Action Aid erakundeak eskandaluzko datuak plazaratu ditu. Britainia Handiko Gobernuz Kanpoko Erakunde (GKE) honek estatu aberatsek herrialde txiroen garapenerako ematen dituzten diruak teoriazko beren hartzaileetara ez direla iristen erakutsi du. Kopuruak eta zehaztasunak edozein lotsarazteko modukoak dira. Asteotan G-8 taldeko herrialdeetako agintariek 18 herrialderi kanpo zorra barkatuko dietela eta, komunikabide guztiok honen inguruan berotzen dizkiegu belarriak herritarrei, eta denok kontent. Baina egia krudela dago protokoloen azpian.

Action Aiden lerroetan sistemaren iraultzarako deirik ez da aurkituko, horretan ez da susmagarria. "Sekula ezagutu den ongizate eta aurrerapen teknologiko aldi onenean bizi gara, eta aldi berean eskubide sozial eta ekonomiko oinarrizko gehienak era errutinarioan bortxatzen dira neurri masiboan. Nazioarteko laguntzak garrantzia berezia du eskubide horiek zabaltzeko. (...) Esperientziak erakusten du laguntza hori garapen zabalago baten barruan hedatzen denean, hobekuntza nabarmena markatzen duela jendeari txirotasunetik ateratzen laguntzeko. Eta egia da ere laguntza gehiago behar dela urgentziaz".

Filosofia horretatik abiatuta egin du Action Aidek ikerketa, Vietnam, Kanbodia, Uganda eta Etiopia bezalako herrialdeetara bidaltzen diren fondoetan miatuz. Eta ondorio oso latzetara iritsi da.

Hasteko, oso urrun gaude herrialde garatu bakoitzak urtero eman behar zuen Barne Produktuaren %0,7 hartatik. Helburu errealista moduan %0,25era iristea aipatzen da gaur. Baina Action Aidek argitara atera duenez, kopuru horri bidean geratzen diren diruak -phantom aid edo laguntza fantasmak, sasi-laguntzak- deskontatu behar zaizkio. Garapen fondoen bi heren gaur egun sasi-laguntzatan gastatzen dira: nazioarteko aditu eta kontsultoreentzako da diru zati bat, horien laguntza teknikoaren prezioak garestiegiak dira, fondoak askotan «oparia» egin duten herrietako enpresei lotuta daude, planifikazioa askotan gaizki koordinatzen da, antolakizun eta begirale gogaikarriak ezartzen zaizkie hartzaileei, administrazio kosteak handiegiak dira, ordainketak beranduegi eta zatika egiten dira, zorren kudeaketan kontabilitateak gaizki, sarritan fondoak herri aberatsean bertan gastatzen dira inmigrazio zerbitzuetan... Luzea da fundamenturik ezaren eta behartsuentzako limosnarekin espekulatzearen zerrenda.

Laguntza fantasma horiek kenduz gero, ikusten da herrialde aberatsek txiroei benetan ematen dieten laguntza ofizialaren zifrak oso exageratuta daudela paperetan. Propaganda direla. Bataz beste, Mendebaldeak teorian ematen dituen solidaritate fondoen herena baino ez da erreala. Helburu teorikoa %0,7an ipini eta urte honetako helburu erreala %0,25era iristea baldin bada, benetan %0,1 da aurten herrialde aberatsok emango duguna.

Badira herrialdeak beren diruak zorrotzago kontrolatzen dituztenak, eta aldiz Estatu Batuen eta Frantziaren fondoen %90a sasi-laguntza da. Action Aidek zehazki aztertu ditu G-7ko herrialdeak (uztail hasieran Eskozian bilduko den G-8a ken Errusia): Erresuma Batua, Estatu Batuak, Alemania, Italia, Frantzia, Kanada eta Japonia. Munduko aberatsenak, zekentasunean ere mediaz goiti dabiltza: hauen fondoen laguntza erreala barne produktu gordinaren %0,07an geratzen da.

«Real Aid, an agenda for making aid work» (Laguntza erreala, laguntzak funtziona dezan proposamena) dokumentuko zenbakiei beren gordintasunean erreparatu bat ematea merezi du. 2003an estatu emaile guztien artean garapenerako laguntza ofizialetan 69.000 dolar enplegatu zituzten; herrialde garatu guztien artean urte horretan lortu zuten barne produktu gordinaren %0,25 gastatu zituzten garapan fondoetan. Hori teorian, zeren eta milioi horien guztien zati handiena zen laguntza fantasma.

Nola da posible herri txiroen garapen iturri honek hainbeste ur galtzea bidean? Action Aidek ikerketan honela sailkatu ditu fondo teorikoei deskontatu beharreko sasi-laguntzak:

- Helburua zehazki txirotasunaren gutxitzea ez zuten proiektuei emanak, 4.900 milioi dolar.
- Txiroen zor arintze moduan bi aldiz kontabilizatuak 9.400 milioi.
-Garestiegi ordaindutako proiektuetan eta eraginkortasunik gabeetan gastatuak 13.800 milioi.
- Fondoa ematen duen herrialde aberatsari ondasun eta zerbitzu trukean lotutakoak 2.700 milioi.
- Gaizki koordinatuak eta bidalketa gastu handiegiak dituztenak 9.000 milioi.
- Etorkinekin lotutako gaietan herrialde aberatsetan bertan gastatuak 1.500 milioi.
- Administrazio koste handiegitan xahutuak 400 milioi.

Denetara, 2003an sasi-laguntzetan alferrik galdu zen solidaritate fondo guztien %61, eta laguntza errealak 27.000 milioi dolarretan geratu ziren. Beraz, herrialde garatuek barne produktuaren %0,1 eman dute garapen fondo errealetarako. Herrialde garatuen barruan aberatsenei begiratzen badiegu, (G-7koei) hauek garapenerako laguntza ofizialean, 2003an, 50.000 milioi gastatu zuten, beren barne produktuaren %0,21, baina sasi-laguntzak deskontatzen ditugunean benetako laguntza erreala %0,07an geratu da.

Eraginkortasunari dagokionean -laguntza erreala/sasi-laguntza ratioa- Frantzia da adibiderik txarrena, garapen fondoetarako dituen ia 2.000 milioi dolarretatik %11 baino ez baita laguntza erreala. Estatu Batuak datoz ondoren: AEBek ematen duten dolar bakoitzetik 86 zentabo sasi-laguntza dira, Ipar Amerikara ondasun eta zerbitzu gisa itzuliko diren tratuen bidez lotuak gehienak. Grezia dator zerrendan hirugarren (82 zentimo) eta txarrenen zerrendan laugarren da Espainia: ematen duen dolar bakoitzeko 71 zentimo ez dira behartsuentzako baliagarri. Euskaldunok ez dugu bi estatuek gure sosak gastatzen dituzten moduarekin oso pozik egoteko motiborik. Bestalde, Action Aid estatuetan zentratu da, eta ez dakigu Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak alor honetan zein eraginkortasun maila duten. Aldiz, badakigu Irlanda (%13), Luxenburgo (%19), Danimarka (%28) eta Suedia (%29) direla bidean solidaritate gutxien alferrik galtzen dutenak.

Kalkulu horiek guztiak egin ondoren, Action Aidek beste zerrenda batean sailkatu gaitu herrialde aberatsetako kideok gure aurrekontuetatik -sasi-laguntzak kenduta- herrialde txiroentzako ematen ditugun elkartasunezko fondoetako laguntza zati errealen arabera. Horrela dakigu Luxenburgoko herritar batek bere zergetatik 357 dolar ematen dituela benetan hirugarren munduko herritarren garapenerako, Norvegiako batek 304, Danimarkakoak 232... Frantziakoak 13 dolar eta Espainiakoak beste 13!

Kapitalismoa eskuzabala ez dela bagenekien. Baina karitateari %60-%90eko komisioa ezartzea ere...

www.argia.eus/nethurbil helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.