Gainditu gabeko ikasgaia
«Arte» izendapen orokorrak bere baitan biltzen dituen jardunbideek -musika, dantza, literatura, arte plastikoak…- ez dute behar bezalako arreta jasotzen irakaskuntzan. Horixe da arlo horietan dabiltzan profesional batzuengandik nahiz irakaskuntza munduko beste zenbaitengandik jaso dugun aldarria. "Beste interes batzuk daude tartean - dio Anton Mendizabal eskultore eta irakasle ohiak-, ikasleak beste arlo batzuetarako prestatu behar dira ondo, gizarteak hala eskatzen duelako. Matematika, gizartea… Horiek dute garrantzia, eta gainerakoak bigarren mailakoak dira". Hots, bazterreko ikasgaiak esan diezaiokegun multzoan leudeke arte-adierazpideak.
Batetik, ordu gutxi. Hego Euskal Herrian, Madrilgo ministerioak ematen duen programazio ereduak astero ordu bakarra aurreikusten du musika irakasteko, eta beste bi arte plastikoetarako. Bestetik, metodologia eskas samarrak. "Arazorik handiena irakasleen prestakuntza falta da »iritzi dio Mendizabalek», eta ez da beraien errua. Unibertsitatean hasten da kontua. Irakasleak ez badira prestatzen, nekez izango dira gai ideia berriak lantzeko haurrekin". Azkenean, sormena galtzaile. "Pertsona bakoitzak gaitasun bat dauka bere baitan, baina oraingo programazioek ez dute laguntzen hori azaleratzen".
Musikak, berriz, badu tartetxoa irakaskuntzan, baina asteroko ordua hutsaren hurrengotzat dute askok. Eta, denbora faltaz ez ezik, planteamenduaz kexu dira profesional batzuk. Marisol Atxurra irakasleak, berbarako, gabezia larriak ikusten ditu programazioan: "Curriculumaren planteamendu orokorra interesgarria da, baina lantzeko metodo ona edukitzekotan. Irakasleoi dagokigu zehaztasunak ezartzea, eta hortxe dago lehenengo oztopoa: esparrua zabalegia da. Ez dago denborarik sakontzeko. Gainera, eskolan erabili ohi den metodoa ez da batere eraginkorra".
Idazlearen ustez, literaturara hurbilpen egokia egitea irakaslearen borondatearen menpe dago gaur egun. Eta gehienetan ez da egiten. "Haur Hezkuntzan ondo egiten dira gauzak; jolasak, ipuinak, ahozkotasuna… Baina Lehen Hezkuntzako lehenengo mailara iritsitakoan, irakurtzen ikasi behar da, eta hor agertzen da mamua: literatura irakurketa lantzeko tresna huts bihurtzen da, inolako gozamenik gabe". Arrietak dio literatura modu berezian landu beharko litzatekeela, horretarako propio espazioak sortuz -"liburutegiak, esaterako"- eta sormena landuz. "Gaur egun, oro har, literatura lan astuna da; irakurzaletasuna bultzatu beharrean, irakurtzeko gogoa kentzen zaie ikasleei, salbuespenak salbuespen".
EAEra itzuliz, helburuez mintzatu gara Martinez de Murgiarekin. "Musikari dagokionez, helburu zehatzak ditugu Lehen Hezkuntzan zein DBHn. Garrantzizkoa dela uste dugu, bai kultura aldetik oinarria izan dezaten, bai pertsona modura behar duten heziketa integralerako. Horregatik, musika irakasleak ditugu ikastetxeetan, eta umeak sei urterekin hasten dira ikasten".
Arte plastikoek programazio zehatzagoa daukate. "Lehen Hezkuntza osoan dago, eta DBHn aukera bat da. Irizpidea zein den? Oinarrizko ezagupena eduki dezatela, eta geroago arte-ikasketak egingo dituztenentzat bide bat zabaltzen hastea, jakin-mina piztuz", dio.
Martinez de Murgiak ez du uste ikasgaiok baztertuta daudenik. "Egia da garrantzi handiagoa ematen diegula beste batzuei. Baina ikasgai bazterturik ez dago, guretzat denek dute garrantzia. Ordu gutxi dira, bai. Baina beste arlo batzuei -matematika, hizkuntzak…- oinarri-oinarrizkoak deritzegu pertsonaren garapenerako; horiek gabe ezingo lukete ezer egin. Ezta musika ikasi ere. Beraz, garrantzi handiagoa ematen zaie ordu kopuru aldetik. Horrek gabezia sortzen duela besteetan? Guk hobeto landu nahi genuke, baina ordu kopurua mugatua da. Ezin ditugu ikasleak hainbeste orduz aritzera behartu, honezkero nahikoa lan dute-eta. Dena dela, ikastetxeek badute askatasuna arloak indartzeko, nahi izanez gero".
Haatik, Kodályk ez zuen gehienok ezagutzen dugun solfeoa baliatu. "Solfeo absolutua dago alde batetik, eta erlatiboa bestetik", argitu du Atxurrak. "Absolutua da munduko herrialde gehienetan zabalduta dagoena, Euskal Herrian ere bai; erlatiboa, berriz, Ingalaterran sortu zen, eta handik beste zenbait herrialdetara hedatu: Hungaria, Japonia... Hori da Kodályk erabili zuena". Solfeo erlatiboa askoz ulerterrazagoa da absolutua baino, Atxurarren ustez, eta horri esker, Kodály metodoarekin umeek askoz samurrago ikasten dute ohiko bideetatik ibilita baino.
Luzeegi joko luke metodoaren nondik norakoak hemen zehazteak, baina Atxurra oinarria azaltzen saiatu da behintzat: "Musika denboran zehar ematen diren doinu batzuk direla irakasten zaie umeei. Naturak ematen dizkigun doinu alaiak ditugu batetik -modu nagusia-, eta gizakiak asmatutako doinu tristeak bestetik -modu txikia-. Bietan ere, doinu arteko proportzioak berdinak dira, eta proportzio horiek buruan ondo `grabatzea' da Kodály metodoaren gakoa. Hortik aurrera, ia edozer gauza ikas dezakete".
Zangoza ikastolako arduradunek aldarrikatu egiten dute arlo plastikoa tutoreek jorratzea, horrek beste eremu batzuk lantzeko aukera ematen duelako, teknika hutsaz haratago. "Esate baterako, emakumeei egindako erretratuak aztertzen baditugu, historian zehar emakumeak nola irudikatuak izan diren ikas dezakegu. Hor arlo soziala azter dezakegu, baita sinbolikoa ere…".
Lan horretaz tutoreak arduratzeak espezializazio falta dakar ezinbestean, baina horrek ez du esan nahi tutore horiek heziketa egokia behar ez dutenik. "Nik behintzat suertea eduki dut horretan, oso irakasle ona egokitu zitzaidalako Magisteritza ikasten nenbilela" dio Areta pedagogia-zuzendariak. Sarritan, ordea, heziketarik eza izaten da nagusi irakasleengan, "eta azkenean eskulanak baizik ez dira egiten".
Hankamotza suertatzen da Ministeriotik datorren programazioa? "Arte-hezkuntzaz LOGSEk dioena hitzez hitz beteko bagenu, ez. Baina astero ordubete ez da aski". Aretaren iritziz, ikasleen sormena ez da nahikoa sustatzen programazioetan. Eta hutsune hori betetzeko proiektua garatzen dabiltza ikastoletan, Nafarroan behinik behin, bost urtetik hasi eta DBHrainoko ikasleentzat.
Behatokiak Hizkuntza Eskubideen Egoera 2024 txostena aurkeztu du. Herritarrek helarazitako gertakarien bilduma aztertuta, ondorioztatu dute 2024an egoerak ez duela hobera egin, eta gainera, kexak jaso dituzten hainbat entitateren eskutik urraketak iraunarazteko jarrera sumatu... [+]
Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]
Mundu osoarentzat %10eko muga-zerga globala inposatuko du Donald Trumpen administrazioak, eta hainbat herrialderen inportazioak are gehiago zergapetuko ditu, tartean Txinakoak (%34) eta EBkoak (%20). Baina Hegoalde Globaleko herrialdeak izango dira kaltetuenak: Lesoto (%50),... [+]
Heriotza-zigorra eskatzeko argudio gisa, "indarkeria politikoko ekintza" izan zela adierazi du AEBetako Fiskal Nagusiak.
Palestinarekin Elkartasuna plataformaren ekimenez, txirrindularitzarekin lotura duten 70 bat pertsonak eskatu dute talde sionistak ez dezala txapelketan parte hartu, eta lortu dute.
Zedarriak enpresari taldeak armagintza sustatzera deitzeak eta Jaurlaritzak horrekin bat egiteak "haserrea" sortu diela diote sinatzaileek. Mundu mailako egoera "inoiz baino larriagoa" dela uste dute, eta "Euskal Herriaren etorkizuna oztopa dezakeen... [+]
Ion Aranburu koma egoeran eta ZIUan ingresatuta egon zen hainbat astez, erasoaren ondorioz.
Lekukotasunak, autopsia txostenak eta atxiloaldian izenpeturiko adierazpenak bildu ditu The Independent komunikabide britainiarrak. 2023ko urriaren 7az geroztik 70 palestinarrek dute bizia galdu Israelgo presondegietan. Palestinar presoen alde dabilen Addameer elkartearen... [+]
Kutxa Banku Fundazioak adierazi du Kutxabankeko presidentearen adierazpenek ez dutela fundazioaren pentsamoldea islatzen, "Hizkuntza aniztasuna beti da aberastasun iturri, nekez izan daiteke oztopo", argudiatu dute.
Lineal A duela 4.800-4.500 urte erabilitako idazkera minoikoa da. Berriki, Kretako Knossos jauregi ezagunean, bolizko objektu berezi bat aurkitu dute, ziurrenik zeremonia-zetro gisa erabiliko zutena. Objektuak bi idazkun ditu; bata, kirtenean, laburragoa da eta aurkitutako... [+]
Londres, 1944. Dorothy izeneko emakume bati argazkiak atera zizkioten Waterloo zubian soldatze lanak egiten ari zela. Dorothyri buruz izena beste daturik ez daukagu, baina duela hamar urte arte hori ere ez genekien. Argazki sorta 2015ean topatu zuen Christine Wall... [+]
Nafarroako Erriberako Andosilla herrian, sorpresa ugari ematen ari den indusketa arkeologikoa egiten ari dira Aranzadiko arkeologoak eta herritar boluntario taldeak. Resako aztarnategian orain arte oso ezezaguna zaigun Goi Erdi Aroko gizarteak hobeto ulertzeko aztarnak aurkitu... [+]
Pippi Kaltzaluzeren istorioak lehenengoz kaleratu zirenetik 80 urte bete direla-eta, leku berezia eskaini diote Boloniako Nazioarteko Haur eta Gazte Liburu Azokan. Azkarra, independentea, errebeldea, lotsagabea, menderakaitza, apur bat basatia, sormen handikoa, ausarta eta... [+]
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako trans pertsonei zuzendutako protokolo asistentziala eguneratzea da helburua. Lehen Mailako Arretako Taldeak (LMAT), trans pertsonentzako Lehen Mailako Arretako Zerbitzu berriak (tLMAZ) eta Gurutzetako Unibertsitate Ospitalean dagoen Genero... [+]
Jaurlaritzak ziurtatu du itxaron-zerrendak bi hilabetetik behera jaitsi direla azken hiruhilekoan. Manu Lezertua EAEko arartekoak, berriz, beste datu bat nabarmendu du herritarren kexei buruzko urteko txostenean: Osakidetzari dagozkion kexak %70 igo dira, eta batez ere... [+]