru ona. Pertsona ona.
Jaime Mayor Oreja: Laurogeita hamarreko hamarkadako Euskadin alderdi eskuindar espainolzale bat sortzearen meritua dauka. Terrorismoaren aurkako borrokak eta abertzaletasunaren aurkako obsesioak bere izaera eta zeregin politikoak murriztu zituen.
Jose Maria Aznar: Espainiak joera ekonomiko ona izan zuenez bere agintaldian, askok buruzagi ona zela pentsatu zuen. Ez zen hala izan. Herrialdea sumindu eta desegin zuen. Sozialista eta abertzaleen aurkako fobiek gidatzen dute Aznarren profil arrenkuratsu eta antipatikoa.
Juan Jose Ibarretxe: Langilea, zintzoa eta nekaezina. Zurrunegia. Subiranotasunaren alde eman zuen birak desengainu handia eragin zidan. Makropolitikan porrot egin du.
Xabier Arzalluz: Xarma handiko burua izan zen. PP eta Aznarrekiko hausturak Espainiaren etsai bihurrarazi zuen. Bere ibilbide politikoaren bukaera aldera muturreko abertzaletasunak gogor jo zuen, barne zein kanpoko bazterketaren ondorioz.
Arnaldo Otegi: Ez dut behar bezala ezagutzen. Indarkeriazko iragana du eta hori nekez erantz diezaioket bere aurpegiari. Bakea egitea posible balitzaio, txapela kenduko dut bere aurrean, oroitzapen guztiekin batera.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Amets Aranguren Arrieta
#2
#3
Lander Arbelaitz Mitxelena
#4
Xabier Letona Biteri
Azkenak
2025-01-17
Ainhoa Mariezkurrena Etxabe
Amatasunaren giltzarik gabe
AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea: Elena Diaz.
Zuzendaritza: Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]
2025-01-17
Xabier Letona Biteri
Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
2025-01-17
Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
2025-01-17
ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean
2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.
Jesus Carrera “diktadurak sortutako egoera bidegabeen biktimatzat” aitortu du Hondarribiko udalak
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Tokiko espezieekin osatutako basoa landatzeari ekingo diote igandean Arrankudiaga-Zollon
Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.
2025-01-17
Antxeta Irratia
Dagoeneko 1.000 autoinkulpaziotik gora bildu ditu J’accuse kanpainak
Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]
2025-01-17
Gedar
Soraluzen ‘desokupei’ aurre egiteagatik deklaratu beharko du lagun batek
Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.
2025-01-16
Xabier Letona Biteri
Ezezkoa eman dio Eskoriatza eta Aramaio arteko parke eolikoari Espainiako Gobernuak
Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.
2025-01-16
Bilbo Hiria Irratia
Bizkaiko Foru Aldundiko langileen eta euskararen alde elkarretaratzea egin dute Bilbon
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.
2025-01-16
Euskal Irratiak
Laborantzari buruzko ikuspegi desberdinak agerian, Departamenduko Laborantza Ganbararako bozetan
Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.
2025-01-16
Lander Arbelaitz Mitxelena
Montanako (AEB) Auzitegi Nagusiko epaile anderea... euskaraz
Irulegi irratiak elkarrizketatu du AEBetako Montana estatuko Auzitegi Nagusiko epaile Katherine Bidegaray. Gurasoak behe nafartarrak zituen, aita Mendibekoa eta ama Ahatsakoa.
.jpg)
2025-01-16
Leire Ibar
Osakidetzako zuzendari ohi Mikel Sánchezek Mutualiarekin fitxatu du
Sánchez, 2019tik 2024ra Plangintza, Antolamendu eta Ebaluazio Sanitarioko zuzendaria izan zena, azaroan hasi zen Mutualia enpresako mediku-zuzendari gisa. 2024ko udan kargua utzi eta hiru hilabete eskasera egin zuen jauzia enpresa pribatura, Jaurlaritzaren oniritziarekin.
Eguneraketa berriak daude